Τύχο Μπράχε

Ο Τύχο Μπράχε γεννήθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου 1546 στο κάστρο των προγόνων του  Κνούτστορπ στη σημερινή Σουηδία, τότε τμήμα της Δανίας. Ήταν γιος ευγενούς κρατικού συμβούλου του βασιλιά της Δανίας και ανιψιός του πλούσιου Γιόργκεν Μπράχε, ο οποίος δεν είχε παιδιά και τον άφησε κληρονόμο όλης της περιουσίας του. Σε ηλικία μόλις δεκατριών ετών έγινε δεκτός στο πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης και αποφάσισε να αφιερώσει τη ζωή του στη σπουδή της Αστρονομίας. Αργότερα πέρασε από τα πανεπιστήμια της Λειψίας, του Βίττενμπεργκ και του Ρόστοκ.

Το 1566, όταν ήταν 20 ετών, στο Ρόστοκ έχασε μέρος της μύτης του σε μια μονομαχία με έναν άλλο Δανό ευγενή που ονομαζόταν Manderup Parsbjerg. Η μονομαχία τους ξεκίνησε λόγω μιας διαφωνίας που είχαν στις 10 Δεκεμβρίου σε πάρτι αρραβώνων στο σπίτι του καθηγητή Λούκας Μπαχμάιστερ/Lucas Bachmeister  για κάποιο μαθηματικό τύπο. Στις 29 Δεκεμβρίου κατέληξαν να επιλύσουν τη διαμάχη τους με μονομαχία, μια καλή σπαθιά όμως του έκοψε τη μισή μύτη.

Μετά το περιστατικό αυτό φόρεσε προσθετική μύτη για το υπόλοιπο της ζωής του, την οποία στερέωνε με πάστα ή κόλλα και λέγεται ότι ήταν κατασκευασμένη από ασήμι και χρυσό. Δανοί και Τσέχοι ερευνητές μετά την εκταφή του το 2010 πήραν δείγμα από το οστό της μύτης του και έκαναν χημική ανάλυση. Τον Νοέμβριο του 2012 ανέφεραν ότι το προσθετικό στην πραγματικότητα ήταν κατασκευασμένο από ορείχαλκο. Τα προσθετικά από χρυσό και ασήμι τα χρησιμοποιούσε σε ειδικές περιστάσεις  παρά για καθημερινή χρήση.

Ο Μπράχε κατάφερε να πείσει τον βασιλιά της Δανίας Φρειδερίκο Β΄ να χρηματοδοτήσει τις μελέτες του. Έτσι του παραχωρήθηκε το νησί Βεν, όχι μακριά από την Κοπεγχάγη και τα οικονομικά μέσα για να κατασκευάσει την «Ουράνια ακρόπολη», η οποία ήταν επιστημονικό ίδρυμα και κατοικία του. Ήταν πλήρως εξοπλισμένο με αστρολάβους, ηλιακά ρολόγια, πλανητάρια, χάρτες του ουρανού όπου σημείωνε τις παρατηρήσεις του. Το τηλεσκόπιο δεν είχε εφευρεθεί ακόμη, όμως υπήρχαν μεγάλοι τετράντες και εξάντες για την παρατήρηση των κινήσεων των άστρων.     

Στη «ακρόπολη» συγκεντρώνονταν πολυάριθμοι μαθητές και συνεργάτες και επί είκοσι χρόνια καταρτίζονταν αστρονομικοί χάρτες.

Ο εκκεντρικός αστρονόμος είχε στην υπηρεσία του έναν νάνο με το όνομα Jepp, ο οποίος σύμφωνα με τον ίδιο διέθετε ιδιαίτερες ψυχικές και πνευματικές δυνάμεις. Επίσης είχε ως κατοικίδιο μια άλκη και υπήρχαν αρκετά παράδοξα γύρω από την συγκατοίκηση με αυτό το άγριο ζώο.  

Όταν πέθανε ο Φρειδερίκος Β΄τα τεράστια έξοδα που καλύπτονταν από το βασιλικό ταμείο αλλά και ο ιδιόρρυθμος και κακότροπος χαρακτήρας του Μπράχε προκάλεσαν την αντίδραση του νέου βασιλιά Χριστιανού Δ΄. Αρχικά περιόρισε τη χρηματοδότηση για την «Ουράνια  ακρόπολη» και στο τέλος την διέκοψε οριστικά.

Έτσι ο Μπράχε εγκατέλειψε την Βεν και εγκαταστάθηκε στον πύργο Μπένατεκ, κοντά στην Πράγα ως επίσημος αστρονόμος και αστρολόγος του αυτοκράτορα Ροδόλφου Β΄.

Το 1600 πήγε να τον συναντήσει ο Γιοχάνες Κέπλερ, ο οποίος θα έθετε τα θεμέλια της νέας αστρονομίας. Ο Μπράχε είχε αρχίσει να σκέφτεται τη δημιουργία μιας μεγάλης αστρονομικής εγκυκλοπαίδειας, όμως η κατάσταση της υγείας του δεν το επέτρεψε.

Πέθανε από μια ξαφνική ασθένεια της ουροδόχου κύστης στις 24 Οκτωβρίου 1601 στην Πράγα. Υπάρχουν ισχυρισμοί και θεωρίες ότι δηλητηριάστηκε από υδράργυρο, διότι βρέθηκαν ίχνη υδραργύρου στα οστά και τα μαλλιά του. Θα μπορούσε να είναι δηλητηρίαση από την χρήση υδραργύρου στα πειράματά του, όμως η υψηλή συγκέντρωση στις ρίζες των μαλλιών του μάλλον παρέπεμπε σε δολοφονία. Υπήρχαν δύο θεωρίες, η πρώτη αναφερόταν στον βασιλιά Χριστιανό Δ΄ και η δεύτερη στον βοηθό του Κέπλερ, ο οποίος πιθανόν να ήθελε να οικειοποιηθεί τις μελέτες του.

Η πρώτη εκταφή που έγινε το 1901 είχε υποστηρίξει την πιθανότητα της δολοφονίας, η εξέταση όμως των δειγμάτων του 1996 από την πρώτη εκταφή και η δεύτερη εκταφή και ανάλυση του 2010 δεν απέδειξαν αυτούς τους ισχυρισμούς.  

Τα δεδομένα που είχε συλλέξει ο Μπράχε πριν την εφεύρεση του τηλεσκοπίου αποτελούν ένα σημαντικό τμήμα της ιστορίας της αστρονομίας. Παρά το γεγονός ότι οι θεωρίες που διατύπωσε ήταν λανθασμένες οι παρατηρήσεις του ήταν πολύτιμες.

Ο Κέπλερ χρησιμοποίησε αυτές τις παρατηρήσεις για να διατυπώσει τους δικούς του αστρονομικούς νόμους.    

Κατερίνα Κοφφινά

        Πηγές:

• Οι Μεγάλοι Aμφισβητίες,  Γαλιλαίος, εκδ. Ο Τύπος Α.Ε. copyright A. Mondadori Editore 1973. 
• http://identidadgeek.com
• https://chilonas.com
• https://el.wikipedia.org