Αν τα κορίτσια στην Νέα Φιλαδέλφεια έσπασαν τη μονοτονία της παρέλασης στις 28 Οκτωβρίου και έφεραν μια φρεσκάδα προβληματισμού, το έργο που θα δούμε και θ’ ακούσουμε σήμερα, εκτός απροόπτου, είναι γνωστό: Επαναστατικά τραγούδια από τα μεγάφωνα, δηλώσεις κάποιων πολιτικών  για το νόημα της ημέρας, όλο και λιγότερους γονείς να πηγαίνουν με τα παιδιά τους και να αφήνουν  ένα λουλούδι, τους κουκουλοφόρους να βρίσκουν μια ακόμη ευκαιρία καταστροφικής εκτόνωσης και τους κυρ Παντελήδες να μένουν σπίτι τους για να παρακολουθήσουν τα επεισόδια από την τηλεόραση. Τα οποία, ακόμη και μικρής έκτασης να είναι, αυτή ξέρει να τα μεγεθύνει, συντελώντας με τη σειρά της δολίως στην απαξίωση και την αμαύρωση της επετείου.

Έχουν προηγηθεί βέβαια μερικές δυσάρεστες εκπλήξεις, όπως  ο ισχυρισμός της Σώτης Τριανταφύλλου ότι ο εορτασμός της εξέγερσης του Πολυτεχνείου πρέπει να καταργηθεί και το πρόσφατο κατάπτυστο σκίτσο του Δ. Χαντζόπουλου με τα ΜΑΤ να είναι στη θέση των Ελεύθερων Πολιορκημένων και τους αναρχικούς να οδηγούν το τανκ.

Τα πρώτα μεταπολιτευτικά χρόνια που ήταν της μόδας η συμμετοχή στην αντίσταση κατά της δικτατορίας είχαν επαληθευθεί οι στίχοι του Μ. Αναγνωστάκη: «Φοβάμαι τους ανθρώπους που σου 'κλειναν την πόρτα μην τυχόν και τους δώσεις κουπόνια και τώρα τους βλέπεις στο Πολυτεχνείο να καταθέτουν γαρίφαλα και να δακρύζουν». Στη συνέχεια άρχισε αργά αλλά σταθερά η αποδόμηση. Αμφισβητήθηκε ο αριθμός των νεκρών και συμβολή του στην πτώση της Χούντας. Αποκαθηλώθηκαν συλλήβδην οι αγωνιστές, επειδή μερικοί απ’ αυτούς κατέλαβαν δημόσια αξιώματα ή πανεπιστημιακές έδρες. Η οικονομική κρίση επέτεινε την προσπάθεια να σβηστεί το Πολυτεχνείο από την συλλογική και ιστορική μνήμη, να διαστρεβλωθούν τα γεγονότα και να μην ιδωθούν στις διαστάσεις εκείνης  της περιόδου. «Η γενιά του Πολυτεχνείου μας έφερε σ’ αυτό το χάλι». «Μια χαρά περνούσαμε  στην επταετία με το οικονομικό θαύμα που είχε συντελεσθεί».

Αυτή η παρερμηνεία άνοιξε το δρόμο στην ανοχή του εκφασισμού που δηλητηρίαζε σιγά σιγά όλο και ευρύτερα κοινωνικά στρώματα. Η ΧΑ γιγαντώθηκε, οι αγανακτισμένοι στρέφονταν κατά της δημοκρατίας και του κοινοβουλευτισμού. Η απενοχοποίηση όλων των δεινών της  δικτατορίας, με αποκορύφωμα την τραγωδία της Κύπρου, αλλοίωσε σταδιακά την πολιτική σκέψη, θόλωσε την κρίση και δηλητηρίασε συμπεριφορές και αντιδράσεις. Τα βασανιστήρια δεν τα κάνουν πλέον στρατιωτικοί στα κρατητήρια του ΕΑΤ ΕΣΑ, αλλά φιλήσυχοι πολίτες στις πλατείες με χοιρινά σουβλάκια. Η έννοια της ελευθερίας αντικαταστάθηκε με την ασφάλεια για να νομιμοποιηθεί η καταστολή. Οι ίδιοι προπαγανδιστικοί μηχανισμοί που υποστηρίζουν ότι στο Τεπελένι οι Έλληνες πολέμησαν τον λαϊκισμό, προσπαθούν να πείσουν ότι και η φοιτητική εξέγερση υπήρξε ένα πουκάμισο αδειανό που ξέφτισε.

Και μπορεί το Πολυτεχνείο να μην είναι πια εδώ ως σφρίγος, ως αυθόρμητος νεανικός ενθουσιασμός, ως ακηδεμόνευτο κίνημα. Να βρίσκεται εκεί … Στις σελίδες της ιστορίας ή στις αναμνήσεις όσων το έζησαν. Παραμένει ωστόσο σύμβολο κατά του  φασισμού και των καθημερινών μεταλλάξεών του. Όσο αυτό του το νόημα διαστρέφεται και μετατοπίζεται τόσο θα ευδοκιμούν μετέωρα σλόγκαν που προτάσσουν την αποκατάσταση της τάξης σε βάρος των πολιτικών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Χρύσα Κακατσάκη