Κοκόσνικ ονομάζεται ένα κόσμημα για το κεφάλι που μοιάζει με στέμμα. Σύμφωνα με το ετυμολογικό λεξικό του Μ.Φάσμερ η λέξη кокошник (κοκόσνικ) ανάγεται στη λέξη кокошь (κόκος), που σήμαινε κότα και κόκορα, λόγω της ομοιότητας της κορώνας με το πολύχρωμο λοφίο των πουλιών.

Η κορώνα -κοκόσνικ είναι πολύ βασικό στοιχείο και το σύμβολο της ρωσικής παραδοσιακής γυναικείας φορεσιάς. Οι γυναίκες φορούσαν την κορώνα αυτή την ημέρα του γάμου τους και σε άλλες μεγάλες γιορτές. Σύμφωνα με τις αντιλήψεις της εποχής οι παντρεμένες γυναίκες έπρεπε να έχουν καλυμμένα τα μαλλιά τους ως ένδειξη σεμνότητας. Σύμφωνα δε με τις λαϊκές δοξασίες οι γυναίκες με ακάλυπτα μαλλιά ήταν κακός οιωνός και έφερναν κακοτυχία στο σπιτικό τους.

Η λέξη απαντά για πρώτη φορά τον 17ο αιώνα σε ένα από τα διατάγματα του τσάρου Πέτρου Α', τα οποία αφορούσαν την εμφάνιση των υπηκόων του. Ο τσάρος μέσα στα πλαίσια του εξευρωπαϊσμού της Ρωσίας εξέδωσε πολλά απαγορευτικά διατάγματα για την ενδυμασία και τη συμπεριφορά των Ρώσων. Η κορώνα -κοκόσνικ ήταν για τον τσάρο ένα από τα σύμβολα της συντηρητικής, γεμάτης προλήψεις Ρωσίας. Σε ένα από τα διατάγματα απαγόρευε στις γυναίκες με αριστοκρατική καταγωγή να φοράνε την παραδοσιακή αυτή κορώνα, θεωρώντας την παλιομοδίτικη. Παρόλο που η κορώνα -κοκόσνικ απαγορεύτηκε και στις πόλεις οι  γυναίκες των πλούσιων ευγενών δεν τη φορούσαν πια, εντούτοις οι γυναίκες από τα λαϊκά στρώματα εξακολουθούσαν να φοράνε τις κορώνες- κοκόσνικ στις γιορτές. Τις έφτιαχναν από μετάξι και βελούδο και τις διακοσμούσαν με πέρλες, δαντέλα και κεντήματα.

Η σύνδεση της κορώνας με τις λαϊκές παραδόσεις και ο συμβολισμός ήταν σαφής, για αυτό και η γερμανικής καταγωγής αυτοκράτειρα Αικατερίνη Β', θέλοντας να τονίσει τη στενή της σχέση με τις ρωσικές παραδόσεις,σε πολλούς χορούς εμφανιζόταν με διαδήματα που θύμιζαν κοκόσνικ. Τα διαδήματα αυτά ήταν στολισμένα με πολύτιμους λίθους και είχαν πολλά διακοσμητικά στοιχεία από τη ρωσική λαϊκή παράδοση. Σε πολλά πορτραίτα της η αυτοκράτειρα Αικατερίνη Β' απεικονίζεται στον καμβά φορώντας το λαϊκό αυτό σύμβολο. Αυτός ήταν ένας δυνατός συμβολισμός, καθώς το πρόσωπο της εξουσίας αποκτούσε λαϊκά χαρακτηριστικά.

Το ψηλό κοκόσνικ προσδίδει κύρος, στη γυναίκα του το φοράει, καθώς το παράστημά της φαντάζει ψηλότερο, περήφανο και λεβέντικο. Μιμούμενες την αυτοκράτειρα άρχισαν να φοράνε κορώνες -κοκόσνικ και οι κύριες επί των τιμών της αυτοκρατορικής αυλής, επαναφέροντας έτσι την κορώνα- κοκόσνικ στη μόδα.

Υπάρχουν πολλά είδη κοκόσνικ τα οποία διαφέρουν μεταξύ τους ανάλογα με τις περιοχές και την κοινωνική τάξη της ιδιοκτήτριάς τους. Η διακόσμηση και τα χρώματα υποδηλώνουν από ποια περιοχή κατάγεται η γυναίκα και ποια είναι η κοινωνική της τάξη.

Το κοινό χαρακτηριστικό που ενώνει τις κορώνες κοκόσνικ είναι η περίτεχνη διακόσμησή τους με πολύτιμους και ημιπολύτιμους λίθους και πετράδια σε εξαιρετικούς συνδιασμούς χρωμάτων και συμβολισμών.

Οι γυναίκες της κάθε οικογένειας φύλαγαν τα διαδήματα αυτά για να τα κληροδοτήσουν στην επόμενη γενιά.

Η περίτεχνη διακόσμηση των διαδημάτων και οι υπέροχοι χρωματικοί συνδυασμοί είναι θαυμάσια λαϊκή τέχνη, η οποία φανερώνει όχι μόνο το πόσο επιδέξιες ήταν οι τεχνήτριες, οι κεντήτριες και οι ράφτρες αλλά και τις αντιλήψεις και την αγάπη τους για την τέχνη και το ωραίο. Οι γυναίκες της κάθε οικογένειας φύλαγαν τις κορώνες για να τις κληροδοτήσουν στις κόρες και στις εγγονές τους και αυτό ήταν ένα σημαντικό μέρος όχι μόνο του υλικού πολιτισμού αλλά και του ηθικού, καθώς μετέδιδαν στις επόμενες γενιές τις  αντιλήψεις τους για το ωραίο.

Ελένη Τσολιά