Δημοσιεύτηκε
O Τζορντάνο Μπρούνο γεννήθηκε στις αρχές του 1548 σε ένα προάστιο της Νόλας, κοντά στη Νάπολη της Ιταλίας. Βαφτίστηκε με το όνομα Φίλιππος. Ο πατέρας του Giovanni ήταν στρατιώτης στην υπηρεσία των Ισπανών της Νάπολης. Η μητέρα του Fraulissa Savolino προερχόταν από οικογένεια αγροτών. Σε ηλικία 11 ετών πήγε στη Νάπολη για να σπουδάσει φιλολογία, λογική και διαλεκτική και λίγο αργότερα στις 15 Ιουνίου του 1565 μπήκε στο τάγμα των Δομινικανών. Στο μοναστήρι άλλαξε το όνομά του σε Giordano, με το οποίο έμεινε γνωστός στην ιστορία.
Εκεί μελέτησε φιλοσοφία, λογική, θεολογία και φιλολογία και ήρθε σε επαφή για πρώτη φορά με την τέχνη της μνήμης του Λουλ. Το 1572 χειροτονήθηκε ιερέας και το 1575 ανακηρύχθηκε διδάκτορας της θεολογίας.
Στις αρχές του 1576 οι Πατέρες του μοναστηριού κίνησαν δίκη εναντίον του και τον κατηγόρησαν ότι υποστήριξε σε δημόσιες ομιλίες του αιρετικούς συγγραφείς. Επειδή παλιότερα είχε ανακριθεί, φοβήθηκε και έφυγε για τη Ρώμη.
Εκεί ενεπλάκη σε μια υπόθεση σκοτεινής ανθρωποκτονίας. Ο πιθανόν κατήγορός του μοναχός στη Νάπολη, βρέθηκε νεκρός στον Τίβερη. Για ακόμη μια φορά έφυγε, έβγαλε το ράσο της ιεροσύνης και πήγε στη Γένοβα, όπου έζησε παραδίδοντας μαθήματα γραμματικής και αστρονομίας.
Από τότε ξεκίνησε μια μακρά περίοδος συνεχών περιπλανήσεων. Το 1577 μετέβη στο Τορίνο και έπειτα στη Βενετία, όπου τύπωσε ένα μικρό βιβλίο, το De segni de’ tempi, που περιείχε αστρονομικές και ιστορικές προβλέψεις.
Στη συνέχεια πήγε στην Πάδοβα, την Πέργαμο, το Μιλάνο και το Τορίνο, για να καταλήξει στο Τσάμπερι, όπου πέρασε το χειμώνα του ’78. Κατόπιν στη Γενεύη, εργάστηκε στη διόρθωση τυπώσεων και αναγκάστηκε να υποστηρίξει επίσημα την προτεσταντική εκκλησία. Αργότερα μετέβη στη Λυόν και στο Πανεπιστήμιο της Τουλούζης όπου πήρε έδρα διδασκαλίας.
Το καλοκαίρι του 1581 πήγε στο Παρίσι και ξεκίνησε μια σειρά διαλέξεων για τον Θωμά Ακινάτη και την τέχνη της μνήμης. Ακολούθησε η Αγγλία, όπου δίδαξε δημόσια στην Οξφόρδη και εξέδωσε ορισμένα έργα του που είχαν σχέση με την άσκηση της μνήμης ως βασικού εργαλείου για την ανάπτυξη της διάνοιας. Στο Λονδίνο εργάστηκε ως γραμματέας για τον πρεσβευτή της Γαλλίας.
Στη Βυτεμβέργη έδωσε δημόσιες διαλέξεις για τη φιλοσοφία. Στο Πανεπιστήμιο της Βυτεμβέργης έμεινε για δύο χρόνια (1586-1588), έκανε διαλέξεις και δημοσίευσε μια σειρά από εργασίες.
Κατόπιν στην Πράγα προσπάθησε να έρθει σε επαφή με τον αυτοκράτορα Ροδόλφο Β΄, ο οποίος συγκέντρωνε γύρω του αστρολόγους και αλχημιστές με σκοπό να τον βοηθήσουν στην αναζήτηση της φιλοσοφικής λίθου. Ο Μπρούνο του αφιέρωσε το έργο Articuli adversus mathematicos. Το βιβλίο αυτό περιλάμβανε διάφορα γεωμετρικά διαγράμματα, τα οποία χρησίμευαν σύμφωνα με τον Μπρούνο, στην κατανόηση της δημιουργίας του σύμπαντος.
Ο Μπρούνο ανέφερε στην αφιέρωσή του ότι προσέβλεπε σε μια παγκόσμια θρησκεία αγάπης που θα ενώνει τους ανθρώπους με το νόμο της αγάπης και δε θα οδηγεί τα έθνη και τις κοινωνίες σε πολέμους και διαιρέσεις. Ο αυτοκράτορας του προσέφερε χρήματα με τα οποία ο Μπρούνο κατάφερε να μεταβεί στο Χέλμστεντ.
Σύμφωνα με την Yates, ο λόγος, που ώθησε τον Μπρούνο να επιστρέψει στην Ιταλία ήταν η άνοδος του Ερρίκου της Ναβάρρα στο γαλλικό θρόνο. Πίστεψε ότι ένας καθολικός βασιλιάς θα μπορούσε να επιφέρει κοσμικές αλλαγές στα πλαίσια του Καθολικισμού. Ένας ευγενής από τη Βενετία ο Μοτσενίγκο, έγραψε στον Μπρούνο, καλώντας τον στη Βενετία, για να του διδάξει την τέχνη της μνήμης. Εκείνος δέχτηκε την πρόσκληση, θέλοντας να διαδώσει και στην Ιταλία τις ιδέες του αφού είχε κατορθώσει να τις διαδώσει στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης. Την περίοδο εκείνη ετοίμαζε ένα καινούριο βιβλίο με θέμα «Επτά ελεύθερες τέχνες», όταν ο Μοτσενίγκο, απογοητευμένος ίσως από την απροθυμία του Μπρούνο να του διδάξει την τέχνη της μνήμης, τον κατέδωσε στην Ιερά Εξέταση.
Συνελήφθη στις 26 Μαίου του 1952 από την Ιερά Εξέταση της Βενετίας, και παρόλο που η επιρροή της ήταν μικρή, κατόρθωσε να τον φυλακίσει τον Φεβρουάριο του 1593 στις φυλακές της Ρώμης, όπου έμεινε για επτά ολόκληρα χρόνια.
Από τη φυλάκιση εξαντλήθηκε ψυχικά και σωματικά. Κατά τη διάρκεια της δίκης του αγωνίστηκε πολύ προσπαθώντας να συμβιβάσει τις απαιτήσεις της πίστης με την ελεύθερη ανθρώπινη σκέψη. Όταν κατάλαβε ότι η συμφιλίωση με την Εκκλησία ήταν αδύνατη, δήλωσε ότι παραμένει απόλυτα πιστός στις ιδέες του. Αρνήθηκε να τις αποκηρύξει κι αντιμετώπισε τη θανατική καταδίκη.
Με θάρρος απάντησε στους δικαστές του: «ίσως ο φόβος σας να με καταδικάσετε να είναι μεγαλύτερος από το δικό μου να δεχτώ την απόφασή σας». Στις 17 Φεβρουαρίου 1600 ο Μπρούνο κάηκε ζωντανός στο Campo dei Fiori της Ρώμης.
Η φιλοσοφία του Μπρούνο περιστρέφεται γύρω από τρία βασικά κέντρα τα οποία είναι το Εν, ο κόσμος και ο άνθρωπος. Το Εν για τον Μπρούνο είναι ακίνητο, άπειρο, χωρίς τέλος και όρια. Στην απειρότητα του Ενός δε διαφέρουν η ημέρα από το χρόνο, ο χρόνος από τον αιώνα, ο αιώνας από το λεπτό. Το Εν είναι αιώνιο, ενώ κάθε όψη, κάθε πλευρά, οτιδήποτε άλλο είναι προσωρινό. Ως απλό και αδιαίρετο, γεμίζει όλα τα πράγματα και κατοικεί σε όλα τα μέρη του σύμπαντος.
Όσον αφορά τις κοσμολογικές αντιλήψεις του ο Μπρούνο επηρεάστηκε από τον Κοπέρνικο και από τον Νικόλαο Κουσανό. Το σύμπαν είναι ανοικτό, απέραντο, χωρίς κανένα κεντρικό σύστημα αναφοράς. Στα έργα του La cena de le Ceneri και De l’ Infinito θεωρεί τον κόσμο άπειρο, και συνεπώς δεν υπάρχει κανένα σώμα στο κέντρο ή στο άκρο ή ανάμεσά τους. Μπορούμε απλώς να κάνουμε λόγο για σχέσεις ορισμένων σωμάτων με άλλα σώματα. Έτσι, ο ήλιος παρομοιάζεται με ένα αστέρι. Μέσα στο άπειρο σύμπαν υπάρχουν άπειροι ήλιοι και πλανήτες.
Επηρεασμένος από τον Πλάτωνα υποστήριξε ότι ο κόσμος που βλέπουμε δεν είναι ο πραγματικός. Αυτό που αντικρίζουμε είναι οι σκιές της πραγματικότητας, οι σκιές των ιδεών. Ο μαγικοθρησκευτικός δρόμος που προτείνει ο Μπρούνο, ο οποίος θα οδηγήσει τον άνθρωπο από το σκοτάδι στο ηλιακό φως θυμίζει πολύ το δρόμο που προτείνει ο Πλάτων, για να βγει ο δεσμώτης από τη σπηλιά.
Κατά την περίοδο της Αναγέννησης υπήρξε ανάπτυξη της μαγείας, ο Μπρούνο από πολύ νωρίς ενδιαφέρθηκε γι’ αυτήν. Στα τρία έργα του De Magia, Theses de magia, De magia mathematica εμβάθυνε πολύ στη μαγεία ερευνώντας τις έννοιες ύλη, μορφή, ψυχή, σώμα, δυνάμεις και κινήσεις. Από την ανάλυση του έργου, στόχος του ήταν να διαφωτίσει τον αναγνώστη ως προς τη λειτουργία της μαγείας και σε καμιά περίπτωση να προσφέρει μαγικές τεχνικές ή να προπαγανδίσει υπέρ της μαγείας.
Ο Μπρούνο υπήρξε ένας μεγάλος φιλόσοφος της Αναγέννησης με οξύ πνεύμα και πρωτοτυπία στη σκέψη και τον στοχασμό ήταν πολέμιος του δογματισμού και του φραγμού της σκέψης.
Πηγές:
Το έργο του Giordano Bruno De Magia, Σμάρω Φιλιππίδου, Μεταπτυχιακή Εργασία, Θεσσαλονίκη 2008.
Οι μεγάλοι Αμφισβητίες, Γαλιλαίος, εκδ. Ο Τύπος Α.Ε, Αθήνα, 1973
Αναρτήθηκε από:
