Η λατρεία των προγόνων είναι μια πανάρχαια συνήθεια που συναντάται σε πολλούς πολιτισμούς σε όλο τον κόσμο. Από τα αρχαία χρόνια οι άνθρωποι πίστευαν ότι οι πρόγονοί τους με την ευλογία ή την κατάρα τους επηρέαζαν τις ζωές των απογόνων τους.

Στους σλαβικούς λαούς η γιορτή Ράντουνιτσα είναι η μέρα που οι ζωντανοί επισκέπτονται τους τάφους των νεκρών τους, τούς προσφέρουν φαγητό και ποτό, απελευθερώνουν τις αναμνήσεις που τους ενώνουν και οι δύο παράλληλοι κόσμοι συναντούνται. Η Ράντουνιτσα εντάσσεται στις γιορτές και τις τελετουργίες της Άνοιξης, του λιωσίματος των πάγων και της υποδοχής της νέας ζωής της φύσης, έρχεται από τα βάθη της αρχαιότητας και διατηρεί στοιχεία της λατρείας του ήλιου και της φύσης. Ο αιώνιος κύκλος του μαρασμού και της άνθισης των φυτών,της γέννησης και του θανάτου των ζωντανών, γέμιζε τους ανθρώπους ελπίδες και για τη δική τους ανάσταση.

Σύμφωνα με το ετυμολογικό λεξικό της ρωσικής γλώσσας του Μ.Φάσμερ στη Ρωσία κατά περιοχές συναντούνται πολλές ονομασίες της γιορτής αυτής, Ραντουνίτσα, Ραντοβνίτσα κ.α., που όμως όλες έχουν κοινή ρίζα τη λέξη рад (ραντ) που σημαίνει χαρά. Είναι η μέρα που μνημονεύονται οι νεκροί και με χαρά τους αναγγέλλεται η αναγέννηση της φύσης, η ανάσταση του Χριστού και η σύντομη αντάμωση νεκρών και ζωντανών. Παρόλο που η εκκλησία ενέταξε τη γιορτή αυτή στο εορτολόγιό της, οι ρίζες της είναι πολύ βαθιές και μας οδηγούν στην προχριστιανική εποχή.

Οι Ρώσοι, όπως και οι άλλοι ανατολικοί Σλάβοι, οι Λευκορώσοι και οι Ουκρανοί, από τα προχριστιανικά χρόνια είχαν τη συνήθεια να επισκέπτονται τους τάφους των νεκρών τους, να τους καθαρίζουν από το χιόνι και τις λάσπες, να τους στολίζουν με λουλούδια και να αφήνουν εκεί φαγητό και ποτό.

Τα παλιά χρόνια η διαδικασία αυτή συνοδευόταν από γλέντια με φαγητό και ποτό. Η Άνοιξη ήταν η εποχή της λατρείας της γης και των νεκρών. Με δώρα και προσφορές ζητούσαν την εύνοια της γης που θρέφει καθετί ζωντανό. Πίστευαν ότι τα πνεύματα των νεκρών προγόνων μεσολαβούν μεταξύ των δύο κόσμων, του κόσμου των ζωντανών και του κόσμου των νεκρών. Τα παλιά χρόνια η γιορτή αυτή διαρκούσε τρεις μέρες. Την πρώτη μέρα γίνονταν οι τελετουργίες που αφορούσαν τη λατρεία της μάνας γης, εκεί όπου βρήκαν καταφύγιο οι νεκροί, της γης από την οποία θα βλαστήσει ο σπόρος που θα δώσει τη νέα ζωή και τη σοδειά. Τη δεύτερη μέρα οι άνθρωποι μνημόνευαν και θρηνούσαν τους νεκρούς τους. Η τρίτη μέρα ήταν μέρα γιορτής, όπου οι παράλληλοι κόσμοι, ο κόσμος των ζωντανών μαζί με τον κόσμο των νεκρών υποδέχονταν την Άνοιξη και την ανάσταση της φύσης. Οι άνθρωποι ήταν στενά συνδεδεμένοι με τη φύση και πίστευαν ότι η μεταμόρφωση της ήταν η νίκη της ζωής πάνω στον θάνατο.

Ο εκχριστιανισμός της Ρωσίας έγινε τον 10ο αιώνα, ωστόσο για πολλούς αιώνες μετά υπήρχε αυτό που ονομάστηκε "διπλή πίστη" (двоеверие). Η ειδωλολατρία συνέχισε να είναι η πραγματική ιδεολογική βάση συνεχίζοντας να επιδρά πάνω στη συνείδηση και τη συμπεριφορά των ανθρώπων. Η επίσημη εκκλησία πολλές φορές πολεμούσε αυτές τις δοξασίες κι άλλες φορές τους έδινε καινούργιο, χριστιανικό περιεχόμενο. Η γιορτή Ράντουνιτσα εντάχθηκε στο χριστιανικό εορτολόγιο και γιορτάζεται την Τρίτη μετά το Πάσχα. Παρόλο που η επίσημη εκκλησία ενέταξε τη γιορτή αυτή στο χριστιανικό εορτολόγιο, εντούτοις αποτρέπει τους χριστιανούς από το φαγοπότι και τα γλέντια στα νεκροταφεία. Τη μέρα αυτή οι άνθρωποι αφήνουν φαγητό και ποτό στους τάφους που μπορεί να το πάρει όποιος έχει ανάγκη και επιθυμεί.

Η γιορτή Ράντουνιτσα είναι πολυεπίπεδη όχι μόνο ως προς την προέλευσή της αλλά και ως προς τη σύνθεσή της. Εμπεριέχει ως ηθική αξία τη μνημόνευση των νεκρών αλλά και την αντίληψη του χρόνου ως αιώνιου κύκλου χωρίς αρχή και τέλος. Τα νεκροταφεία είναι χώροι ζωντανοί όπου συναντούνται γύρω από κοινό τραπέζι ζωντανοί και νεκροί. Οι ζωντανοί περιδιαβαίνοντας μέσα στους διαδρόμους της μνήμης και του παρελθόντος, θυμούνται τους νεκρούς τους, ανασυγκροτούν τη μνήμη τους και επισημαίνουν τη νομοτελειακή ακολουθία των αλλαγών, της γέννησης και του θανάτου, της ύπαρξης και της ανυπαρξίας.

"Ας είναι αιώνια ευλογημένο
ό,τι είναι να ανθίσει και να μαραθεί "
(Σεργκέι Γιεσενίν)

Ο Σεργκέι Γιεσενίν ονόμασε την πρώτη του ποιητική συλλογή "Ράντουνιτσα" και τραγούδησε με τον υπέροχο ποιητικό του λόγο τη θλίψη που φωλιάζει βαθιά στη ψυχή για ότι ωραίο ήρθε στη ζωή αλλά είναι καταδικασμένο να χαθεί στην ανυπαρξία.

Αν και η παλιά θρησκεία έχει χαθεί μαζί με τα ξωτικά, τα φαντάσματα και τους θεούς της, εντούτοις επέζησε, αφού έχει διαλυθεί μέσα στην καινούρια θρησκεία, στη λογοτεχνία και στην τέχνη αλλά κυρίως βαθιά μέσα στις ψυχές των ανθρώπων.

Ελένη Τσολιά