Η ιωνικού ρυθμού κιονοστοιχία και το αέτωμα με παραστάσεις από τους Ολυμπιακούς αγώνες δίνουν στο κτήριο ύφος αυστηρό, επίσημο και επιβλητικό. Το μουσείο καλών τεχνών της Μόσχας, με την επωνυμία Πούσκιν, θυμίζει αρχαίο ελληνικό ναό και βρίσκεται σε ένα παλιό Μοσχοβίτικο δρόμο , στην οδό Βολχόνκα πολύ κοντά στο κέντρο της πρωτεύουσας.

Το μουσείο καλών τεχνών δημιουργήθηκε στο μεταίχμιο του 19ου και του 20ου αιώνα στα πλαίσια του κινήματος του νεοκλασικισμού. Η ιδέα για τη δημιουργία μουσείου καλών τεχνών ανήκε στον Ιβάν Τσβετάγιεβ, ο οποίος ήταν καθηγητής στη έδρα της ιστορίας της τέχνης στο πανεπιστήμιο της Μόσχας και επιμελητής στο μουσείο Ρουμιάντσεβ. Στο πρώτο συνέδριο των Ρώσων ζωγράφων, που έγινε στη Μόσχα το 1894, ο Ιβάν Τσβετάγιεβ κατέθεσε επίσημα την εισήγηση του για τη δημιουργία ενός εκπαιδευτικού μουσείου τα εκθέματα του οποίου θα αναδείκνυαν την εξέλιξη της τέχνης από τα αρχαία χρόνια μέχρι και την αναγέννηση. Οραματίστηκε ένα μουσείο που θα λειτουργούσε ως χώρος σπουδής, εκπαίδευσης και μόρφωσης για τους φοιτητές του πανεπιστημίου και για όποιον άλλον ενδιαφερόταν. 

Το κίνημα του νεοκλασικισμού αντλούσε έμπνευση από τα αρχαία ελληνικά και ρωμαϊκά πρότυπα,τα οποία θεωρούσε ζωντανά έργα τέχνης με αξία αιώνια.

Το μουσείο σκοπό είχε την  αναπαραγωγή όχι μόνο των αισθητικών αλλα  και ηθικών αξιών της αρχαίας Ελλάδας και της Ρώμης. Οι φοιτητές του πανεπιστημίου θα μπορούσαν να παρατηρήσουν και να μελετήσουν τα αγάλματα αφού εδώ θα υπήρχαν πιστά γύψινα αντίγραφα και σε κάποιες περιπτώσεις μαρμάρινα αντίγραφα των καλύτερων γλυπτών έργων αλλά και πανομοιότυπα ακριβή αντίγραφα των πρωτότυπων μνημείων της αρχιτεκτονικής. Τα έργα αυτά δημιουργώντας ζωντανή ιστορία της γλυπτικής από τα αρχαία χρόνια θα συνδίαζαν την αισθητική απόλαυση με τη μελέτη και την έρευνα. Οι φοιτητές θα μπορούσαν να μελετήσουν τα  αντίγραφα σε αίθουσες φωτεινές. Το φως έπρεπε να πέφτει άπλετο στα αρχαιολογικά εκθέματα δημιουργώντας την εντύπωση ότι ο επισκέπτης βρίσκεται κάτω από τον Αττικό ήλιο. Καθώς τα ταξίδια στα τέλη του 19ου αιώνα ήταν δύσκολα και πολυδάπανα και οι φοιτητές δεν είχαν τη δυνατότητα να ταξιδέψουν για να μελετήσουν τα αγάλματα και τα κτίρια μέσα στο φυσικό τους περιβάλλον, το μουσείο πρότεινε έναν καινούργιο τρόπο θέασης και στοχασμού. Στις αίθουσες του μουσείου καλών τεχνών της Μόσχας που είναι πάντα λουσμένες στο φως δημιουργείται η εντύπωση ότι ο επισκέπτης βρίσκεται κάτω από το φωτεινό Αττικό ουρανό. 

Ο Ιβάν Τσβετάγιεβ είχε όραμα και ήταν πλήρως δοσμένος σε αυτό. Έψαχνε μαικήνες, χρηματοδότηση και επιδοτήσεις ενώ παράλληλα ταξίδεψε σε πολλές χώρες και παρήγγειλε αντίγραφα και εκμαγεία συμπληρώνοντας και εμπλουτίζοντας τη συλλογή. Απευθύνθηκε για χρηματοδότηση και στον υπουργό οικονομικών της Ρωσικής αυτοκρατορίας Σεργκέι Βίτε. Η απάντηση του υπουργού ήταν σύντομη και κυνική: "Ο λαός χρειάζεται ψωμί και παπούτσια και όχι τα μουσεία σας". 

Αυτού του είδους οι απαντήσεις δεν αποθάρρυναν τον Ιβάν Τσβετάγιεβ που συνέχισε να προσελκύει χρηματοδότες αλλά και καλλιτέχνες που δούλευαν για την πραγματοποίηση  του μουσείου.  

 Την 31 Μαΐου του 1912 με τον πιο επίσημο τρόπο έγιναν τα εγκαίνια του μουσείου που ονομάστηκε "Μουσείο καλών τεχνών". Επικεφαλής της τελετής ήταν ο τσάρος Νικόλαος Β' περιστοιχισμένος από την αυτοκρατορική οικογένεια και μέλη της κυβέρνησης. Η κόρη του Ιβάν Τσβετάγιεβ, η μετέπειτα μεγάλη ποιήτρια Μαρίνα Τσβετάγιεβα, δεκαενιάχρονο τότε κορίτσι έγραψε στα απομνημονεύματά της για τα εγκαίνια : " Ήταν  γιορτή και θρίαμβος της χαράς, δεν ήταν οι δυνατοί του κόσμου τούτου που δώρισαν κάτι στον  μπαμπά μου, αλλά  αυτός δώρισε σε όλους, στη Ρωσία ολόκληρη το μουσείο που δημιούργησε". 

Σήμερα στη συλλογή του μουσείου υπάρχουν πιστά αντίγραφα από τα σπουδαιότερα έργα τέχνης από την Ευρώπη και την Αίγυπτο, αλλά και συλλογή αυθεντικών πινάκων ζωγραφικής Ολλανδικής, γαλλικής και ιταλικής ζωγραφικής, μεγάλη συλλογή αρχαίων βάζων και νομισμάτων. Το μουσείο διαθέτει μια από τις καλύτερες στον κόσμο συλλογές των Γάλλων ιμπρεσιονιστών Μονέ, Ρενουάρ, Γκογκέν καθώς και έργα των Ματίς και Πικάσο. 

Στο μουσείο υπάρχουν εργαστήρια αποκατάστασης έργων τέχνης και μια από τις καλύτερες βιβλιοθήκες της Μόσχας. 

Ο Ιβάν Τσβετάγιεβ πέθανε ακριβώς ένα χρόνο μετά τα επίσημα εγκαίνια του μουσείου του, τον Σεπτέμβριο του 1913. Το μουσείο του παραμένει σιωπηλό σχετικά με τις δυσκολίες και τη σκληρή προσπάθεια για τη δημιουργία του. Το μουσείο καλών τεχνών της Μόσχας στις μέρες μας δέχεται καθημερινά εκατοντάδες επισκέπτες  και μεταφέρει το φως του πολιτισμού θυμίζοντας στους επισκέπτες του την σπουδαιότητα της ομορφιάς, της αρμονίας και της τελειότητας.

Ελένη Τσολιά

Βίντεο από τα επίσημα εγκαίνια του Μουσείου