Η  μητέρα του ήταν εξαιρετική πιανίστρια για αυτό και ο Ντμίτρι μεγάλωσε σε ένα σπίτι γεμάτο μουσική. Από την ηλικία των δεκατριών ετών άρχισε να φοιτά στο Ωδείο του Πετρογκράντ, στη σημερινή Αγία Πετρούπολη, όπου το 1926 συνέθεσε τη διπλωματική του εργασία. Η μουσική του μόλις είκοσι χρόνων Ντμίτρι, που όλοι ακόμα αποκαλούσαν Μίτια, με το υποκοριστικό  του όνομα, ήταν μια καινούργια σελίδα στην ιστορία της ρωσικής μουσικής. Πολύ σύντομα οι συνθέσεις του ηχούσαν στις αίθουσες του Βερολίνου και της Νέας Υόρκης. Η μουσική του ποτέ δεν πέρασε  από το στάδιο των νεανικών δημιουργιών, ήταν από την αρχή ώριμη, δυναμική αλλά και λυρική.

ΟΠΕΡΑ ΜΥΤΗ (1926-1927)

Ένα μόνο χρόνο μετά την διπλωματική του εργασία συνέθεσε την όπερα "Μύτη". Ένα γκροτέσκο βαθιά αλληγορικό, βασισμένο σε ένα μικρό διήγημα του Νικολάι Γκόγκολ . Ο Ντμίτρι Σοστακόβιτς  επέλεξε να γράψει μουσική για το διήγημα αυτό γιατί του έδινε την δυνατότητα να σατιρίσει την εποχή του τσάρου Νικολάου Β'. Ο Σοστακόβιτς εξιστορεί όλα τα κωμικά στοιχεία με σοβαρότητα όπως ακριβώς και ο Γκόγκολ. Αυτή είναι η δύναμη της γραφής του Γκόγκολ αλλά και της μουσικής του Σοστακόβιτς.

Η παρωδία έχει τη δύναμη και την ικανότητα να χλευάζει ήθη, καταστάσεις και πρόσωπα, η δε μουσική έχει το φοβερό πλεονέκτημα να λέει τα πάντα χωρίς να λέει τίποτα. Στην όπερα "Μύτη" σε πρώτο επίπεδο σατιρίζονται τα ήθη της προεπαναστατικής Ρωσίας. Οι προεκτάσεις όμως και οι παραλληλισμοί με τη σύγχρονη του κοινωνία ήταν κάτι που  πρόσεξε τόσο η γραφειοκρατία όσο και ο Στάλιν προσωπικά. Όπως συμβαίνει συχνά οι διαμάχες δεν άργησαν να περάσουν από το πεδίο της αισθητικής στο χώρο της πολιτικής. Λίγα χρόνια αργότερα δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "Πράβντα", στο εκφραστικό όργανο του κομμουνιστικού κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης, το άρθρο "Θολούρα αντί για μουσική", όπου ο Σοστακόβιτς εισέπραξε σφοδρή κριτική για υιοθέτηση μοντερνιστικής μουσικής και κατηγορήθηκε για φορμαλισμό. Η μουσική του χαρακτηρίστηκε κακόηχη και ακατανόητη.

ΕΒΔΟΜΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ (1942)

Έγραψε την "Έβδομη συμφωνία" ενώ βρισκόταν στο περικυκλωμένο από τους ναζί Λένινγκραντ, στη σημερινή Αγία Πετρούπολη.

Η μουσική του διαχέει την αγωνία και το θρήνο του πολέμου σε μια τεράστια γκάμα συναισθημάτων που περιέχει την αγωνία του πολέμου, την καταστροφή, τον θρήνο για τους νεκρούς αλλά και την προσμονή  της νίκης και της ελευθερίας. Η συμφωνία τελειώνει με έναν ύμνο για τη νίκη που προσμένει η χώρα ολόκληρη και όλοι οι άνθρωποι ζωντανοί και νεκροί. Μουσική με νεύρο και ευαισθησία είναι μια αληθινή, καθηλωτική  αφήγηση για την ταραχή και τον τρόμο της πολιορκημένης πόλης.

Η μουσική του είναι ο ρυθμός της ιστορίας, το χρονικό του εικοστού αιώνα που πλημμύρισε από το αίμα εκατομμυρίων αθώων ανθρώπων. Ο Ντμίτρι Σοστακόβιτς δημιούργησε το δικό του ανεπανάληπτο μουσικό ύφος που το χαρακτηρίζει δυναμισμός, απρόσμενες αντιθέσεις αλλά και λυρισμός. Η μουσική του είναι το ίδιο τρομακτική σαν  την εποχή που έζησε ο ίδιος ο μουσικοσυνθέτης, ανάμεσα σε επαναστάσεις και πολέμους. Η μουσική του εκφράζει την αγωνία του  εικοστού αιώνα,την αγωνία εκείνου του τρομακτικού αιώνα, για αυτό άλλωστε και  χρησιμοποιείται πολύ συχνά σε ταινίες, σε κινηματογραφικά χρονικά  και σε ντοκιμαντέρ  που αναφέρονται στην ιστορία του ταραγμένου εκείνου αιώνα.

Τον Αύγουστο του 1975 έφυγε από τη ζωή ο μουσικοσυνθέτης που μετέτρεψε σε συνταρακτική μουσική τον αιματηρό εικοστό αιώνα.

Ελένη Τσολιά