Ένα μεγάλο μέρος της πολιτισμικής κληρονομιάς του Ρωσικού λαού, όπως και κάθε λαού, είναι και οι λαϊκές δοξασίες, οι προκαταλήψεις και οι δεισιδαιμονίες. Η πίστη δηλαδή σε υπερφυσικές δυνάμεις η οποία συνήθως, συνδέεται με λαϊκές παραδόσεις και πρακτικές και δεν θεμελιώνεται επιστημονικά. Το φαινόμενο αυτό είναι πανανθρώπινο και διαχρονικό και αποτελεί μέρος της συλλογικής νοοτροπίας του κάθε λαού.

Οι Ρωσικές λαϊκές δοξασίες είναι αναπόσπαστο μέρος της λαϊκής παράδοσης, μεταδίδονται προφορικά από γενιά σε γενιά, χρησιμοποιούνται στο καθημερινό λόγο, κυρίως στο προφορικό αλλά κάποιες φορές και στο γραπτό. Αν γνωρίζουμε τις λαϊκές δοξασίες μπορούμε να κατανοήσουμε όχι μόνο τους ιδιαίτερους λεκτικούς τρόπους αλλά σε πολλές περιπτώσεις και την νοοτροπία των φυσικών ομιλητών της ρωσικής γλώσσας. Οι λαϊκές δοξασίες έχουν τις ρίζες τους στις πανάρχαιες αντιλήψεις των Σλάβων, που σύμφωνα με τη  μυθολογία τους ο ουρανός, η γη και ο κάτω κόσμος ήταν γεμάτοι από θεότητες και πνεύματα που μπορούσαν να επηρεάσουν την ζωή των ανθρώπων. Κάποια από αυτά τα πνεύματα ήταν αγαθά και μπορούσαν να φέρουν πλούσια σοδειά και ευνοϊκές καιρικές συνθήκες, άλλα πάλι ήταν τα πνεύματα του κακού που κατέστρεφαν την σοδειά  φέρνοντας  την πείνα και τον όλεθρο.

Οι αντιλήψεις αυτές σήμερα αποτελούν μέρος της συλλογικής συνείδησης και σε πολλές περιπτώσεις, καθορίζουν τη συλλογική νοοτροπία του λαού η οποία οφείλεται τόσο στις παμπάλαιες πεποιθήσεις και ανησυχίες μπροστά στο άγνωστο και στο ανεξήγητο, όσο και στα ιστορικά γεγονότα και στο φυσικό περιβάλλον. Οι πεποιθήσεις αυτές και οι προκαταλήψεις αποτελούν τη νοοτροπία του κάθε λαού και αυτό είναι κάτι που τον οριοθετεί και τον διακρίνει από τους άλλους λαούς.

Σύμφωνα με τις λαϊκές ρωσικές δοξασίες ο Ντομοβόϊ  είναι το καλό πνεύμα που προστατεύει το σπίτι και τους ενοίκους του από τις αρρώστιες και την κακοτυχία. Όπως λέει και το όνομα του, το οποίο προέρχεται από την λέξη дом (ντομ) που σημαίνει σπίτι, αυτός είναι το αφεντικό και ο νοικοκύρης του σπιτιού. Έχει όψη μικρόσωμου γεροντάκου με κοντά ατημέλητα μαλλιά και μακριά γενειάδα.

Ο Ντομοβόι  φροντίζει για την ευημερία του σπιτιού, προστατεύει όλα τα μέλη της οικογένειας, αλλά και το ίδιο το σπίτι από τους κλέφτες και φροντίζει για την υγεία των ενοίκων του σπιτιού. Θέλει το σπίτι να είναι καθαρό και συγυρισμένο και όλοι  να ζουν αγαπημένα και αρμονικά.Αν το  σπίτι είναι βρώμικο  και οι ένοικοι συχνά καβγαδίζουν τότε δείχνει τον εκνευρισμό του σπάζοντας κάποιο σκεύος ή ακόμη μπορεί να ξαπλώσει στο στήθος κάποιου ενώ κοιμάται προξενώντας του εφιάλτες στο ύπνο του, μπορεί ακόμη να τσιμπήσει τους ανθρώπους στο ύπνο τους αφήνοντας μελανιές στο σώμα τους. Κάποτε κρύβει πράγματα στο σπίτι που όμως τα επιστρέφει αν τον παρακαλέσεις και του χαρίσεις κορδέλες, γλυκά και βότκα. Του αρέσει να κοιμάται πάνω στον φούρνο που  βρίσκεται μέσα στο σπίτι για να ψήνει το ψωμί και να ζεσταίνει το σπίτι. Εκεί ξαπλώνουν οι ηλικιωμένοι και τα παιδιά για να ζεσταθούν. Στη θαλπωρή αυτή της οικογενειακής εστίας οι παππούδες και οι γιαγιάδες διηγούνται στα παιδιά ιστορίες φανταστικές  ζωντανεύοντας  τον μαγικό κόσμο των παραμυθιών.

Οι δοξασίες του κάθε λαού αποτελούν μέρος της συλλογικής του συνείδησης και της εθνικής του ταυτότητας για αυτό και πολλές φορές Ρώσοι ζωγράφοι απεικονίζουν τον Ντομοβόι στους πίνακές τους. Το πρόσωπό του ξεπροβάλλει τρομακτικό μέσα από το σκοτάδι, το σώμα του είναι αποκρουστικό αλλά τα μάτια του είναι γεμάτα καλοσύνη.

Ο εθνικός ποιητής της Ρωσίας ο Αλεξάντρ Σεργκέγιεβιτς Πούσκιν στο ποίημά του "Στο Ντομοβόι" απευθύνεται σε αυτόν αποκαλώντας τον αόρατο προστάτη και μυστικό φύλακα του σπιτιού και των αγρών,παρακαλώντας τον να αγαπά και να προστατεύει πάντοτε το αγαπημένο σπίτι κι ας είναι μικρό με  μισογρεμμισμένο φράχτη .Τον παρακαλεί να αγαπά και να προστατεύει τους αγρούς, τα χωράφια και τις κοιλάδες.

Ο Ντομοβόι είναι το πνεύμα των προγόνων που πέθαναν πριν προλάβουν να μετανοήσουν για τις αμαρτίες τους· βρίσκονται σε αυτό το κόσμο για να υπηρετούν τους ζωντανούς και να προστατεύουν το σπίτι. Ο Ντομοβόι, το αγαθό πνεύμα των προγόνων, ζει σε κάθε σπίτι στη Ρωσία, σε μια τρίτη διάσταση παράλληλη με τον κόσμο που μας περιβάλλει όπως ακριβώς ζουν οι μύθοι, τα παραμύθια και όλες οι αφηγήσεις που ενώνουν τους ανθρώπους σε κοινότητες με κοινές πεποιθήσεις, αξίες και παράδοση.

Οι δεισιδαιμονίες έφεραν μέχρι και τις μέρες μας ολοζώντανες τις προχριστιανικές αντιλήψεις των Σλάβων. Σύμφωνα με αυτές τις αντιλήψεις  στα δάση, στους βάλτους, στις λίμνες και στα ποτάμια κατοικούσαν πνεύματα πονηρά και αγαθά. Πολλοί πιστεύουν ότι κάποια από τα πνεύματα αυτά ζουν και στα σπίτια των ανθρώπων μέχρι και σήμερα . Εκτός από το αγαθό πνεύμα του σπιτιού, τον Ντομοβόι σε κάποια  σπίτια ζει και το πονηρό πνεύμα, η Κικίμορα. Αν κάποιο παιδί πεθάνει πριν βαφτιστεί, ή αν δεν αγαπήθηκε όσο ζούσε, αν κάποιος αυτοκτονήσει, τότε μετατρέπεται σε κακό στοιχειό του σπιτιού. Η Κικίμορα περιγράφεται συνήθως ως κοντή, στραβοπόδαρη, λεπτή γυναίκα με μεγάλα γουρλωτά μάτια. Είναι ασουλούπωτη, έχει αχτένιστα μαλλιά και φοράει κουρέλια.Είναι γυναίκα μοχθηρή, επιθετική και προξενεί συμφορές. Της αρέσει να ζει μέσα στα σκουπίδια του σπιτιού για αυτό και οι νοικοκυρές πρέπει να τα βγάζουν έξω από το σπίτι και να τα καίνε. Τα βράδια κάνει θόρυβο ξίνοντας και τρίζοντας τις πόρτες, ουρλιάζοντας και κτυπώντας δυνατά τα πόδια της ή σπάζοντας διαφορά αντικείμενα, άλλες φορές πάλι μπλέκει το κουβάρι με το νήμα και η νοικοκυρά δεν μπορεί να πλέξει και να υφάνει.

Οι δεισιδαιμονίες που έχουν τις ρίζες τους στα προχριστιανικά χρόνια είναι ένα μονοπάτι μέσα στον χρόνο, αν το ακολουθήσουμε τα ίχνη του μας οδηγούν στις προχριστιανικές αντιλήψεις και τις πολιτιστικές καταβολές του ρωσικού λαού.

Ελένη Τσολιά