Την εικοστή πρώτη Ιουνίου του 1941 οι σπουδαστές του κρατικού θεάτρου όπερας και μπαλέτου της πόλης Λένινγκραντ, σημερινής Αγίας Πετρούπολης, βρίσκονταν στη σκηνή χορεύοντας το μπαλέτο "Μπέλα". Το λιμπρέτο του μπαλέτου είναι βασισμένο στη νουβέλα του Μιχαήλ Λέρμοντοβ "Ο ήρωας της εποχής μας" και είναι μια ιστορία για την αγάπη και την ελευθερία που διαδραματίζεται στα βουνά του Καυκάσου,με σκηνικά και κοστούμια γεμάτα με τα χρώματα των βουνών του Καυκάσου και τα κοστούμια των ωραίων,ανυπότακτων λαών του.

Στο διάλειμμα της πρόβας τζενεράλε τα παιδιά έμαθαν ότι η Γερμανία κήρυξε τον  πόλεμο στην Σοβιετική Ένωση. Η πρόβα συνεχίστηκε κανονικά και σε λίγες μέρες,στις 25 Ιουνίου, πραγματοποιήθηκε η προγραμματισμένη παράσταση των τελειοφοίτων. Πολλοί από τους τελειόφοιτους έφυγαν για το μέτωπο αμέσως μετά την παράσταση, αλλάζοντας το κοστούμι του μπαλέτου με τη στρατιωτική στολή.

Τον Αύγουστο πολλοί μαθητές και παιδαγωγοί απομακρύνθηκαν από την πόλη και μεταφέρθηκαν στα Ουράλια όρη για ασφάλεια. Πολλοί σπουδαστές και παιδαγωγοί παρέμειναν στην πόλη που από τον Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου μέχρι τον Ιανουάριο του 1944  βρισκόταν σε φασιστικό κλοιό.

Οι κάτοικοι του Λένινγκραντ ζούσαν σε συνθήκες πείνας και κρύου. Οι σπουδαστές της σχολής μαζί με τους καθηγητές τους έσβηναν τις φωτιές και καθάριζαν τους δρόμους από τα ερείπια που άφηναν οι βομβαρδισμοί,βοηθούσαν στο χτίσιμο καταφυγίων, συνέχιζαν όμως παράλληλα να κάνουν πρόβες και να χορεύουν για τους τραυματίες στα νοσοκομεία.

"Το σχολείο μας ήταν παγωμένο. Θερμαινόταν μία μόνο αίθουσα. Όλες οι υπόλοιπες αίθουσες ήταν κλειστές και γεμάτες με σακιά από άμμο. Μετά την απομάκρυνση των περισσότερων σπουδαστών στην πόλη έμειναν μόνο 15 παιδιά ηλικίας από δεκατριών μέχρι δεκαοχτώ χρονών . Εγώ μαζί με τα παιδιά αυτά εφημερεύαμε και διανυκτερεύαμε προστατεύοντας το σχολείο μας. Συνεχίζαμε όμως και τις πρόβες μας και στέλναμε τους μαθητές με τη σειρά κάποτε στον σταθμό των τρένων και κάποτε στα νοσοκομεία όπου χόρευαν λαϊκούς χώρους. Μέσα σε ένα μήνα διακόσιες "παραστάσεις" έδωσε η μικρή αυτή ομάδα των αδυνατισμένων από την ασιτία παιδιών "
(Αποσπάσματα από τα απομνημονεύματα της Λ.Ι.Γιαρμόλοβιτς , καθηγήτριας του θεάτρου όπερας και μπαλέτου)

Τα εξασθενημένα αυτά παιδιά συνέχιζαν να χορεύουν εμψυχώνοντας τους πολιορκημένους κατοίκους του Λένινγκραντ. Η τέχνη τους η τέχνη του μπαλέτου, δεν έχει ανάγκη από λέξεις. Ο χορός και η μουσική έχουν την ιδιότητα να φτάνουν στην ψυχή των ανθρώπων, μικρών και μεγάλων. Η τέχνη τους, η χάρη των ανάλαφρων κινήσεων τους, έχτιζε μια ηχηρή πραγματικότητα πολύ πιο αυθεντική και αληθινή από την άθλια πραγματικότητα που τους συνέθλιβε καθημερινά. Οι χορευτές του μπαλέτου από μικρή ηλικία εξασκούνται καθημερινά στις δύσκολες τεχνικές, στην κατακόρυφη κίνηση στηριζόμενοι στα δάκτυλα των ποδιών, στροβιλίζονται σε πιρουέτες κάνοντας δεξιοτεχνικές, ακροβατικές κινήσεις. Γνωρίζουν πώς να κάνουν να φαίνονται εύκολες οι κινήσεις, κρύβοντας την σκληρή σωματική προσπάθεια.

Όμως πιο δυνατή από τη σωματική αποδυνάμωση ήταν η ψυχική ανάταση που τους πλημμύριζε και τα άλμα τους μέσα στην φρίκη του πολέμου ήταν ο θρίαμβος της τέχνης και του ωραίου, οι άρρηκτοι δεσμοί της τέχνης με τη ζωή.

Μέσα από τη φωτιά του πολέμου λιγοστές είναι ο φωτογραφίες που σώθηκαν κι αυτές ξεθώριασαν, τις σκέπασε η άχνα του χρόνου. Απεικονίζουν τα παιδιά αυτά να χορεύουν και είναι όπως πάντα καθαρά και συγυρισμένα, ντυμένα στα λευκά με τις τούλινες φούστες τουτού, φορώντας στα πόδια τους τα πουέντ, όμορφα δεμένα. Σε συνθήκες πείνας και κρύου πίσω από την κατεβασμένη ακόμα αυλαία, οι μπαλαρίνες διόρθωναν τις φούστες τους με την ίδια εκείνη κίνηση που οι κύκνοι τινάζουν τα φτερά τους όταν μπαίνουν στο νερό. Δεν έχασαν τη αίσθηση του ωραίου, χόρευαν κάτω από τους βομβαρδισμούς στα υπόγεια,στα καταφύγια και στα νοσοκομεία.

Κορίτσια ντυμένα στα λευκά λυγίζουν,  τεντώνονται με αρμονικές κινήσεις και κατόπιν τινάζονται στον αέρα με τα χέρια στην αντίθετη κατεύθυνση από τα πόδια. Εδώ ηχεί μουσική, έξω βομβαρδισμοί,εδώ έχει συσκότιση, δεν υπάρχουν προβολείς, υπάρχει όμως φως. Είναι το φως των κοριτσιών και το εκτυφλωτικό φως της τέχνης, κι ο χορός τους είναι η μελωδία πριν ακουστεί το ουρλιαχτό. Η τέχνη είναι εκείνο το φως που οδήγησε πολλούς ανθρώπους όταν ήρθαν αντιμέτωποι με το απόλυτο σκοτάδι. Στο πολιορκημένο Λένινγκραντ η τέχνη του μπαλέτου μετατράπηκε σε σύμβολο ζωής, επιβίωσης και ελπίδας.

Ελένη Τσολιά