Φλέρυ Νταντωνάκη (11 Μαϊου 1937 - 18 Ιουλίου 1998)

Οι θεωρίες περί συνωμοσίας του σύμπαντος συνήθως με αφήνουν παγερά αδιάφορη. Πώς αλλιώς όμως να εξηγήσω το γεγονός ότι τις προάλλες, καθώς πήγαινα στο Μουσείο Βορρέ στην Παιανία, μπερδεύτηκα και ο δρόμος μου μ’ έβγαλε έξω ακριβώς από τον τάφο της Φλέρυς Νταντωνάκη; Την είχα πρωτακούσει στον Μεγάλο Ερωτικό και την είχα πρωτοδεί στον Πύργο των Αθηνών, φοιτήτρια ούσα κάπου στις αρχές του 80, τότε που ζούσαμε την « Άνοιξη» του Χατζιδάκι στο Γ’ Πρόγραμμα. Θυμάμαι σαν και τώρα που άρχισε να τραγουδά το You are driving me crazy λέγοντας με σεμνότητα «εγώ βέβαια δεν μπορώ να το πω όπως η Billie» (Holliday). Μόλις τελειώνει το ρεφρέν Yes, you, you are driving me crazy, What did I do, did I do to you, διακόπτει και τα θλιμμένα μάτια της καρφώνονται σε κάποιον από τους θαμώνες: «Βασίλη, πες μου πως μ’ αγαπάς». Εκείνος, είτε από συστολή είτε μη θέλοντας να δώσει στόχο, δεν απαντά. Πηγαίνει προς το μέρος του, τον αγκαλιάζει, ενώ ματαίως ο υπεύθυνος του μαγαζιού προσπαθεί να την πείσει να συνεχίσει το πρόγραμμα, πράγμα που φυσικά δεν έγινε ποτέ γιατί έφυγε αμέσως με τον «Βασίλη» της. Από τότε τη λάτρεψα, και πιστέψτε με, δεν είμαι καθόλου μα καθόλου επιρρεπής στην ειδωλολατρία.

Κάπως έτσι τις προάλλες, εκεί μπροστά στον τάφο της, έπιασε δουλειά η μνήμη και αίφνης αναδύθηκαν, ατάκτως ερριμμένα, λόγια από τις λίγες συνεντεύξεις της: «Παίρνω ένα ποίημα και αν είναι του Καβάφη θα πρέπει να διαβάσω όλα τα ποιήματα του Καβάφη, θα πρέπει ίσως να διαβάσω και το «Κουαρτέτο» του Ντάρελ, για να μπορέσω να «πιάσω» τις μυρωδιές, τις αισθήσεις, την ομορφιά της Αλεξάνδρειας, για να μπορέσω να αποδώσω τον Καβάφη».

Την ξαναείδα αργότερα στο ΚΑΦΕ ΘΕΑΤΡΟ. Είχε αρχίσει να παίρνει βάρος, μα μόλις άνοιγε το στόμα της μεταμορφωνόταν σε μια τρελή του φεγγαριού, σε ένα αερικό, μια οπτασία σαν κι αυτές που αναζητούσε σε Ινδία και ψηλές βουνοκορφές. Ο,τι είχε χάσει σε αισθαντική τελειότητα το είχε κερδίσει σε έκφραση πόνου από τους φόβους και τους δαίμονες που πια είχαν αρχίσει συστηματικά να την κυνηγούν. Καμιά Τζόαν Μπαέζ όπως τότε στο Γούνστοκ, καμιά Δήμητρα Γαλάνη όπως τότε στη Ρωμαϊκή Αγορά, δεν μπόρεσε να την πιάσει έκτοτε από το χέρι και να την καθησυχάσει. Μόνον οι στίχοι από τη Μαριάνθη των ανέμων (που ο Χατζιδάκις είχε γράψει ειδικά γι’ αυτήν) έμελλε να τη συντροφεύουν μέχρι τότε που ο καρκίνος της κτύπησε την πόρτα. «Περπάτησα και πάτησα σε ζώντες και νεκρούς, ξεπέρασα τους δίσεκτους καιρούς, κι απόκτησα τον μύθο μου με στοχασμούς πικρούς, σε υπόγειους δρόμους άδειους και υγρούς». Και τότε… το 1998, κάποιος Υπουργός Υγείας της κυβέρνησης Σημίτη επισκέπτεται εθιμοτυπικά το «Μεταξάς» του Πειραιά για να μας πείσει πως «Όλοι μαζί, μπορούμε για ένα καλύτερο ΕΣΥ». Η προϊσταμένη τον ενημερώνει ότι νοσηλεύεται εκεί η Φλέρυ.

- Ποια είναι αυτή; Δημοτική σύμβουλος;
- Όχι, κύριε Υπουργέ, τραγουδίστρια.
-Δεν την ξέρω. Ποια λέτε;

Γυρνάει πίσω στην πόρτα και βλέπει την μοναδική ασθενή του θαλάμου να κοιμάται.

- Η χοντρή;

Εκεί, λοιπόν, μπροστά στον τάφο της «άγνωστης χοντρής» για τους πολιτικούς μας, φαντάζομαι την εικόνα ενός δυναμικού κοριτσιού να μιλά, όποτε του δινόταν η ευκαιρία, κατά της Χούντας τα χρόνια που ζούσε στην Αμερική. Και καθώς προσέχω το όνομά της, «ΦΛΕΡΥ ΑΤΑΝΤΩΝΑΚΗ» (ανορθόγραφα γραμμένο, ίσως γιατί δεν το άκουσαν καλά οι μαρμαροτεχνίτες που πήραν την παραγγελία) θυμάμαι πως κάπου είχα διαβάσει ότι ανορθόγραφα είχε γραφτεί και ο ιατρικός επίλογος του βίου της: «ΑΠΝΙΑ».

Δεν μπορώ να πάω κόντρα στην «ανορθογραφία» της ζωής σου που επέλεξες και που ακόμη και τυχαία σε σφράγισε μέχρι την τελευταία σου κατοικία. Δεν θα σε θυμάμαι ως “Fleur” αλλά ως Flore. Οχι σαν ένα απλό λουλούδι, μα σαν μια θεά των λουλουδιών της μουσικής. Αλλωστε, τώρα πια μπορώ να καταλάβω γιατί, όπως είχες δηλώσει, σου άρεσε εκείνο το τραγούδι από τον «Δον Κιχώτη» : «Να ονειρευτείς το απίθανο όνειρο, να πολεμήσεις έναν άνθρωπο που δεν μπορείς να νικήσεις ποτέ, να είσαι υπεύθυνος και να κάνεις πορεία μέσα στην ίδια την κόλαση για μια αιτία ουρανού…»

Χρύσα Κακατσάκη

Στο εξώφυλλο του δίσκου «Λειτουργικά» ο Μ. Χατζιδάκις γράφει μεταξύ άλλων: «Η Φλέρυ είναι ανεπανάληπτη ακόμα και όταν δοκιμάζει… Της είχα πει πως μια αληθινή τραγουδίστρια περιέχει την τεχνική τελειότητα της Σβάρτσκοπφ και τη γήινη αμεσότητα της Νίνου, και η Φλέρυ στο ντοκουμέντο αυτό αποδεικνύει περίτρανα πως είναι μια αληθινή τραγουδίστρια»