Ο μεγάλος μαθηματικός, φυσικός και αστρονόμος Γαλιλαίος ήταν επίσης ζωγράφος, ποιητής και μουσικός. Για μεγάλο χρονικό διάστημα ήταν διστακτικός για το αν θα έπρεπε να ακολουθήσει το δρόμο της επιστήμης ή τον δρόμο της τέχνης. Διάλεξε τον πρώτο δρόμο, όμως κατ’ ουσίαν δεν εγκατέλειψε ποτέ τελείως και τον δεύτερο.

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του ο Γαλιλαίος είχε εκφράσει την πίκρα του γιατί δεν είχε αφοσιωθεί περισσότερο στη ζωγραφική, την αγαπούσε πολύ και είχε μεγάλη δεξιοτεχνία και ταλέντο. Όπως έλεγε ο ίδιος στους φίλους του, αν στα νιάτα του είχε τη δυνατότητα να διαλέξει ένα επάγγελμα, θα είχε διαλέξει την ζωγραφική.

Είχε έμφυτη ιδιαίτερη κλίση στο σχέδιο και την αισθητική και τον συμβουλεύονταν διάσημοι ζωγράφοι αλλά και καθηγητές της εποχής. Πολύ συχνά του ζητούσαν τη γνώμη του για την προοπτική, τη διάταξη των μορφών, τα χρώματα και οποιοδήποτε άλλο στοιχείο της ζωγραφικής σύνθεσης. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει το πόσο εμπιστεύονταν την άποψή του σε θέματα τέχνης και καλαισθησίας.  

Ήταν επίσης δεξιοτέχνης του λαούτου, ευρηματικός και με ιδιαίτερη χάρη και απαλότητα στο παίξιμο. Διατήρησε αυτή την ικανότητα του μέχρι και τις τελευταίες του μέρες.

Ο Γαλιλαίος ασχολήθηκε και με την ποίηση. Διάβαζε πολύ Οράτιο, Σενέκα, Οβίδιο και Βιργίλιο. Αγαπημένος του ήταν και ο Αριόστο αλλά και η «Θεία Κωμωδία». Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι ένα από τα πρώτα μαθήματα που δίδαξε δεν ήταν αυστηρά επιστημονικό αλλά λογοτεχνικό. Το 1588, πριν γίνει καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Πίζας, έδωσε μια σειρά μαθημάτων στην Ακαδημία της Φλωρεντίας με θέμα: «Μορφή, τόπος, και μεγαλείο της Κόλασης του Ντάντε».

Γνώριζε πολύ καλά το κείμενο και έκανε έναν συνδυασμό θετικών επιστημών και λογοτεχνίας. Μαθηματικές και γεωμετρικές αποδείξεις συνόδευσαν την κριτική ανάλυση του κειμένου, ήταν μια πραγματική «τομή» σε επιστημονικό επίπεδο.

Έγραψε επίσης κάποια έργα λογοτεχνικής κριτικής Σκέψεις για τον Τάσσο και περιθωριακές σημειώσεις για τον Αριόστο.

Ακόμη έγραψε σονέτα και ένα μικρό ποίημα σ’ ενδεκασύλλαβο στίχο, στο οποίο σατίριζε την τήβεννο των καθηγητών που συχνά κρύβει ανεπάρκεια και κενότητα εγκεφάλου.

Ήταν χαρακτήρας ορμητικός, με έντονη δημιουργικότητα, εύθυμος και με πλούσια φαντασία. Δεν χαρακτηριζόταν από θρησκευτικό στοχασμό και γνήσιο θρησκευτικό συναίσθημα. Το πεδίο δράσης του ήταν το φυσικό και το ανθρώπινο, η έρευνά του επικεντρωνόταν στην ανακάλυψη των νόμων της αναλογίας και της αρμονίας που συνθέτουν την πραγματικότητα. Σκοπός του ήταν το χτίσιμο ενός πολιτισμού με ανθρωπιστικό χαρακτήρα και προοδευτικότητα. Η φιλοσοφία ήταν επίσης μέσα στα ενδιαφέροντά του. Ήταν ένας άνθρωπος εκτός της εποχής του.

Σε επιστολή του στον άρχοντα Βελισάριο Βίντα στη Φλωρεντία, στις 7 Μαΐου 1610 αναφέρει: «Τέλος όσο για τον τίτλο του αξιώματός μου και το πρόσχημα της υπηρεσίας μου, θα επιθυμούσα, στον τίτλο του μαθηματικού, η Υψηλότης Σας να προσθέσει και τον τίτλο του φιλοσόφου, γιατί καυχιέμαι πως έχω αφιερώσει περισσότερα χρόνια στη μελέτη της φιλοσοφίας απ’ όσους μήνες στη μελέτη των καθαρών μαθηματικών. Θα μπορούσα άλλωστε να δείξω στις Υψηλότητές Τους τι όφελος έχω αποκομίσει από τις μελέτες μου και ποια θα ήταν τα δικαιώματά μου να λάβω τον τίτλο του φιλοσόφου, αν ευδοκιμήσουν να μου δώσουν την ευκαιρία να συζητήσω γι’ αυτά  παρουσία τους, με τους πιο σεβαστούς δασκάλους αυτής της επιστήμης».

 Στις αρχές του 1637 άρχισε σταδιακά να χάνει την όρασή του και σε λίγους μήνες τυφλώθηκε ολοκληρωτικά. Γράφει στον φίλο του Ντιοντάτι: «Κύριέ μου, ο Γαλιλαίος, ο αγαπητός φίλος και υπηρέτης σου, τυφλώθηκε τελείως εδώ κι ένα μήνα, ανεπανόρθωτα. Μπορεί να φανταστεί η ευγένειά σου σε ποια κατάθλιψη βρίσκομαι, όταν σκέφτομαι ότι ο ουρανός αυτός, ο κόσμος αυτός κι αυτό το σύμπαν, που εγώ με θαυμαστές παρατηρήσεις και σαφείς αποδείξεις το είχα πλατύνει εκατό και χίλιες φορές περισσότερο από κείνο που έβλεπαν οι σοφοί όλων των περασμένων αιώνων, περιορίσθηκε και μίκρυνε τώρα και δεν είναι μεγαλύτερο από το χώρο που κατέχει το άτομό μου».

Το 1638 ολοκληρώθηκε το τελευταίο μεγάλο έργο του Οι Λόγοι γύρω από δυό νέες επιστήμες. Πέθανε τα ξημερώματα στις 8 Ιανουαρίου 1642.             

Κατερίνα Κοφφινά

Πηγές

• Οι Μεγάλοι Αμφισβητίες, Γαλιλαίος, εκδ. Ο Τύπος Α.Ε, 1973.
• https://antikleidi.com/2016/02/15/galileo-galilei/
• https://en.wikipedia.org/wiki/Galileo_Galilei