Ο Γιάννης Ρίτσος είναι ένας εκ των κορυφαίων ποιητών της Ελλάδας, ο ποιητής της Ρωμιοσύνης, όπως έχει χαρακτηριστεί. Το έργο του αποτελείται από εκατό ποιητικές συλλογές και συνθέσεις, εννέα μυθιστορήματα, τέσσερα θεατρικά έργα και μελέτες. Οι ξένες εκδόσεις του έργου του, που έχουν μεταφραστεί σε σαράντα διαφορετικές γλώσσες, ανέρχονται σε 266

Γεννήθηκε στη Μονεμβασιά το 1909. Ο πατέρας του, Ελευθέριος, ήταν εύπορος γαιοκτήμονας. Ο Γιάννης Ρίτσος από πολύ μικρός λάτρευε την ποίηση, μόλις σε ηλικία 8 ετών, το 1917, επιχειρεί να γράψει το πρώτο ποίημα του. Η μητέρα του Ελευθερία τον στηρίζει σε αυτή του την επιλογή και τον γράφει στη Διάπλασις των παίδων.

Η παιδική του ηλικία στιγματίζεται από τον θάνατο της μητέρας και του αδερφού του από φυματίωση, ενώ η οικογένεια χάνει την περιουσία της, κυρίως λόγω του προβλήματος χαρτοπαιξίας του πατέρα. Οι οικονομικές συνθήκες της περιόδου, αλλά η δύσκολη οικονομική κατάσταση του πατέρα τους, αναγκάζουν τον νεαρό τότε Γιάννη Ρίτσο και την αδερφή του, οι οποίοι τον Σεπτέμβριο του 1925 μετακομίζουν στην Αθήνα, να εργάζονται για να μπορέσουν να επιβιώσουν.

Το 1924 δημοσιεύει για πρώτη φορά στη Διάπλασις των Παίδων το πεζογράφημα «Ένα μάθημα» με ψευδώνυμο «Ιδανικό Όραμα». Ένα χρόνο αργότερα με το ίδιο ψευδώνυμο δημοσιεύει ακόμα 2 ποιήματα. Το 1926 προσβάλλεται και ο ίδιος από τη φυματίωση, κατά την ανάρρωση του συνθέτει 2 ποιήματα «Δάκρυα και Χαμόγελα» και «Το παλιό μας σπίτι», επηρεασμένος σαφώς από την παραμονή του στο πατρικό του στη Μονεμβασιά.

Το 1927 εισάγεται στο νοσοκομείο Σωτηρία, όπου παραμένει για 3 χρόνια. Το 1930 δημοσιεύει ποιήματα με το ψευδώνυμο Ι. Σοστιρ, το οποίο είναι αναγραμματισμός του ονόματος του. Το 1934 εκδόθηκε η πρώτη ποιητική συλλογή του με τίτλο «Τρακτέρ», ενώ ξεκίνησε να δημοσιεύει στον «Ριζοσπάστη» τη στήλη «Γράμματα για το Μέτωπο». Την ίδια χρονιά γίνεται μέλος του ΚΚΕ, στο οποίο παρέμεινε πιστός μέχρι τον θάνατό του. Το 1936 χρησιμοποιεί για πρώτη φορά το ψευδώνυμο Κώστας Ελευθερίου υπογράφοντας τρία ποιήματα που δημοσιεύει στα Νέα Γράμματα. Το ίδιο έτος γράφει τον «Επιτάφιο», ένα από τα πιο γνωστά του έργα.

Παράλληλα συμμετέχει σε παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου αλλά και της Λυρικής Σκηνής. Το 1942  προσχωρεί στο μορφωτικό τομέα του ΕΑΜ. Στα Δεκεμβριανά καταστρέφεται το αρχείο του. Το 1945 ξεκινά τη συγγραφή της «Ρωμιοσύνης». Το 1948 συλλαμβάνεται και φυλακίζεται στη Λήμνο. Το 1949 μεταφέρεται στη Μακρόνησο. Πέρα από τα ποιήματα που γράφει κατά τη διάρκεια της εξορίας του, στρέφεται και στη ζωγραφική. Με τη βοήθεια συντρόφων του κάποια έργα του, αυτής της περιόδου σώζονται,  χαρακτηριστικό παράδειγμα τα χειρόγραφά του, που είχε θάψει ο Μάνος Κατράκης.

Το 1950 η υγεία του έχει επιδεινωθεί, αν και τον αφήνουν ελεύθερο, ένα μήνα αργότερα συλλαμβάνεται ξανά και μεταφέρεται στον Αϊ-Στράτη. Τελικά επιστρέφει από την εξορία στην Αθήνα το 1952, μεταφέροντας όλα τα ποιήματα και έργα ζωγραφικής του σε δύο βαλίτσες με διπλό πάτο.

Τον Απρίλιο του 1954 εκδίδεται η «Αγρύπνια». Περιέχει δε τη «Ρωμιοσύνη» και την «Κυρα των Αμπελιων».

Το 1966 «Η Ρωμιοσύνη» αποσπάται από το σώμα της Αγρύπνιας και εκδίδεται για πρώτη φορά σε χωριστή έκδοση. Ο Μίκης Θεοδωράκης μελοποιεί ορισμένα αποσπάσματα της και στο δίσκο που κυκλοφορεί την ίδια χρονιά τους στίχους ερμηνεύει ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης.

Το 1967 μετά το πραξικόπημα της 21^ης Απριλίου, συλλαμβάνεται και εξορίζεται στη Γυάρο και στη συνέχεια στη Λέρο. Το 1968 η διάγνωση του με καρκίνο τον οδηγεί στο να καταστρέψει κάποια μισοτελειωμένα έργα του, θεωρώντας πως δεν θα προλάβει να τα ολοκληρώσει.

Τα επόμενα χρόνια μέχρι το θάνατο του είναι πλούσια σε συγγραφικό έργο, αλλά και πολιτική δράση.

Πεθαίνει στις 11 Νοεμβρίου το 1990 και οδηγείται στην τελευταία του κατοικία στη Μονεμβασιά.

ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ

Το 1956 του απονέμεται το Πρώτο Κρατικό Βραβείο ποίησης για την “Σονάτα του σεληνόφωτος”. Το 1972 διακρίνεται με το Μέγα διεθνές βραβείο ποίησης στο Βέλγιο. Ακολουθεί 3 χρόνια μετά, το 1975, το Διεθνές βραβείο “Γκεόργκι Δημητρώφ” το οποίο του απονέμεται στη Βουλγαρία, επίσης αναγορεύεται επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Την ίδια χρονιά στη Γαλλία διακρίνεται με το Mέγα βραβείο ποίησης “Αλφρέ ντε Βινύ”, ενώ προτείνεται για βραβείο Νόμπελ. Το 1976 αποκτά το Διεθνές βραβείο “Αίτνα-Ταορμίνα”. Το 1977 του απονέμεται το “Βραβείο Ειρήνης του Λένιν” και το 1978 το Διεθνές βραβείο “Μποντέλο”. Το ίδιο έτος αναγορεύεται επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Μπίρμιγχαμ. Το 1986 του απονέμεται το βραβείο «Ποιητή Διεθνούς Ειρήνης» του ΟΗΕ και μετάλλιο από το Εθνικό Νομισματοκοπείο Γαλλίας. Τον Μάρτιο του 1987 αναγορεύεται επίτιμος διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και ο Δήμαρχος Αθηνών του απονέμει το Χρυσό Μετάλλιο Τιμής της πόλης. Το 1990 του απονέμεται το μετάλλιο «Ζολιό-Κιουρί», ανώτατη διάκριση του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ειρήνης.