Ήταν παραμονή των Χριστουγέννων του 1906 τότε που ο Ρέτζιναλντ Φέσεντεν μεταδίδει την πρώτη ραδιοφωνική εκπομπή, που περιλάμβανε  ανάγνωση ποίησης, ένα σόλο βιολί και μία ομιλία.

Τυχαίνει να ανήκω στην τελευταία γενιά Ελλήνων που πρόλαβε να ζήσει «μέρες ραδιοφώνου». Αποκλειστικά ραδιοφωνικά ήταν τα πρώτα δεκατέσσερα χρόνια της ζωής μου και σε συνδυασμό με την τηλεόραση αργότερα. Λυπάμαι που εγώ δεν είμαι ο Γούντυ Άλεν ώστε, όπως έκανε εκείνος το 1987, με τη βοήθεια και της εικόνας να φτιάξω μια ολόκληρη ταινία, ένα νοσταλγικό ταξίδι στα χρόνια εκείνα, όταν η τηλεόραση δεν είχε μπει ακόμη σε κάθε σπίτι. Αν οι «Μέρες ραδιοφώνου»του Γούντυ Άλεν αφορούσαν στη γενιά του ‘30 και του ‘40 της Αμερικής, οι δικές μας, οι ελληνικές μέρες, έφταναν μέχρι και τα τέλη της δεκαετίας του ‘70.

Τι σημαίνει για μένα προσωπικά ραδιόφωνο;

• «Αντένα» (κεραία που έπρεπε να βγάλει ο πατέρας μου έξω για να πιάσει ξένους σταθμούς, αφού οι ελληνικοί ήταν φιμωμένοι από το καθεστώς, πολύ πρώιμη μνήμη)
• Λονδίνο, Σόφια, Μόσχα, Τίρανα.
• Κάιρο. Για να το πιάσω και ν’ ακούσω την παιδική εκπομπή -ειδικά- του απογεύματος, έπρεπε να βάλω το παλιό ραδιόφωνο κοντά στη γείωση, στο ρολόι της Δ.Ε.Η. Ακόμη αγνοώ τον λόγο αλλά ποτέ δεν είναι αργά για να τον μάθω.
• Το καινούργιο μας γιαπωνέζικο γαλάζιο Panasonic (*)

• Εθνικόν Ίδρυμα Ραδιοφωνίας (*)
• Σταθμός Ενόπλων Δυνάμεων
• «Εδώ Αθήναι…» 
• «Τηλεφωνήστε στο 199», η εκπομπή του Πυροσβεστικού Σώματος 
• Τσοπανάκος ήμουνα, προβατάκια φύλαγα
• Αι ημέτεραι δυνάμεις αμύνονται του πατρίου εδάφους, όπως το άκουσα πολύ αργότερα
• Μεσαία, βραχέα, αργότερα βγήκαν και σε FM
• Θεία Λένα
• «Το σπίτι των ανέμων» και ο Λαμπίρης, «Λάουρα», «Πικρή, μικρή μου αγάπη»,  «Μαρίνα, ένα κορίτσι αλλιώτικο από τ’ άλλα»
• Το θέατρο στο ραδιόφωνο: από τη Δίκη του Κάφκα μέχρι το  Συμπόσιο του Πλάτωνα αλλά και Δημήτρης Ψαθάς
• Κλασική μουσική τη Μεγάλη Εβδομάδα. Τη λέγαμε πένθιμη αλλά εμένα μου άρεσε.
• Εδώ Πολυτεχνείο - Εδώ Πολυτεχνείο, που το έμαθα αργότερα από επετειακά προγράμματα.
• Δημοτικά τραγούδια στις 17 Νοέμβρη του 1973
• Αλέκος Δραγώνας
• Γιώργος Παπαστεφάνου
• Αλέξης Κωστάλας
• Γιάννης Πετρίδης, Ποπ κλαμπ, Ροκ κλαμπ - από τρανζιστοράκι κρυμμένο ανάμεσα στα βιβλία μου μάθαινα ότι υπήρχε μουσική στον κόσμο, αλλιώτικη από τη δημοτική και την ελαφρολαϊκή που ήξερα
• Τρίτο πρόγραμμα
• Πειρατικό ραδιόφωνο και αφιερώσεις - κρυφτό/κυνηγητό των ραδιοπειρατών με  την αστυνομία
• Δημοτικό ραδιόφωνο
• Ιδιωτικό ραδιόφωνο
• Ψηφιακό ραδιόφωνο
• Πάντα ραδιόφωνο στο αυτοκίνητο
• «Η καλή μέρα από το πρωί φαίνεται», με τον Νίκο Ψιλάκη, που άκουγα επί 26 χρόνια στο Ράδιο Κρήτη 

(*) Η ιστορία για το ζευγάρι των χωρικών που πήγαν στη «Χώρα» και αρνήθηκαν να αγοράσουν ένα γιαπωνέζικο ραδιόφωνο, λόγω αμφιβολιών για το αν θα μιλάει ελληνικά, κρίνεται ανυπόστατη. Οι δικοί μου γονείς πήγαν κι αγόρασαν ένα γαλάζιο Panasonic, με μεγάλα κουμπιά που προεξείχαν για τη ρύθμιση του σταθμού και της έντασης του ήχου και μια μεγάλη κόκκινη «βελόνα»  που έδειχνε τη συχνότητα.

(*)   Η πρώτη πειραματική προσπάθεια εγκατάστασης ραδιοφωνικού πομπού στην Ελλάδα έγινε το 1923. Ύστερα από αρκετά χρόνια, στις 25 Μαρτίου του 1928, εξέπεμψε από τη Θεσσαλονίκη ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός, ο πρώτος ιδιωτικός στην ουσία, από τον ραδιοηλεκτρολόγο Χρίστο Τσιγγιρίδη, που λειτούργησε με τοπική εμβέλεια επί 20 χρόνια.Ο πρώτος εθνικός ραδιοφωνικός σταθμός ιδρύθηκε και λειτούργησε στην Αθήνα. Στις 25 Μαρτίου του 1938 εγκαινιάστηκε από τον βασιλιά Γεώργιο Β και το 1945 ιδρύθηκε το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας (Ε.Ι.Ρ.) και μετά την απελευθέρωση ιδρύθηκαν τοπικοί σταθμοί σε διάφορες πόλεις της χώρας, που υπάγονταν στη δικαιοδοσία του. Οι στρατιωτικοί σταθμοί υπάγονταν στη δικαιοδοσία των ενόπλων δυνάμεων (ΥΕΝΕΔ).

Τέλη της δεκαετίας του ‘40 ήρθε το πρώτο ραδιόφωνο στο μικρό χωριό της μητέρας μου, σε ένα καφενείο. Έπαιζε δυνατά κρητική μουσική, ίσως για να αυξήσει το γόητρο του καφετζή έναντι του ανταγωνισμού για προσέλκυση της πελατείας. Η μητέρα μου, παρέα με τις εξίσου μικρές κοπελίτσες της γειτονιάς της, μιας και δεν ήταν θαμώνες καφενείου, έστηναν χορό στην αυλή τους, στην άλλη άκρη του χωριού, γεμίζοντας με κέφι τα αδιάφορα βράδια τους.

(*)Μουσική σύνθεση με φλογέρα και κουδούνια ήταν το σήμα του Ραδιοφωνικού Σταθμού Αθηνών από την πρώτη μέρα που άρχισε να εκπέμπει, το 1938. Το βουκολικό παρελθόν της Ελλάδας ήταν και το παρόν και -φοβούμαι- το μέλλον της.

(*) Ιστορικός ραδιοπειρατής ο Γιώργος Κυρλάκης, με το ψευδώνυμο Easy Rider, ήταν ο δημιουργός του «Εδώ Πολυτεχνείο». Κατασκεύασε έναν πρόχειρο ραδιοπομπό μεσαίων κυμάτων στους 963 χιλιοκύκλους, για να επικοινωνήσει την εξέγερση του Πολυτεχνείου στην Αθήνα του 1973.

(*)   Οι ραδιοπειρατές χρησιμοποιούσαν ψευδώνυμα και λειτουργούσαν για προσωπική τους ευχαρίστηση. Ο κάθε ραδιοπειρατής είχε το δικό του σταθμό, που έβγαινε «στον αέρα» μέσα από το δωμάτιό του ή από το στολισμένο πατρικό σαλόνι. Ενίοτε, φίλοι ραδιοπειρατές συντόνιζαν τους σταθμούς τους και δημιουργούσαν τα γνωστά νυχτερινά πηγαδάκια.

Γεωργία Καρβουνάκη