Ακούμε συχνά για προτάσεις που θα «ρίξουν λεφτά στην αγορά» για να κυκλοφορήσει το χρήμα. Ακούμε, επίσης, πως δεν πρέπει να περικοπούν δαπάνες στο δημόσιο γιατί αυτό θα στερήσει από ρευστότητα την αγορά. Ακόμη, λόγος γίνεται για την ανάγκη να εθνικοποιηθούν οι τράπεζες ώστε να χρηματοδοτείται η αγορά σύμφωνα με τις επιθυμίες της κυβέρνησης. Όλες αυτές οι θέσεις, και πολλές άλλες σαν κι αυτές, υποδηλώνουν μια βαθιά άγνοια για το πώς δουλεύει πραγματικά η οικονομία, τι είναι τα χρήματα, και – εν τέλει – πώς θα μπορέσει η χώρα μας να βγει από το οικονομικό τέλμα. Η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική και, μέχρι να καταλάβει ο κόσμος πώς και γιατί λειτουργεί η πραγματική οικονομία, θα εξακολουθεί να πείθεται πως υπάρχουν τέτοιες μαγικές λύσεις στα προβλήματά του.

Ας ξεκινήσουμε με μερικές απλές αλήθειες. Πρώτον, όλα τα ευρώ που έχουμε στην τσέπη μας δεν είναι δικά μας, αλλά ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Όλοι εμείς, ακόμη και οι τράπεζες, ακόμη και το κράτος, «νοικιάζουμε» τα ευρώ από την ΕΚΤ και το ενοίκιο λέγεται «επιτόκιο». Το επιτόκιο είναι το κόστος του χρήματος, και το κόστος αυτό επηρεάζεται από το πόσο μας εμπιστεύεται ο σπιτονοικοκύρης πως θα του δώσουμε μια μέρα πίσω τα ευρώ του. Εκείνοι που μπορείς να εμπιστευθείς λέγονται «φερέγγυοι», όπως π.χ. η Γερμανία και το Λουξεμβούργο, και άρα πληρώνουν χαμηλά επιτόκια για τα ευρώ τους. Εμείς στην Ελλάδα είμαστε όλοι αφερέγγυοι γιατί κανείς δε μας εμπιστεύεται πως θα επιστρέψουμε κάποτε τα ευρώ που μας δίνουν, και άρα πληρώνουμε ψηλό ενοίκιο. Η αφερεγγυότητα του συνόλου της οικονομίας μας πηγάζει από το αφερέγγυο κράτος μας, το οποίο με τη σειρά του καθιστά αφερέγγυες όλες τις τράπεζες και τις επιχειρήσεις, και – εν τέλει – όλους εμάς. Κανείς στην Ελλάδα δεν μπορεί να πάρει δάνειο.

Η θεωρία του «να πέσουν λεφτά στην αγορά» είναι αποτυχημένη γιατί κανείς δεν εμπιστεύεται κανέναν και, άρα, όταν πέσουν τα λεφτά στην αγορά θα σταματήσουν αμέσως να κυκλοφορούν. Όσοι τα πάρουν, με πρώτες τις τράπεζες, θα τα κρατήσουν στα ταμεία και τα ΑΤΜ για να μπορούν να δίνουν στους πολίτες τις καταθέσεις τους πίσω, οι επιχειρήσεις θα τα κρατήσουν μόνο για να δίνουν στους προμηθευτές εξωτερικού τα μετρητά που απαιτούν για τις πρώτες ύλες, και οι πολίτες θα τα κρατήσουν στα σεντούκια τους για να μπορούν να πληρώσουν τους τεράστιους φόρους που απαιτεί το κράτος για μισθούς και συντάξεις. Επειδή κανείς δεν εμπιστεύεται κανέναν και όλοι μας είμαστε εν δυνάμει χρεωκοπημένοι, τα λεφτά δεν κυκλοφορούν και η οικονομία δεν κινείται. Οπότε, η σταματημένη μας οικονομία δεν πρόκειται ποτέ να ορθοποδήσει όσο είμαστε όλοι αφερέγγυοι.

Το πρόβλημα της αφερεγγυότητας δε διορθώνεται από κάτω προς τα πάνω, δηλαδή δε γίνεται να υπάρξει εμπιστοσύνη πρώτα μεταξύ των πολιτών, μετά μεταξύ των επιχειρήσεων, μετά μεταξύ των τραπεζών, και τέλος εμπιστοσύνη στο κράτος. Διορθώνεται μόνον από πάνω προς τα κάτω: πρώτα πρέπει το κράτος να καταστεί φερέγγυο και μετά θα πάρει μπρος η οικονομία. Και ο μόνος τρόπος να καταστεί φερέγγυο το κράτος είναι να ξοδεύει λιγότερα απ’ όσα εισπράττει. Όσο ξοδεύει περισσότερα, τόσο δημιουργεί ελλείμματα και τόσο χρειάζεται περισσότερα δανεικά ευρώ, με υψηλότερο κόστος χρήματος και – άρα – περισσότερο μη βιώσιμο χρέος. Πρόκειται για έναν φαύλο κύκλο στον οποίο είμαστε εγκλωβισμένοι και δεν πρόκειται να βγούμε μέχρι το κράτος να παράγει πλεονάσματα. Δυστυχώς για το κράτος, δεν υπάρχουν άλλα περιθώρια για να αυξήσει τα έσοδά του, καθώς είμαστε όλοι γονατισμένοι από τους φόρους και την ύφεση, οπότε η μοναδική λύση για να καταστεί φερέγγυο και να σωθούμε όλοι μας από την απόλυτη χρεωκοπία είναι να περικόψει δραστικά τις δαπάνες. Και μάλιστα, αυτή η λύση είναι και η μοναδική μαγική λύση που υπάρχει, η μοναδική που μπορεί να μας σώσει όλους γρήγορα.

Αν το κράτος καταφέρει μέσα στους επόμενους 6 μήνες να παράγει πλεονάσματα τότε, πράγματι, θα σωθούμε πολύ γρήγορα γιατί θα αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη στην οικονομία και τα λεφτά θα μπορούν να κυκλοφορήσουν και να έχουν πολλαπλασιαστική δράση. Επειδή, όμως, το κράτος ελέγχει ένα μεγάλο μέρος της οικονομίας, είτε άμεσα με τις υπηρεσίες και τις εταιρείες του, είτε έμμεσα με τους νόμους και τις διατάξεις που μας αναγκάζουν όλους να μαζεύουμε χαρτιά και υπογραφές και σφραγίδες και χαρτόσημα για να κάνουμε τη δουλειά μας, η δραστική μείωση των δαπανών του κράτους θα επιφέρει αναταραχή. Αν φύγουν οι υπηρεσίες που χορηγούν τα χαρτιά χωρίς να αλλάξουν οι νόμοι που τα απαιτούν, τότε θα έχουμε πάλι πρόβλημα να κάνουμε νόμιμα δουλειές. Οι δουλειές που χρειάζονται είναι πάρα πολλές, καθώς έχουμε 1,2εκ ανέργους και σύντομα ακόμη περισσότερους, και μάλιστα πρέπει να είναι όλες στην πραγματική οικονομία και όχι στο Δημόσιο, αφού το κράτος δεν μπορεί να πληρώσει ούτε αυτούς που τώρα απασχολεί. Οπότε, θα χρειαστεί αφενός η Βουλή να καταργήσει πάμπολλες διατάξεις που δημιουργούν γραφειοκρατία και ταυτόχρονα η Κυβέρνηση να καταργεί δαπάνες που βουλιάζουν τους πάντες στα χρέη.

Θεωρίες κυκλοφορούν πολλές με λύσεις μαγικές, με λεφτά που θα μας δώσουν κάποιοι για τα ωραία μας τα μάτια, ή με λεφτά που θα ρίξουν στην αγορά με επιδοτήσεις τα κόμματα που σας υπόσχονται λαγούς με πετραχήλια. Τώρα όμως που καταλάβατε πόσο διαφορετική είναι η πραγματικότητα, δεν υπάρχει λόγος να πιστεύετε πια σε όλ’ αυτά τα ψέματα. Ακόμη και το μνημόνιο να καταργήσουμε, δεν υπάρχει εναλλακτικό σχέδιο για να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη, για να μην παράγουμε συνέχεια ελλείμματα, πλην του σχεδίου που σας εξήγησα για την παραγωγή πλεονασμάτων στο Δημόσιο. Μην ξεχνάτε πως πάνω από ένα εκατομμύριο συμπολίτες μας περιμένουν να φτιαχτούν δουλειές για να ζήσουν ανθρώπινα, και οι δουλειές αυτές θα φτιαχτούν μόνο στην πραγματική οικονομία. Εμπιστευθείτε, λοιπόν, μόνο αυτούς που ξέρουν από πραγματική οικονομία και όχι τους πολιτικούς που δεν έχουν δουλέψει ούτε μια μέρα στη ζωή τους. Μόνο εμείς ξέρουμε πώς φτιάχνονται οι θέσεις εργασίας. Μόνο εμείς μπορούμε ν΄αναπτύξουμε την οικονομία.

Φώτης Κοκοτός