Οι προσπάθειες να ερμηνευθεί η «Μαστίγωση του Χριστού» του Piero della Francesca ξεκίνησαν από τότε που ανακαλύφθηκε ο πίνακας και συνεχίζονται αμείωτες. Διάσημοι τεχνοκριτικοί ανέπτυξαν κατά καιρούς την άποψή τους με προσεγγίσεις εικονολογικές, θεολογικές, μαθηματικές ακόμα και αστρονομικές. Θα σταθώ στην ιστορική που κάνει η Sylvia Ronckey στο βιβλίο της «L’ enigma di Piero».

Η Ιταλίδα βυζαντινολόγος ταυτοποίησε και τα 8 απεικονιζόμενα πρόσωπα. Στο πρώτο επίπεδο ο γενειοφόρος με το καπέλο είναι ο Ιωάννης Βησσαρίων, γνωστός βυζαντινός λόγιος και μετέπειτα καρδινάλιος, που είχε πρωταγωνιστήσει στο Συνέδριο της Φεράρας για την επανένωση των Εκκλησιών ενόψει του οθωμανικού κινδύνου. Στο μέσον ο Θωμάς Παλαιολόγος και δίπλα του ο Niccolo d’ Este μαρκήσιος της Φεράρας. Στο βάθος, εκτός από τον Χριστό και τους 2 δήμιους, στη θέση του Πιλάτου αναγνωρίζεται ο Ιωάννης Παλαιολόγος, προτελευταίος βυζαντινός αυτοκράτορας και στη φιγούρα με τη γυρισμένη πλάτη και το τουρμπάνι ο σουλτάνος Μουράτ Β. Κατά τη συγγραφέα, το πρώτο επίπεδο αποτελεί μια έκκληση για τη σωτηρία του Βυζαντίου και συνδέεται άμεσα με την αποτυχημένη σταυροφορία που ανέλαβε ο πάπας Πίος Β. Το δεύτερο υπενθυμίζει πως η αδυναμία των δυο Εκκλησιών να ενωθούν οδήγησε στη «μαστιγωση» της Χριστιανοσύνης.

Πως μου ήρθε να το μοιραστω μαζί σας;; Δεν ξέρω. Ισως οι συνειρμοί για τη σχέση τέχνης- πολιτικής, ίσως μια αίσθηση πως κάτι εξυφαίνεται παρασκηνιακά στα εθνικά μας θέματα...

Χρύσα Κακατσάκη