Ακόμη και νεκρός ο Λαμπράκης ανέτρεπε το πολιτικό σκηνικό

Κερασίτσα Αρκαδίας 3 του Απρίλη 1912, η οικογένεια Λαμπράκη υποδέχεται το 14^ο παιδί της, το Γρηγόρη. Κανείς δεν ξέρει πως αυτό το αγόρι θα ανατρέψει την πολιτική σκηνή του τόπου λίγα χρόνια μετά.

Μετά το τέλος των εγκύκλιων σπουδών του θα μεταβεί στην Αθήνα για να σπουδάσει στην Ιατρική. Η αγάπη του για τον αθλητισμό από τα εφηβικά του χρόνια τον ανέδειξε δέκα φορές  βαλκανιονίκη στο άλμα εις μήκος και από το 1936 ως το 1959 κατείχε στο αγώνισμα το πανελλήνιο ρεκόρ με επίδοση 7,37 μέτρα.

Κατά την περίοδο της Κατοχής ανέλαβε ενεργό δράση. Πήρε μέρος στην Αντίσταση, ενώ παράλληλα ίδρυσε την ‘’Ένωση των Ελλήνων Αθλητών’’, διοργάνωνε αγώνες και τα όποια έσοδα τα διέθετε σε λαϊκά συσσίτια.

Μετά  την απελευθέρωση, ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Ιατρική Αθηνών και το 1950 αναγορεύθηκε Υφηγητής στην έδρα της Γυναικολογίας.

Στις εκλογές της ‘’βίας και της νοθείας’’ του 1961 πολιτεύθηκε με το ΠΑΜΕ (Πανδημοκρατικό Αγροτικό Μέτωπο Ελλάδος), έναν συνασπισμό αριστερών δυνάμεων με επικεφαλής την ΕΔΑ και εξελέγη βουλευτής Πειραιά. Τον ίδιο χρόνο δραστηριοποιήθηκε στο ειρηνιστικό κίνημα και με δική του πρωτοβουλία ιδρύθηκε η «Ελληνική Επιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη».

Πολύ γρήγορα έγινε απίστευτα δημοφιλής. Ο λαός αγαπούσε την αλήθεια του. Είχε μάλιστα φανατικούς οπαδούς και εκτός αριστεράς. Ακόμη και αστοί στήριζαν και θαύμαζαν το Λαμπράκη. Αυτό σε συνδυασμό με την κινηματική του δράση , αλλά και με την άνοδο της ΕΔΑ δεν άρεσε καθόλου στην άλλη πλευρά η οποία είχε αρχίσει ήδη να προβληματίζεται και να δρα υπογείως ξεκινώντας από τα Πανεπιστήμια, τους  κύριους χώρους δράσης και ζύμωσης νέων ιδεών. Ομάδες παρακρατικών παρεισέφρεαν στους κύκλους των φοιτητών.

Ο Λαμπράκης στις 23 Απριλίου του 1963 αψηφώντας σχετική απαγόρευση της αστυνομίας, πραγματοποίησε την 1η Μαραθώνια πορεία Ειρήνης. Βάδισε το μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής μόνος του, εν μέσω απειλών. Η αστυνομία συνέλαβε πολλούς από τους διαδηλωτές, μεταξύ των οποίων και το Μίκη Θεοδωράκη. Ο Λαμπράκης προστατευόμενος από τη βουλευτική του ασυλία, πραγματοποίησε μόνος την πορεία, κρατώντας ένα μικρό πανό με το σήμα της ειρήνης. Αμέσως μετά συνελήφθη από την αστυνομία.

Έπειτα πήγε  στο Λονδίνο για να συμπαρασταθεί στους Έλληνες, Κύπριους και Άγγλους διαδηλωτές που ζητούσαν την απελευθέρωση πολιτικών κρατουμένων στην Ελλάδα, ανάμεσα στους οποίους ήταν και η Βρετανίδα σύζυγός του Αντώνη Αμπατιέλου Μπέτυ Μπάρτλετ Αμπατιέλου. Στόχος των διαδηλωτών ήταν η βασίλισσα Φρειδερίκη,, η οποία βρισκόταν στην αγγλική πρωτεύουσα προκειμένου να παραστεί σε βασιλικούς γάμους. Η σύζυγος του Αμπατιέλου ζήτησε ακρόαση από την Φρειδερίκη, η οποία την αρνήθηκε, παρά τις πιέσεις του Λαμπράκη.

Μετά την επιστροφή του από την Αγγλία είχε αποφασίσει παρά την ένταση να μιλήσει σε εκδήλωση που διοργάνωσε στη Θεσσαλονίκη η «Επιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη».  Πλήθος παρακρατικών και αστυνομικών με πολιτικά, είχαν καταλάβει τα γειτονικά πεζοδρόμια, κραυγάζοντας συνθήματα και προπηλακίζοντας όλους όσοι προσέρχονταν στην αίθουσα για να πάρουν μέρος σε αυτή. Άλλοι αστυνομικοί, ένστολοι, αν και παρόντες σε μεγάλο αριθμό δεν λάμβαναν κανένα μέτρο για την απώθηση των παρακρατικών, παρά τις διαμαρτυρίες των οργανωτών και του ίδιου του Λαμπράκη, ενός μέλους δηλαδή του ελληνικού κοινοβουλίου. Μάλιστα, ένας παρακρατικός κατόρθωσε να χτυπήσει το Λαμπράκη στο κεφάλι με ρόπαλο κατά την είσοδό του στην αίθουσα της εκδήλωσης, τραυματίζοντάς τον ελαφρά. Σοβαρά, αντίθετα, τραυματίστηκε από τους ανεξέλεγκτους διαδηλωτές ο έτερος παρών αριστερός βουλευτής, Γιώργος Τσαρουχάς.

Μετά το τέλος της ομιλίας του και παρά τις έντονες διαμαρτυρίες των συντρόφων του να μη βγει από την αίθουσα ο Λαμπράκης αποχώρησε κατευθυνόμενος προς το ξενοδοχείο του. Οι αστυνομικοί άφησαν μόνο δύο από τους συντρόφους του να τον ακολουθήσουν και απαγόρευσαν την έξοδο στο κοινό της εκδήλωσης.

Στη διασταύρωση των οδών Ερμού και Ελ. Βενιζέλου ένα τρίκυκλο εμφανίστηκε από το πουθενά, πλησίασε το Λαμπράκη με ιλιγγιώδη ταχύτητα και τον έριξε στο έδαφος. Κανείς από τους αστυνομικούς  δεν κινήθηκε για να εμποδίσει το τρίκυκλο πριν το χτύπημα παρότι απαγορευόταν η είσοδος στο χώρο, να συλλάβει τον οδηγό του μετά, ή ακόμα και να βοηθήσει τον αιμόφυρτο.

Στις 22 Μαΐου 1963, ο Γρηγόρης Λαμπράκης, 51 ετών τότε, δολοφονήθηκε στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, με την εναρμονισμένη δράση του κράτους, του παρακράτους και του υποκόσμου.

Κατά τις 100 ώρες του ψυχορραγήματος του Γρηγόρη Λαμπράκη στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ, ο ελληνικός λαός ξεπέρασε τους φόβους που του καλλιεργούσε μεθοδικά επί 15 χρόνια η συνδυασμένη δράση των ορατών συνταγματικών και των αόρατων εξω-συνταγματικών κέντρων εξουσίας. Εκείνες τις ώρες, που βιώθηκαν ως «στιγμή της αλήθειας», η ελληνική κοινωνία συνειδητοποίησε ότι μπορούσε να διεκδικήσει κάποια στοιχειώδη δικαιώματα στη ζωή και την ελευθερία.

Κάτω από την επίδραση αυτής της συλλογικής συνειδητοποίησης, ήταν φανερό ότι οποιαδήποτε τρομοκρατική δράση του κράτους και του παρακράτους, θα αναβίωνε γεγονότα παρόμοια μ’ αυτά του Μάη του 1936.

Φυσικοί αυτουργοί της δολοφονίας Λαμπράκη ήταν ο Σπύρος Γκοτζαμάνης και ο Εμμανουήλ Εμμανουηλίδης, αλλά η δικαστική έρευνα που διεξήγαγαν ο εισαγγελέας Παύλος Δελαπόρταςκαι ο νεαρός ανακριτής Χρήστος Σαρτζετάκης έφεραν στο φως σχέσεις των αρχών με ένα ακροδεξιό παρακράτος. Ο ανακριτής Σαρτζετάκης απήγγειλε, μάλιστα, κατηγορίες και εναντίον ανώτατων αξιωματικών της Χωροφυλακής. Οι φυσικοί αυτουργοί καταδικάσθηκαν τον Δεκέμβριο του 1966 σε πολυετή φυλάκιση και απελευθερώθηκαν κατά τη διάρκεια της δικτατορίας.

Ακόμη και νεκρός ο Λαμπράκης ανέτρεπε το πολιτικό σκηνικό. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής αφού διερωτήθηκε «Ποιος κυβερνάει αυτό τον τόπο;» εγκατέλειψε την πρωθυπουργία και την πολιτική τον Ιούνιο του 1963 και αποσύρθηκε στο Παρίσι. Χιλιάδες νέοι ίδρυσαν τον πολιτικό οργανισμό «Δημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη», που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο προοδευτικό κίνημα της δεκαετίας του ’60. Πρώτος γραμματέας της οργάνωσης ανέλαβε ο Μίκης Θεοδωράκης.

Η ζωή και ο θάνατος του Γρηγόρη Λαμπράκη ενέπνευσε τον συγγραφέα Βασίλη Βασιλικό στο περίφημο πολιτικό του μυθιστόρημα με τον τίτλο Ζ (Εκδόσεις Λιβάνη). Το 1969 μεταφέρεται στη μεγάλη οθόνη από τον σκηνοθέτη Κώστα Γαβρά, με πρωταγωνιστές τον Υβ Μοντάν, τον Ζαν Λουί Τρεντινιάν και την Ειρήνη Παπά.

Σύμβολο της Δημοκρατίας και του αγωνιζόμενου ανθρώπου κατά της πολιτικής καταπίεσης, πάντα αγωνιστής και ζωντανός, αυτός είναι ο Γρηγόρης Λαμπράκης!

Μαρία Παρέντη

katiousa.gr