Ο Μιχαήλ Λομονόσοβ γεννήθηκε το 1711 στον Βορρά της Ρωσίας, στη Λευκή θάλασσα. Η οικογένεια του δεν είχε τίτλους ευγενείας, απαραίτητο για την εποχή προσόν για να μπορέσει κάποιος να σπουδάσει. Όμως ο νεαρός Μιχαήλ είχε δίψα για γνώση και πολλή επιμονή. Στα 19 του χρόνια άρχισε να φοιτά με επιτυχία στην Σλαβοελληνολατινική Ακαδημία. Από την Ακαδημία, στάλθηκε μαζί με άλλους μαθητές, στη Γερμανία για να συνεχίσει τις σπουδές του. Όταν επέστρεψε από τη Γερμανία το 1755 η αυτοκράτειρα Ελιζαβέτα Πετρόβνα, μετά από προτροπή του κόμη και υπουργού Π. Ι. Σουβάλοβ και του Μ. Β. Λομονόσοβ υπέγραψε διάταγμα για την ίδρυση του πρώτου στη Ρωσία πανεπιστημίου. Ήταν η εποχή του ορθολογισμού, όταν οι φιλοσοφικές κατευθύνσεις υποδείκνυαν ότι το κριτήριο της γνώσης είναι η λογική σκέψη, αυτή που προέρχεται από τη δύναμη του νου και διατυπώνεται με τον ορθό λόγο. Την εποχή αυτή γεννήθηκε η έννοια της επιστήμης και η Ρωσία χρειαζόταν ένα δικό της πανεπιστήμιο. Στο πρόσωπο του Μ. Β. Λομονόσοβ βρήκε τον επιστήμονα και τον οραματιστή.

Ο Μιχαήλ Βασίλιεβιτς Λομονόσοβ ήταν πολυμαθέστατος, επιστήμονας - εγκυκλοπαιδιστής. Ήταν ο πρώτος επιστήμονας ο οποίος διατύπωσε το νόμο για τη διατήρηση της ύλης και της ενέργειας, ήταν σημαντικός για την εποχή του ποιητής, μελέτησε χημεία και ιστορία. Για πολλά χρόνια συνέλεγε υλικό για την περιγραφή της σύγχρονης του ρωσικής γλώσσας και στο θεμελιώδους σημασίας έργο του "Γραμματική της ρωσικής γλώσσας" για πρώτη φορά γίνεται οργανωμένη και συστηματική συγκέντρωση γνώσεων, περιγραφή και επιστημονική κατανόηση της ρωσικής γλώσσας. Συστηματοποίησε τη γραμματική της κοινής γραπτής γλώσσας, που βασιζόταν στην προφορική, καθομιλουμένη γλώσσα. Με τις μελέτες του για την γλώσσα και τα κείμενά του τέθηκαν τα θεμέλια για να περάσει η γλώσσα της επιστήμης και της ποίησης από τη επίσημη σλαβονική στη ρωσική καθομιλουμένη.

"Συνδιάζοντας πρωτοφανή δύναμη θέλησης με πρωτοφανή δύναμη νόησης, ο Λομονόσοβ αγκάλιασε όλους τους τομείς του Διαφωτισμού. Η δίψα για την επιστήμη ήταν το ισχυρότατο πάθος της παθιασμένης αυτής ψυχής. Ιστορικός, ρήτορας, μηχανικός, χημικός, μεταλλειολόγος, ζωγράφος και ποιητής όλα τα δοκίμασε, με όλα διαποτίστηκε και όλα τα κατανόησε. Πρώτος αυτός εμβάθυνε στην ιστορία της πατρίδας, διατύπωσε τους κανόνες της γλώσσας της και έδωσε δείγματα ρητορικού λόγου (...) Ο Λομονόσοβ ήταν μέγας. Ανάμεσα στον Πέτρο Α' και την Αικατερίνη Β' μόνος αυτός είναι γνήσιος εργάτης του Διαφωτισμού. Αυτός ίδρυσε το πρώτο πανεπιστήμιο, για να ακριβολογήσουμε, αυτός ο ίδιος ήταν το πρώτο μας πανεπιστήμιο. (Αλεξάντρ Σεργκέγιεβιτς Πούσκιν)

Αρχικά στο πανεπιστήμιο ιδρύθηκαν τρεις σχολές: η φιλοσοφική, η νομική και η ιατρική. Η εκπαίδευση όλων των φοιτητών άρχιζε από τη φιλοσοφική σχολή όπου όλοι οι φοιτητές προετοιμάζονταν στις θετικές και ανθρωπιστικές επιστήμες και μετά μπορούσαν να συνεχίσουν την εκπαίδευση τους με ειδίκευση στη νομική, στην ιατρική ή στη φιλοσοφία. Οι διαλέξεις στο πανεπιστήμιο δεν γίνονταν μόνο στα λατινικά, όπως συνηθιζόταν τότε στα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, λόγω του ότι οι ομιλούμενες γλώσσες θεωρούνταν κατώτερες της λατινικής, αλλά στα ρωσικά κάτι που ήταν πολύ πρωτοποριακό για την εποχή. Το πανεπιστήμιο ονομάστηκε Αυτοκρατορικό κρατικό πανεπιστήμιο και αρχικά στεγάστηκε στο κέντρο της Μόσχας, στο δρόμο Μοχοβάγια, όπου σήμερα στεγάζονται οι σχολές της ψυχολογίας και της δημοσιογραφίας.

Το 1917, αμέσως μετά τη σοσιαλιστική επανάσταση, το πανεπιστήμιο μετονομάστηκε σε  Μοσχοβίτικο κρατικό πανεπιστήμιο και πολύ αργότερα, το 1940 του δόθηκε το προσωνύμιο Λομονόσοβ.

Το 1947, αμέσως μετά το Β' παγκόσμιο πόλεμο, στη Μόσχα τέθηκαν τα θεμέλια για οκτώ ουρανοξύστες που θα συμβόλιζαν τα 800 χρόνια ζωής της πόλης αλλά και τη δύναμη της χώρας και του λαού που βγήκαν νικητές μετά από τον φρικτό αυτό πόλεμο που άφησε πίσω του ερείπια. Τελικά κτίστηκαν επτά ουρανοξύστες, ο πιο ψηλός από τους οποίους είναι το κεντρικό κτήριο του Μοσχοβίτικου κρατικού πανεπιστημίου Λομονόσοβ. Ο πιο έξυπνος ουρανοξύστης όπως τον ονομάζουν οι Μοσχοβίτες, ένα κτήριο επιβλητικό σε αρχιτεκτονικό ύφος που αργότερα ονομάστηκε Σοβιετικός μνημειώδης κλασσικισμός.

Ο Μιχαήλ Βασίλιεβιτς Λομονόσοβ οραματίστηκε και οργάνωσε το πρώτο πανεπιστήμιο της Ρωσίας, φρόντισε να μπορούν να φοιτούν όχι μόνο ευγενείς αλλά και νέοι από άλλες κοινωνικές τάξεις. Στο προοίμιο για την ίδρυση του πανεπιστημίου αναφερόταν χαρακτηριστικά: "Στο πανεπιστήμιο η καταγωγή του φοιτητή δεν μας αφορά, σεβασμού χαίρει εκείνος ο φοιτητής που έμαθε περισσότερα". Σήμερα το Μοσχοβίτικο κρατικό πανεπιστήμιο έχει 43 σχολές και οι απόφοιτοί του διακρίθηκαν και συνεχίζουν να διακρίνονται σε πολλούς επιστημονικούς τομείς τιμώντας το έμβλημα του πανεπιστημίου: "Επιστήμη είναι η σαφής γνώση της αλήθειας, η διαφώτιση της νόησης".

Το Μοσχοβίτικο κρατικό πανεπιστήμιο Λομονόσοβ εδώ και δύο αιώνες διατηρεί την φήμη του καλύτερου πανεπιστημίου της Ρωσίας και ενός από τα καλύτερα πανεπιστήμια στον κόσμο.

Ελένη Τσολιά