Το τελευταίο διάστημα, παρατηρείται μια στροφή του ανθρώπου στη μελέτη των θρησκειών. Αυτό το γεγονός είναι αποτέλεσμα διεθνών συγκυριών, εξαιτίας κυρίως του ζητήματος του Ισλαμικού Κράτους και του κύματος προσφύγων, κυρίως μουσουλμάνων, που ζητούν την είσοδό τους στην Ευρώπη. Πρόσφατα κυκλοφόρησαν και ορισμένα θρησκευτικά βιβλία από κάποιες εφημερίδες. Όπως και αυτό του Κορανίου από το ΒΗΜΑ της Κυριακής. Μια κυκλοφορία που όπως ήταν φυσικό προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων, από θρησκόληπτους και λοιπούς χριστιανόπληκτους.

Τυχαία έπεσα στο προσωπικό ιστολόγιο του Μητροπολίτη Καλαβρύτων και Αιγιαλείας Αμβροσίου που αναφέρθηκε στην εν λόγω κυκλοφορία προκειμένου να σχολιάσει και να προειδοποιήσει για την... επικείμενη μουσουλμανοποίηση, σε ένα εμετικό ξενοφοβικό  κατεβατό στο οποίο αναφέρει μεταξύ άλλων τον ιερό πόλεμο των Ισλαμιστών ως θρησκευτικό νόμο της Σαρία και κλείνει παρουσιάζοντας το εξώφυλλο από ένα Πολωνικό περιοδικό όπου δείχνει μια λευκή γυναίκα την οποία τραβάνε πολλά μαύρα χέρια, υποτίθεται βιάζοντάς την. Όλα αυτά από έναν αυτοαποκαλούμενο εκπρόσωπο του Θεού, έναν ιερέα που μέσω της προσευχής και των χριστιανικών πρακτικών έχει φτάσει λίγο πιο κοντά στο Θεό, εκπροσωπώντας τον στο ποίμνιό του! Το εξώφυλλο παρατίθεται ακριβώς από κάτω και τα σχόλια δικά σας.

Δεν θα ήθελα να ασχοληθώ περαιτέρω με ένα τέτοιο θλιβερό υποκείμενο. Υπάρχουν πολλοί όμοιοί του στις τάξεις των παπάδων αλλά και άλλοι που ουδεμία σχέση έχουν με αυτόν. Παραταύτα βρίσκω πάτημα για να μιλήσω λίγο για τις θρησκείες και να εκφράσω μια ταπεινή άποψη πάνω σε όλο αυτό το ζήτημα. Η θρησκεία ήταν πάντοτε μια έκφραση πνευματική αναζήτησης της εσώτερης δύναμης του ανθρώπου σε κάθε μεριά της γης. Η ανάγκη ύπαρξης μιας δύναμης ανώτερης, είναι δείγμα κατανόησης της αδυναμίας του ανθρώπου να διαχειριστεί τη θνητή φύση του. Γι αυτό αναζητά υπερφυσικές δυνάμεις για να του προσφέρουν την ελπίδα αποφυγής του επερχόμενου. Πέρα από αυτό, η πνευματικότητα του ανθρώπου συνδέεται τόσο με την ηθική και το τρόπο ζωής του, όσο και με την επαφή του με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

Παραφράζω λόγια του Jean-Pierre Isbouts (συγγραφέας, ιστορικός και βραβευμένος παραγωγός ντοκιμαντέρ, Καθηγητής Πολιτισμού και Μελέτης των Media στο Πανεπιστήμιο της Σάντα Μπάρμπαρα): "Η πνευματικότητα είναι μία  προσωπική εμπειρία. Η πνευματικότητα είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει μία ανώτερη δύναμη που μας καθοδηγεί και μας κινεί και μπορεί να αποδειχτεί μία τρομερή πηγή εσωτερικής δύναμης και σκοπού, αρκεί να μάθουμε πώς να επικοινωνούμε μαζί της. Ένας από τους πιο συνηθισμένους τρόπους να βιώσει κάνεις αυτή τη δύναμη είναι η θρησκεία. Η θρησκεία είναι το μέσο με το οποίο μπορούμε να βρούμε τον τρόπο να εκφράσουμε την πνευματικότητα μας μέσα στο γενικότερο πλαίσιο της κοινωνίας μας και της κοινωνικό-πολιτιστικής κληρονομιάς μας. Έτσι, η θρησκεία βασιζόμενη σε αληθινή πνευματικότητα είναι μία ζωτική πυξίδα ηθικής για να διαγράψουμε την πορεία μας μέσα στις προκλήσεις της σύγχρονης ζωής. Η θρησκεία δίχως πνευματικότητα όμως δεν έχει νόημα και με τον ίδιο τρόπο είναι εφικτό να πετύχουμε ένα υψηλό επίπεδο πνευματικότητας και εσωτερικής επικοινωνίας με το θείο μέσα μας, χωρίς την οργανωμένη θρησκεία."

Εάν λοιπόν η πνευματικότητα είναι αυτοσκοπός της ανθρώπινης ύπαρξης, τότε καταλαβαίνουμε πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος της θρησκείας - άρα και της εκκλησίας - ως συνηθέστερη καθοδηγητής στην αναζήτησή της. Η θρησκεία δε θα έπρεπε να συγχέεται με το πολιτικό της όργανο, δηλαδή την εκκλησία, δυστυχώς συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Η εκκλησία έχει μια δύσκαμπτη πολιτική, που δε μπορεί να ακολουθήσει ούτως ή άλλως την εξέλιξη του ανθρώπου, οπότε αναλώνεται σε αναχρονιστικά δόγματα τα οποία ούτως ή άλλως δεν συμβαδίζουν με τη λογική της Δημοκρατίας που πρεσβεύει τη διαφορετική άποψη, τη διαφωνία. Η εξέλιξη της επιστήμης είναι πάντοτε αντιστρόφως ανάλογη με τη στασιμότητα των θρησκειών, στηριγμένων σε απόψεις εκατοντάδων ή και χιλιάδων ετών, τότε που δεν υπήρχαν οι επιστημονικοί αντίλογοι.

Οι θρησκείες επιβιώνουν στον 21ο αιώνα για τρεις κυρίως λόγους: Προσφέρουν την όποια πνευματικότητα αναζητά ο κόσμος που δεν μπορεί να αναζητήσει αλλού, ελέγχοντας ουσιαστικά μια μεγάλη μερίδα του κόσμου. Η χειραγώγηση αυτή αποκτά αυτόματα πολιτικές διαστάσεις, αφού η εκκλησία γίνεται ένα χρήσιμο όπλο σε πολιτικές βλέψεις. Δεν αρκεί η οικονομία, πρέπει να ελέγχεις και τις συνειδήσεις. Ακόμα και σήμερα η εκκλησία το καταφέρνει περίφημα. Τρίτον, οι πρεσβευτές των θρησκειών είναι ουσιαστικά μια πολύ προσοδοφόρα επιχείρηση αφού έχει συγκεντρώσει στα χέρια της τεράστιο πλούτο. Γι αυτό η ξενοφοβία τείνει να γίνει κύριο χαρακτηριστικό της εκκλησίας του "Αγαπάτε αλλήλους". Φοβούνται, όπως είναι φυσικό, μήπως το αυξανόμενο ποσοστό αλλόθρησκων τους κόψει την "πελατεία". Καλώς, αυτοί ας φοβούνται, την τσέπη τους κοιτάνε, εμείς πρέπει να φοβόμαστε;

Η ισλαμοφοβία είναι ένα προϊόν καθαρά πολιτικό. Σε επίπεδο θρησκειών η ομοιότητα του Ισλάμ με αυτή του Χριστιανισμού, όπως και του Ιουδαϊσμού, είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή που οι φονταμενταλιστές διακηρύττουν.

"Οι τρεις μεγάλες θρησκείες συμφωνούν σε πάρα πολλά σημεία με πρώτο και κυριότερο το μονοθεϊσμό που χαρακτηρίζει και τις τρεις αυτές θρησκείες. Ένας είναι ο Θεός για όλους τους ανθρώπους. Από εκεί και πέρα, ένα βασικό χαρακτηριστικό και των τριών αυτών θρησκειών είναι η έμφαση στον οίκτο και την συμπόνια, άρα η θρησκεία θα πρέπει να διευκολύνει την εφαρμογή αυτών των αξιών μέσα στην κοινωνία στην οποία ζούμε. Οι θρησκευτικές οργανώσεις θα πρέπει να εποφθαλμιούν στο να κάνουν καλά έργα και θα πρέπει να παρακινούν τους πιστούς τους να κάνουν το ίδιο για να δίνουν μία έκφραση και ένα νόημα στην πνευματικότητα τους. Από τις τρεις θρησκείες το Ισλάμ είναι ίσως η πιο ανεκτική προς τις υπόλοιπες μονοθεϊστικές παραδόσεις, στο ότι αποδέχεται τον Μωυσή, τον Ιησού και άλλες βιβλικές προσωπικότητες ως θεϊκά εμπνευσμένους προφήτες.(...) Μολαταύτα οι Μουσουλμάνοι (και αναφέρομαι στην γενική τάση και όχι στους ριζοσπαστικούς Μουσουλμάνους) έχουν μεγάλη ευλάβεια προς βιβλικές μορφές όπως ο Αβραάμ, ο Ιάκωβος και ειδικά τον Μούσα (Μωυσή) και τον ‘Ισσα (Ιησού). Επίσης μια βασική ιδέα των Ισλαμικών πεποιθήσεων είναι ότι ο προάγγελος του τέλους του κόσμου θα δεν θα είναι ο Μοχάμεντ αλλά ο Ιησούς.", για να έρθουμε και πάλι στα λόγια του Jean-Pierre Isbouts.

Κατά τα άλλα, ενώ ο Χριστιανισμός απορρίπτει την Παλαιά Διαθήκη των Ιουδαίων, χρησιμοποιεί όσα αποσπάσματα προμηνύουν την άφιξη του Ιησού.  Μελετώντας τα ιερά κείμενα των τριών αυτών θρησκειών, ανακαλύπτουμε πως τελικά είναι άμεσα συνδεδεμένες μεταξύ τους. Οι διαχωρισμοί μοιάζουν να γίνονται περισσότερο για λόγους δογματικούς και μάλλον πολιτικούς ή κοινωνικούς. Τελικά οι διαφορές μεταξύ των θρησκειών αυτών δεν έχουν μεγάλη διαφορά από διαφορές που μπορεί να έχουν οι Ορθόδοξοι από τους Καθολικούς.

Η μελέτη των θρησκειών είναι αρκετά περίπλοκη σε κάθε περίπτωση. Εμπλέκει πολλούς ερευνητικούς τομείς, όπως κοινωνιολόγους, εθνολόγους, ανθρωπολόγους, ιστορικούς κλπ. Η ουσία είναι πως δεν υπάρχει καλή και κακή θρησκεία, παρά μόνο πως χρησιμοποιείται από τους εκπροσώπους τους. Ο Διδάκτωρ Μαχμούντ Χάμντυ Ζακζούκ στο έργο του Ισλαμικές Αλήθειες αναφέρει ότι " το Ισλάμ δεν είναι μια θρησκεία, που συνηγορεί υπέρ της κτηνωδίας. Αντίθετα, κάνει επίκληση για έλεος, επιείκεια, και ανεκτικότητα. Παρόλα αυτά, επιμένει στην επικράτηση νόμου και τάξης στην κοινωνία, για να περιφρουρήσει την ελευθερία, και τα δικαιώματα των μελών της, και να προστατέψει την ζωή, τις πεποιθήσεις, την περιουσία, και τις οικογένειες." Κάτι αντίστοιχο γίνεται σε όλες τις θρησκείες. Όλη η ουσία της Σαρία βρίσκεται στο παραπάνω απόσπασμα. Και όχι στον ιερό πόλεμο που αναφέρει ο Αμβρόσιος.

Όπως και να χει, η θρησκεία είναι κάτι που εμείς επιλέγουμε και μπορούμε να το εκπληρώνουμε με βάση τα δικά μας πιστεύω. Το επόμενο βήμα είναι να κατανοήσουμε ότι δε διαφέρουμε από τους άλλους λαούς, ότι μας ενώνουν περισσότερα απ' όσα μας χωρίζουν, όχι μόνο στη θρησκεία και στις συνήθειες, αλλά και στην ανώτερη επιθυμία όλων μας: Να ζούμε ειρηνικά και να αγαπάμε αλλήλους.

Διογένης