Όντας λαός αψίκορος, περνάμε πολύ εύκολα από την αγιοποίηση στη δαιμονοποίηση. Σ’ αυτό το πλαίσιο ο Γιάνης Βαρουφάκης ενσάρκωσε όσο κανείς άλλος το «Θέμα του προδότη και του ήρωα», όπως το συναντάμε στο ομώνυμο διήγημα του Χ. Λ. Μπόρχες. Πριν τις εκλογές του 2015 εμφανιζόταν ως ένας σοβαρός οικονομολόγος με πειστικές προτάσεις για έξοδο από την κρίση και έχαιρε σχεδόν καθολικής εκτίμησης. Βοήθησε σ’ αυτό ότι συνδυάζει τη λάμψη ενός κινηματογραφικού σταρ με το κύρος ενός επιστήμονα και τη γοητεία ενός αντικομφορμιστικού προσώπου. Διαθέτει επίσης ευρύτερη παιδεία, αλλά όχι πολιτική κουλτούρα με την τρέχουσα και παγιωμένη έννοια. Δεν χρησιμοποιεί πχ διφορούμενο λόγο, δεν καταφεύγει σε πολιτικάντικους ελιγμούς αλλά εστιάζει στην ουσία και μιλάει με επιχειρήματα και όχι με κραυγές και ανέξοδους επιθετικούς προσδιορισμούς για τους πολιτικούς του αντιπάλους. Ακόμα και τότε που δέχτηκε επίθεση από αντιεξουσιαστές στα Εξάρχεια προτίμησε το διάλογο μαζί τους αντί να ζητήσει την προστασία της Αστυνομίας ή να πατήσει γκάζι και να τραπεί σε άτακτη υποχώρηση.

Η αποδόμηση της προσωπικότητάς του ξεκίνησε  αργά αλλά σταθερά με την υπουργοποίησή του. Τρολιές στα  social media για τα κλαρωτά πουκάμισα και τα δερμάτινα μπουφάν, άρθρα με συκοφαντικούς υπαινιγμούς για την κοσμοπολίτικη άνεσή του, συντροφικά μαχαιρώματα όταν άρχισαν να εμφανίζονται τα γκρίζα σύννεφα στις διαπραγματεύσεις. Φίλοι και εχθροί τού χρέωσαν τα πάντα, εκτός από το προπατορικό αμάρτημα. Η αλήθεια είναι πως η υπερέκθεσή του στα εγχώρια και διεθνή ΜΜΕ ενίσχυσε τον λανθάνοντα ναρκισσισμό του, ο οποίος με τη σειρά του τροφοδότησε μια αυτοπεποίθηση και υπερεκτίμηση των δυνατοτήτων του που συνετρίβη μπροστά στο συμπαγές τείχος του Βερολίνου. Ίσως επειδή ήταν ο μόνος που στα σχέδιά του περιελάμβανε  και τη ρήξη και όχι απλώς το δεδομένο ραγιαδισμό.

Επανήλθε προσφάτως  στο προσκήνιο, αποφασισμένος  να δραστηριοποιηθεί  πιο έντονα σε σχέση με  τους στόχους  του κόμματός του, που είχε ατονήσει τον τελευταίο καιρό. Η ονομασία  του νέου πολιτικού φορέα DIEM 2025 (Democracy in Europe Movement) είναι ενδεικτική των προθέσεων του Γ. Βαρουφάκη. Η αυστηρή λιτότητα που έχουν επιβάλει τα τσιράκια του παγκοσμιοποιημένου κεφαλαίου και οι παραφυάδες του τραπεζικού κατεστημένου δεν επιφέρει μόνο την οικονομική ασφυξία αλλά συνεπάγεται ένα πλεόνασμα απόγνωσης των ανθρώπων και ένα έλλειμμα δημοκρατίας, όπου ευδοκιμούν ο εθνικισμός και ο ευρωσκεπτικισμός. Κεντρικό μότο της προσπάθειάς του θα μπορούσε να είναι «Ευρώπη χωρίς Γιάνη, προκοπή δεν κάνει», με το σκεπτικό ότι η ΕΕ χρειάζεται επειγόντως  κάποιον -οποιονδήποτε και όχι απαραίτητα τον Βαρουφάκη-  που να μπορεί να συσπειρώσει και να εμφυσήσει ξανά στους λαούς τις ευρωπαϊκές αξίες σε μια ζώσα πραγματικότητα αντί να αποτελούν ένα στείρο ιστορικό κειμήλιο. Το εγχείρημα είναι δύσκολο έως ουτοπικό και ο ίδιος φαίνεται να έχει επίγνωση. Παράλληλα όμως θέλει να ανατρέψει την επιγραφή που βρισκόταν στην Κόλαση του Δάντη. «Εγκαταλείψτε κάθε ελπίδα, εσείς που μπαίνετε εδώ μέσα». Αλλά μιας και διανύουμε ακόμα τον τρίτο μήνα της άνοιξης, ας θυμηθούμε ένα από τα πιο μαχητικά και αισιόδοξα συνθήματα του Γαλλικού Μάη: «Κάτω από την άσφαλτο υπάρχει πάντα η παραλία».  

Χρύσα Κακατσάκη