Δείπνο στο σπίτι του Λευί (1573)

Ο Πάολο Καλιάρι (1528 – 1588) ή αλλιώς Βερονέζε, όνομα που πήρε από την πόλη καταγωγής του την Βερόνα, μαθήτευσε στο εργαστήριο του θείου του στη Βερόνα και στη συνέχεια εργάστηκε στη Μάντοβα και την Βενετία.

Ένας ζωγράφος εκλεπτυσμένης κομψότητας και ηδυπάθειας, αποτύπωσε την αμέριμνη και εύθυμη ζωή των αρχόντων της Βενετίας. Η διακοσμητική τεχνοτροπία του πολλές φορές υπερτερούσε της θρησκευτικής και ιστορικής έμπνευσης και ακρίβειας. Για το λόγο αυτό στις 13 Ιουλίου 1573 πέρασε από δίκη της Ιεράς Εξέτασης για ένα έργο του στην εκκλησία του Σαν Τζανίπολο (San Zanipolo) της Βενετίας.

Ο πίνακας με θέμα τον Μυστικό Δείπνο προοριζόταν για την τραπεζαρία της βασιλικής του Σαν Τζανίπολο, για να αντικαταστήσει έναν πίνακα του Τιτσιάνο που είχε καταστραφεί  από πυρκαγιά. Η σύνθεση, με ύψος 5 μέτρα και πλάτος 12 μέτρα, ήταν μια αστραφτερή, λυρική απεικόνιση, η οποία αντανακλούσε μια πληρότητα ζωής μέσα από την αποτύπωση ενός δείπνου.

Το θέμα του πίνακα ήταν το δείπνο του βίαιου φοροεισπράκτορα των Ρωμαίων Λευί με καλεσμένους τον Χριστό αλλά και πολλούς ανήθικους και διεφθαρμένους ανθρώπους. Η παρουσία του Χριστού σε αυτό το δείπνο είχε συμβολική σημασία, ώστε να τους κάνει να μετανοήσουν. Στην πολυπληθή αυτή σύναξη μπορούμε να δούμε Γερμανούς στρατιώτες, νάνους και παράξενα εξωτικά ζώα. Η απεικόνιση αυτή προκάλεσε την Ιερά Εξέταση και θεωρήθηκε βλάσφημη.

O ζωγράφος κατηγορήθηκε ότι ενσωμάτωσε στη σκηνή βλάσφημα στοιχεία και κλήθηκε να δώσει εξηγήσεις. Έπρεπε να δικαιολογήσει το γεγονός της απεικόνισης  μεθυσμένων μορφών, Γερμανών αγροτών, νάνων, ζώων.

Οπουδήποτε αλλού στην Ευρώπη η κατάσταση θα ήταν ιδιαιτέρως επικίνδυνη από την Ιερά Εξέταση για τον ζωγράφο, όμως στη Βενετία η δύναμη της δεν ήταν τόσο μεγάλη ώστε να αποβεί μοιραία για την ζωή του.

Ο Βερονέζε απέναντι στους Ιεροεξεταστές υπερασπίστηκε με μοναδικό τρόπο τον εαυτό του και την ελευθερία της έκφρασης. Υποστήριξε ότι θα έπρεπε να επιτρέπεται στον ζωγράφο να αφήνει ελεύθερη τη φαντασία του και να δημιουργεί χωρίς απαγορεύσεις και περιορισμούς. Ήταν η πρώτη φορά όπου κάποιος καλλιτέχνης μίλησε με θάρρος για την ελευθερία της έκφρασης, ήταν μια σημαντική ιστορική στιγμή.

Μετά το τέλος της απολογίας του οι Ιεροεξεταστές του ζήτησαν να κάνει κάποιες αλλαγές στην σύνθεση, όμως ο Βερονέζε άλλαξε μόνο τον τίτλο του έργου. Ο Μυστικός Δείπνος μετονομάστηκε Δείπνο στο Σπίτι του Λευί.

Ο καλλιτέχνης σε αυτό το έργο διερεύνησε τις διακοσμητικές πτυχές της ζωγραφικής και έδωσε μεγάλη σημασία στο χρώμα, ώστε να δημιουργήσει ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα. Ενσωμάτωσε στη ζωγραφική του ένα ακριβό υλικό από μετάξι, το οποίο του επέτρεπε να αποδίδει τις αποχρώσεις χωρίς να αποδεσμεύει τα χρώματα από το θέμα του έργου. Εξέλιξε το καλλιτεχνικό του ύφος και ειδικεύτηκε στην περιγραφή πολυτελών υλικών, λίθων και κοσμημάτων αντίθετα από κάθε άλλο ζωγράφο του 16^ου αιώνα. Το έργο σήμερα φιλοξενείται στην Gallerie dell’Academia στην Βενετία.

Κατερίνα Κοφφινά

Πηγές

• Marion Kaminski,  Τέχνη και Αρχιτεκτονική - Βενετία, εκδ. Ελευθερουδάκης.
• https://www.khanacademy.org

https://en.wikipedia.org