Στις 13 Ιανουαρίου στη Ρωσία γιορτάζουν τον καινούργιο χρόνο με το παλιό ημερολόγιο.

Ο ρωσικός χειμώνας είναι ντυμένος στα λευκά. Το χιόνι πέφτει άλλοτε σφυρίζοντας  μαζί με τον παγωμένο αέρα και άλλοτε απαλά φωτίζοντας τα πάντα με το λευκό του χρώμα και τη γαλήνια ομορφιά του. Σπίτια και δρόμοι βυθίζονται στην απεραντοσύνη του λευκού. Οι νιφάδες του χιονιού  λαμποκοπούν και στροβιλίζονται στα φώτα των δρόμων, τα παιδιά γλιστρούν στα μικρά έλκηθρα, παίζουν χιονοπόλεμο και φτιάχνουν χιονάνθρωπους ενώ στο σπίτι περιμένει το γιορτινό πρωτοχρονιάτικο τραπέζι. Η πρωτοχρονιά, η χειμερινή αυτή γιορτή, είναι η αγαπημένη γιορτή των Ρώσων.

Ωστόσο το έθιμο να γιορτάζεται η αλλαγή του χρόνου τον Ιανουάριο άρχισε το 1700 μετά από τσαρικό διάταγμα. Ο τσάρος Πέτρος Α', ακολουθώντας τις ευρωπαϊκές συνήθειες, άλλαξε το χρονολογικό σύστημα που ακολουθούσε μέχρι τότε η Ρωσία, δηλαδή το Βυζαντινό σύστημα χρονολόγησης από κτίσεως κόσμου.

Έτσι έκτοτε στη Ρωσία, όπως και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η χρονολογία άρχισε να μετριέται από τη γέννηση του Χριστού. Για πρώτη φορά η πρώτη μέρα του χρόνου γιορτάστηκε την πρώτη Ιανουαρίου του 1700. Η αρχή του 18ου αιώνα και η πρωτοχρονιά του  1700 γιορτάστηκαν  με μεγαλοπρέπεια, όπως ήταν η επιθυμία του τσάρου: με τις καμπάνες των ναών της Μόσχας να χτυπούν χαρμόσυνα, με κανονιοβολισμούς και με  πυροτεχνήματα. Μέχρι τότε στη Ρωσία η έλευση του νέου έτους γιορταζόταν το Σεπτέμβριο, μετά το θέρος και τις προετοιμασίες για το χειμώνα.

Η καινούργια αυτή γιορτή και η αλλαγή του χρόνου στη μέση του χειμώνα, δεν έγινε αμέσως δεκτή. Αρχικά, κατόπιν τσαρικού διατάγματος, γιόρτασαν στη Μόσχα, στολίζοντας κλαδιά από έλατα στις πόρτες των σπιτιών και συγχαίροντας ο ένας τον άλλον για τον καινούργιο χρόνο. Στους εορτασμούς που έγιναν στην κόκκινη πλατεία  συμμετείχε και ο τσάρος, έτσι εορτασμοί για την υποδοχή του νέου έτους πήραν κοσμικό χαρακτήρα. Οι επόμενοι αυτοκράτορες όχι μόνο υιοθέτησαν την καινούργια αυτή γιορτή αλλά πρόσθεσαν και νέες συνήθειες: αντάλλαζαν δώρα και ευχετήριες κάρτες, στόλιζαν έλατο και διοργάνωναν στο παλάτι χορούς.

Στη Ρωσία μέχρι και το 19ο αιώνα συνέχισε να είναι σε ισχύ το Ιουλιανό ημερολόγιο ενώ πολλές ευρωπαϊκές χώρες από το τέλος του 16ου είχαν περάσει στο καινούργιο Γρηγοριανό ημερολόγιο.

Το 1918, μετά την επανάσταση, όταν η νέα σοβιετική κυβέρνηση πέρασε στο καινούργιο Γρηγοριανό ημερολόγιο, η  ρωσική ορθόδοξη εκκλησία αρνήθηκε να ακολουθήσει την πολιτεία. Μαζί με τη Ρωσική ορθόδοξη εκκλησία δεν ακολούθησαν το Γρηγοριανό ημερολόγιο και άλλες ορθόδοξες εκκλησίες, γι αυτό και το παλιό, Ιουλιανό ημερολόγιο, ονομάστηκε και ορθόδοξο. Σήμερα ενώ η πολιτεία ακολουθεί το καινούργιο ημερολόγιο η εκκλησία συνεχίζει να ακολουθεί το παλιό με αποτέλεσμα οι θρησκευτικές γιορτές να αποκλίνουν κατά 13 μέρες. Στα ελληνικά αυτή η απόκλιση  ονομάζεται παλαιοημερολογιτισμός.

Στη Ρωσία γιορτάζουν τον καινούργιο χρόνο δύο φορές, την πρώτη Ιανουαρίου, όπου γίνονται οι επίσημοι εορτασμοί, αλλά και 13 μέρες αργότερα, στις 13 Ιανουαρίου σύμφωνα με το παλιό Ιουλιανό ημερολόγιο. Η γιορτή αυτή ονομάζεται

"παλιός καινούργιος χρόνος" (старый новый год), δηλαδή ο καινούργιος χρόνος με το παλιό ημερολόγιο.

Με τη γιορτή αυτή κλείνει και μια μακρά περίοδος γιορτών και διασκέδασης που αρχίζει την παραμονή της επίσημης πρωτοχρονιάς 31 Δεκεμβρίου, συνεχίζεται με τα Χριστούγεννα που γιορτάζονται στις 7 Ιανουαρίου, επίσης με το παλιό ημερολόγιο, και κλείνει με την υποδοχή του καινούργιου χρόνου με το παλιό ημερολόγιο.

"Από την πρώτη μέχρι τη δέκατη τρίτη

ένα χάσμα ανάμεσα στο χρόνο."

(Αντρέι Βοσνεσενσκί "Παλιός καινούργιος χρόνος")

Στη Ρωσία ο χρόνος αρχίζει δύο φορές και στο χάσμα αυτό των ημερών ο χρόνος είναι σαν να υπάρχει παράλληλα, ενώνοντας το παρελθόν και το παρόν, δίνοντας  μια ευκαιρία για  απολογισμό, αξιολόγηση και περισυλλογή. Στο χάσμα αυτό του χρόνου, ο αμείλικτος χρόνος που δεν επαναλαμβάνεται ποτέ, που δεν γυρίζει πίσω ποτέ, ίσως μας δίνει μια ακόμα ευκαιρία για ενατένιση και απολογισμό.

Ελένη Τσολιά