Μαρία Ευθυμίου. Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιστορίας και Αρχαιολογίας στο Τμήμα Ιστορία και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Γεννήθηκε στη Λάρισα το 1955. Σπούδασε ιστορία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, έκανε τις μεταπτυχιακές σπουδές της στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνηςαπ΄ όπου κι έλαβε και τον τίτλο της Διδάκτορος. Από το 1981 διδάσκει Ιστορία του Νέου Ελληνισμού και Παγκόσμια Ιστορία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, αρχικά ως επιστημονική συνεργάτις και, από το 2005, ως Αναπληρώτρια Καθηγήτρια.Κατά τα έτη 1990 -1991 και 1993 -1995 δίδαξε Ιστορία του Νέου Ελληνισμού στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλίας και στο Τμήμα ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών, αντιστοίχως. Το 2013 της απονεμήθηκε το Βραβείο Εξαίρετης Πανεπιστημιακής Διδασκαλίας εις μνήμην των Βασίλη Ξανθόπουλου και Στέφανου Πνευματικού, το οποίο έχει θεσπίσει το Ι.Τ.Ε.

Το όνομά της, οικείο πλέον, συζητήθηκε πολύ, με αφορμή τα «Δεκαπέντε μικρά μαθήματα για ένα μεγάλο κόσμο», σειρά μαθημάτων παγκόσμιας Ιστορίας που διοργάνωσε η Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη. Πολύς ο κόσμος που τα παρακολούθησε στην Αίθουσα Ανδρόγεω και περισσότερος αυτός που τα είδε στο κανάλι του Δήμου Ηρακλείου στο Youtube, όπου ευτυχώς δημοσιεύτηκαν. Ακόμη περισσότεροι άνθρωποι, όμως, συζήτησαν στις μικρές και μεγάλες παρέες για την Μαρία Ευθυμίου και τον γλαφυρό, φιλικό, έγκυρο τρόπο με τον οποίο μεταλαμπάδευσε γνώση και έδωσε τροφή για σκέψη.

Ήμουν από εκείνους που δεν κατάφεραν να βρεθούν στην Αίθουσα Ανδρόγεω αλλά είδα όλα τα πολύωρα βίντεο των μαθημάτων, μέσα σε διάστημα μιας εβδομάδας. Μαγεύτηκα τόσο από τη γνώση που αποκόμισα όσο και από τον τρόπο μετάδοσής της. Φτάνει να υπάρξει ένας άνθρωπος που κάνει κάτι με αγάπη για να σε κάνει να το αγαπήσεις κι εσύ.

Η Ιστορία είναι μάθημα στο σχολείο, ένα σαν όλα. Που καλούμαστε να απομνημονεύσουμε γεγονότα, χρονολογίες, ονόματα, με τρόπο στείρο και αναποτελεσματικό. Διδάσκεται, εντελώς μηχανικά, χωρίς να φτάσει βαθιά μέσα στην ψυχή μας όπως θα έπρεπε, αφού αφορά στην ιστορία ανθρώπων, πάνω απ’ όλα, δεν διαφέρει από αυτόν της Γεωγραφίας, των Μαθηματικών, της Χημείας. Τουλάχιστον αυτό συνέβαινε στα δικά μου μαθητικά χρόνια. Αλλά αν κρίνω και από τις ιστορικές γνώσεις των σημερινών παιδιών δεν πρέπει να έχουν αλλάξει τα πράγματα κι αν έχει συμβεί είναι προς το χειρότερο, πράγμα που δεν βάζει και τις καλύτερες υποθήκες για το μέλλον μας.

Κι όμως, η Ιστορία είναι γένους θηλυκού, γεννά και διαιωνίζει γεγονότα και καταστάσεις, που διαμορφώνει τις εξελίξεις αιώνες αργότερα, όχι μόνον στην Ελλάδα αλλά και παγκόσμια.  Η μελέτη της, η σωστή γνώση της, μπορεί να μας διδάξει και να μας προφυλάξει από λάθη του παρελθόντος, να μας δώσει την πλήρη και ακριβή θέση μας στον κόσμο αυτό. Να μας βοηθήσει να βελτιώσουμε το παρόν και το μέλλον μας, λαμβάνοντας υπόψη το ιστορικό μας παρελθόν και τις ιστορικές συγκυρίες σε παγκόσμια κλίμακα.

Με αυτόν τον προβληματισμό έψαξα και βρήκα την κυρία Ευθυμίου μέσω email. Προς μεγάλη μου έκπληξη μου απάντησε την επόμενη κιόλας ημέρα και μου έδωσε το τηλέφωνό της. Την κάλεσα και η γνώριμη από τα μαθήματα φωνή της μου μετέφερε τη ζεστασιά ενός ανθρώπου που έχει φλόγα μέσα του και ξέρει να δίνει αυτό που έχει αφειδώς.

Με όπλο το πάθος της και εξοπλισμό έναν παγκόσμιο χάρτη διδάσκει ανά την Ελλάδα. Μέχρι στιγμής τα μαθήματά της έχουν παρακολουθήσει 15.000 άνθρωποι και έπεται συνέχεια. Η προθυμία συμμετοχής του κοινού σημαίνει ότι ο Έλληνας μπορεί να είναι ανιστόρητος αλλά, τουλάχιστον, θέλει να πάψει να είναι. Κυρίως όταν ακούει αλήθειες που ταράζουν ή και ανατρέπουν το μικρό σύμπαν εντός μας. Αντιδράσεις σίγουρα θα υπήρξαν για κάποια θέματα που κατά καιρούς έθιξε, από όσους δεν τις αντέχουν. Κάποιες έπεσαν στην αντίληψή μου από μια βόλτα στο διαδίκτυο, όμως, προσωπικά, δεν κρίνω σκόπιμο ούτε να τις μεταφέρω εδώ ούτε να τους δώσω σημασία.

Τα ερωτήματα που γεννήθηκαν μέσα μου κατά την παρακολούθηση των μαθημάτων πολλά που στη συνέχεια, όσο σκεφτόμουν τα όσα άκουσα, έγιναν περισσότερα. Κάποια από αυτά, λίγα, τα μετέφερα στην κυρία Ευθυμίου κι εκείνη πρόθυμα μου τα απάντησε. Από τις απαντήσεις της γεννήθηκαν νέα ερωτήματα, που εύχομαι μια μέρα να απαντηθούν με κάποιο τρόπο, από την ίδια ή μέσα από προσωπική σκέψη και μελέτη.

Την ευχαριστώ και γι αυτό.

Σε μια εποχή που η προσφορά προς τον συνάνθρωπο είναι, συνήθως, είδη πρώτης ανάγκης, εσείς επιλέγετε να προσφέρετε μαθήματα Ιστορίας. Γιατί; Κρίνετε ότι η Ιστορία είναι είδος πρώτης ανάγκης;

Ναι, απολύτως. Οι άνθρωποι είμαστε πλασμένοι από τον χρόνο -άρα την

Ιστορία- και βιολογικά και συναισθηματικά και κοινωνικά. Η ιστορία είναι αυτογνωσία.

Είμαστε λαός ανιστόρητος;

-Γενικά, δεν μελετούμε Ιστορία. Καθώς δε, συχνά, την διδασκόμαστε στρεβλά, την μισούμε κιόλας.

Διδάσκει η Ιστορία ή είναι μύθος αυτό;

 -Ναι, διδάσκει όσο τίποτε άλλο. Με τον ίδιο τρόπο που διδάσκει η συνομιλία μας με τη ζωή και τις καταστάσεις της.

Διδασκόμαστε σωστά την Ιστορία; Πώς εσείς νομίζετε ότι θα μπορούσε να περάσει με τρόπο πιο εύληπτο από τις μικρές ηλικίες και σε ποιο κομμάτι της θα ήταν σωστό να εστιάσουμε όταν πρόκειται για μικρά παιδιά;

- Η ιστορία στα μικρά παιδιά πρέπει να διδάσκεται με αφήγηση. Σαν

παραμύθι. Και να εμπεριέχει ιστορίες απ' όλη τη γη, ώστε τα παιδιά ν'

αγαπήσουν τη ζωή την οποία θα ζήσουν.

Είναι σωστό να εστιάζουμε, πλέον, σε ζητήματα που μεγεθύνουν τον εθνικισμό μας; Δεν είναι αυτό ένα θέμα που έχει επιλυθεί με τη σύσταση του Ελληνικού κράτους και την οριστικοποίηση της εθνικής μας ταυτότητας;

-Τίποτε δεν έχει οριστικοποιηθεί. Αντιθέτως, τα πράγματα γίνονται βαρύτερα μέρα με τη μέρα. Πάντως, το ζητούμενο είναι να αντιμετωπίζουμε τόσο την δικιά μας ιστορία, όσο και των άλλων, με εντιμότητα.

Πρέπει να επέλθει επιτέλους ο διαχωρισμός εκκλησίας - κράτους ή νομίζετε ότι θα δημιουργηθεί κοινωνική και πολιτική αναταραχή;

- Στο θέμα αυτό, τα πράγματα στην Ελλάδα είναι περίπλοκα και έχουν τις ρίζες τους στον 19ον αιώνα και τη διαδικασία σύστασης του ελληνικού κράτους. Έχει παγιωθεί μία κατάσταση και, εξ αυτού, εάν συμβεί η κίνηση αυτή, θα προκληθεί  - όπως είναι φυσικό όταν ανατρέπονται ρυθμίσεις αιώνων- κάποια αναταραχή.

Διαστρεβλώνεται σκοπίμως η Ιστορία; Πόσο πολύ έχει συμβεί αυτό στην Ελλάδα και κατά πόσον είναι θεμιτό; Δεν κρίνει το μέλλον ενός λαού;

- Η Ιστορία διαστρεβλώνεται πολύ συχνά, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης, γιατί είναι ιδεολογικό εργαλείο. Τούτο δεν είναι θεμιτό. Συχνά δε, αποδεικνύεται, στον μακρό χρόνο, καταστροφικό για όσους υπηρετούν τη διαστρέβλωση αυτή.

Ποια θεωρείτε ότι είναι ιστορικά η «κατάρα» των Ελλήνων ώστε να μην έχουν καταφέρει να προχωρήσουν όπως οι λαοί της Δύσης; Συνηθίζεται να λέμε ότι «όταν εμείς χτίζαμε Παρθενώνες εκείνοι ... κ. λπ.» αλλά παρόλα αυτά είναι φανερό ότι μας έχουν προσπεράσει σε κάποια ουσιώδη ζητήματα.

- Η ανομία, η επιπολαιότητα, η έλλειψη πειθαρχίας εσωτερικής και κοινωνικής, η θρασυδειλία και η στρεψοδικία είναι βαριά χαρακτηριστικά που -παρ' όλες τις λαμπρές εξαιρέσεις- μας κυνηγούν αιώνες τώρα. Έχουμε πάψει, προ πολλού, να είμαστε στην πρωτοπορία της ανθρωπότητας. Θα μπορούσαμε, όμως, να είμαστε σε πολύ καλύτερη μοίρα, εάν τιθασεύαμε το αρνητικά μας στοιχεία, σαν άτομα και σαν σύνολο.

Για ποιο κομμάτι της Ιστορίας μας θα πρέπει να είμαστε υπερήφανοι ως λαός;

- Για πολλά. Για εμένα, πάντως, το πιο σπουδαίο κομμάτι της ιστορίας μας είναι η διατήρηση της ελληνικής γλώσσας -με όλη την πολιτισμική σημασία που  αυτό έχει.

Αντίστοιχα, για ποιο κομμάτι θα έπρεπε να προβληματιζόμαστε; (για να μην πω «ντρεπόμαστε»)

- Για όλες τις περιόδους μίσους, εμφυλίων και διχασμών που -ηδονικά,

σχεδόν- τόσο συχνά, επιδιώκουμε να ζούμε.

Υπάρχει ιστορική περίοδος η οποία αντανακλά στη σύγχρονη κατάσταση, ευθύνεται γι αυτήν;

- Ναι. Η περίοδος που ζούμε μετά το 1974, μετά την μεταπολίτευση, είναι παιδί του μακρού μας εμφύλιου σπαραγμού 1916 -1949, τον οποίο και παρατείνουμε με πάθος και με απόφαση, ένας - ένας και όλοι μαζί.

Ποια είναι η γνώμη σας για το αμφιλεγόμενο είδος που λέγεται "ιστορικό μυθιστόρημα";

- Είμαι λάτρης του. Ένα καλό ιστορικό μυθιστόρημα που στηρίζεται σεστιβαρή ιστορική γνώση μπορεί να μας ταξιδέψει στο παρελθόν και να μας μάθει ιστορία καλύτερα από ένα καλό βιβλίο ιστορίας.