«Στη χτυπημένη από την κρίση Ελλάδα φουντώνει το μίσος εναντίον των ξένων κι αυτό είναι κάτι που η Ευρώπη δεν θα πρέπει να το επιτρέψει» δηλώνει ο διευθυντής της διεθνούς Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης H.R.W Χιου Ουίλιαμσον.

«Δεν υπήρξε συμπάθεια, δεν υπήρξε απάθεια, υπήρξε αντιπάθεια» είχε δηλώσει ο Παν. Κανελόπουλος 90 χρόνια πριν για τη συμπεριφορά γηγενών προς τους πρόσφυγες της Μικρασιατικής καταστροφής.

Αρχές Αυγούστου του 1922. Την ώρα που ο ελληνικός στρατός υποχωρούσε στη Μικρά Ασία, Έλληνες  κάτοικοι χωριών εγκατεστημένοι δεκαετίες γύρω απ” την Κωνσταντινούπολη και την υπόλοιπη Τουρκία, ειδοποιήθηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια και τα χωράφια τους, για να γλιτώσουν απ το τουρκικό στρατό, που ήταν ζήτημα ημερών να μπει στη Σμύρνη .

Ανάμεσα τους  καμιά 20αριά άτομα, συγγενείς μεταξύ τους ηλικιωμένοι, άντρες, γυναίκες, παιδιά.

Από τ’ ανατολικά της Πόλης μέχρι τον Έβρο, μοναδικό πέρασμα όπως και σήμερα στην ηπειρωτική χώρα, θα πήγαιναν με τα πόδια.

Ταξίδευαν νύχτα, τη μέρα κρυβόντουσαν στα χωράφια μες τα σπαρτά για ν’ αποφύγουν τα περίπολα και τμήματα του τούρκικου στρατού, που έσπευδαν στα σύνορα με την Ελλάδα.

Ήταν πολλές οι φορές που χρειάστηκε να  κλείνουν το στόμα των μωρών, μην ακουστεί το κλάμα και τους ανακαλύψουν.

Στον Έβρο ακριβοπλήρωσαν ένα τούρκο βαρκάρη να τους περάσει απέναντι.

Χρειάστηκαν 3 διαδρομές γιατί δε χώραγαν στο βαρκάκι με τη μία.

Την 3^η μάλιστα πιάστηκαν στα χέρια με το βαρκάρη, που ήθελε να τους παρατήσει, παρ’ ότι είχε πάρει τα λεφτά.

Απ” το μέρος  που βγήκαν χρειάστηκε να περπατήσουν πάλι αλλά τούτη τη φορά τo καναν μέρα μέχρι την Αλεξανδρούπολη.

Βρήκαν κάτι ξύλινους πάγκους σε μια πλατεία και κάθισαν να ξαποστάσουν οι γυναίκες με τα παιδιά.

Μεγάλη η απόσταση και είχαν πρηστεί τα πόδια τους απ τη πεζοπορία. Εκεί πέρασαν τη νύχτα .

Το επόμενο πρωί  ναύλωσαν ένα σκυλοπνίχτη μαζί με άλλους, που στο μεταξύ είχαν φτάσει εκεί, να τους πάει στο Βόλο γιατί εκεί υπήρχαν συγγενείς.

Μετά από  2μερόνυχτα με μεγάλη ταλαιπωρία έφτασαν, αφού στο μεταξύ μια γιαγιά κ ένα μωρό που έρχονταν από πιο μακριά δεν άντεξαν….

Τους έβαλαν σ ένα κουτί και τους έριξαν στη θάλασσα μη τυχόν μολυνθούν οι άλλοι ενώ κάποιος ηλικιωμένος,  που ήξερε τα λόγια,  έκανε χρέη παπά σε μια μικρή τελετή μεσοπέλαγα.

Στο Βόλο η οικογένεια χωρίστηκε. Κάποιοι πήγαν στα ανατολικά της πόλης σε σπίτι συγγενή που είχε χώρο να τους φιλοξενήσει.

Οι άλλοι πήραν το δρόμο για το «τενεκέ μαχαλά», μια γειτονιά που φτιάχτηκε με λαμαρίνες και πρόχειρα αντίσκηνα στην άλλη άκρη της πόλης για να φιλοξενήσει όσους έρχονταν απ την Ανατολή (ο Βόλος δέχθηκε τους περισσότερους πρόσφυγες απ όλη την υπόλοιπη Θεσσαλία. Αποτέλεσαν γύρω στο 30% του πληθυσμού).

Συνθήκες απερίγραπτες, ανέσεις ανύπαρκτες άνθρωποι ξεριζωμένοι άρχισαν να χτίζουν την ελπίδα και το αύριο πάνω στη λάσπη και τη βρώμα.

Εκείνο που  κυρίως τσάκιζε  τους μετανάστες-πρόσφυγες  ήταν η συμπεριφορά μερίδας  ντόπιων απέναντι τους, που δεν έβλεπαν με καθόλου καλό μάτι την παρουσία τους.

Οι συγγενείς είχαν κανονίσει να ανταμώνουν  κάθε βδομάδα στις πέτρινες πεζούλες ( τα τότε παγκάκια) της παραλίας, που έμελε να γίνουν το μέρος  που χτύπαγε η καρδιά τους.

Εκεί έλεγαν το πόνο και τα νέα τους εκεί οι μεν έφερναν  τρόφιμα και άλλα χρήσιμα αντικείμενα στους δε. Το τι άκουγαν οι πρόσφυγες  που έρχονταν απ τον τενεκέ μαχαλά στη διαδρομή δε λέγεται.

Χαρακτηρισμοί και σχόλια όπως  «τουρκόσποροι, παληοαούτηδες, σκατοουγλούδες, θα σε φάει ο πρόσφυγας» ήταν μόνο μερικά…

Την ίδια και πολύ χειρότερη συμπεριφορά από μερίδα γηγενών αντιμετώπισαν όσοι γλίτωσαν  απ την καταστροφή της Σμύρνης. Τα πλοία τους άδειαζαν κατά χιλιάδες στο Πειραιά, τη Θεσσαλονίκη, τη Μυτιλήνη και αλλού…

Από 1,3 ως 1,7εκ υπολογίζονται οι άνθρωποι που ήρθαν στην Ελλάδα κι έγιναν μετανάστες στην ίδια τη πατρίδα τους.

Ο Παν. Κανελόπουλος έγραψε «Δεν υπήρξε συμπάθεια, δεν υπήρξε απάθεια, υπήρξε αντιπάθεια»,  ενώ στο χωριό Ροδολείβος της Δράμας φανατισμένοι ντόπιοι απειλούσαν ότι: «θα σφάξωσι, θα εκδιώξουσι τους πρόσφυγας δι’ όπλων, μαχαίρων, και ροπάλων» όταν μυρίστηκαν ότι θα γινόταν ανταλλαγές γης και οι πρόσφυγες θα ‘περναν κάποια χωράφια που οι τούρκοι εγκατέλειψαν.

Οι μεγαλύτερης έκτασης συγκρούσεις για τη νομή της ανταλλάξιμης Περιουσίας έγιναν στο Κιούπκιοϊ (νυν Πρώτη) Σερρών (πατρίδα του μετ’ έπειτα “εθνάρχη”).

Τα γεγονότα συνέβησαν το φθινόπωρο του 1924, όταν οπλισμένες ομάδες γηγενών επιτέθηκαν στον οικισμό των προσφύγων.

Ο Τύπος της εποχής αναφέρει ότι: «ετραυμάτισαν 17 πρόσφυγας, το πλείστον γυναίκας, πυρπολήσαντες τας σκηνάς, τους σταύλους , τους αχυρώνας, λεηλατήσαντες τας αποσκευάς…».

Γράφτηκαν άρθρα  τα οποία επιζητούσαν τον «εξαγνισμό της πρωτεύουσας», τον διαχωρισμό των «καθαρόαιμων Ελλήνων» από τους «Τουρκόσπορους». Χαρακτηριστικές είναι οι εξάρσεις του Γεωργίου Βλάχου στην εφημερίδα «Καθημερινή», ο οποίος ακόμη και το 1928 αποκαλεί τους πρόσφυγες ως «προσφυγική αγέλη».

Ο Νίκος Κρανιωτάκης, φιλομοναρχικός εκδότης του Πρωινού Τύπου, θα απαιτήσει το 1933, στην εφημερίδα του, να επιβληθεί στους πρόσφυγες να φορέσουν κίτρινα περιβραχιόνια για να τους διακρίνουν και να τους αποφεύγουν οι Έλληνες (τύφλα νάχει ο Χίτλερ και τα περιβραχιόνια με το άστρο του Δαυίδ ).

Ο εμπρησμός του προσφυγικού οικισμού του Βόλου περιγράφεται ως εξής: «Αντιβενιζελικοί μπράβοι βάζουν φωτιά στα προσφυγικά παραπήγματα και γίνεται στάχτη (ο οικισμός) μαζί με την περιουσία των προσφύγων κι ένας νεαρός πρόσφυγας που δεν πρόλαβε να φύγει…»

Ευτυχώς υπήρξαν πολλοί άλλοι , οι περισσότεροι , που δεν ήταν έτσι, που βοήθησαν, που συμπαραστάθηκαν, που στάθηκαν, που δεν είδαν το πρόσφυγα σαν εχθρό, ενώ το επίσημο κράτος με πενιχρά μέσα και τη βοήθεια δωρητών κυρίως προσπαθούσε να συμπαρασταθεί με υλικά, κλινοσκεπάσματα και πρώτες βοήθειες .

Θα μου πεις τι σχέση έχουν αυτά με το σήμερα.  Δεν βρίσκεις τίποτα να μοιάζει σε συμπεριφορές ή περιγραφές ; Ότι γινόταν τότε βρίσκει προβολή στο σήμερα.

Τι πιο αηδιαστικό όταν πολιτικά πρόσωπα κάνουν επερωτήσεις στη Βουλή του τύπου “πόσο επιβαρύνεται ο κρατικός προϋπολογισμός εξαιτίας των επιχειρήσεων διάσωσης λαθρομεταναστών” όχι τότε, σήμερα . Τα παραπάνω έρχονται να απαντήσουν στο αν αυτές οι συμπεριφορές προϋπήρχαν  ή προέκυψαν σαν αποτέλεσμα της κρίσης.

Μόνο, πρόσεξε, γιατί  τότε οδήγησαν στη δικτατορία του Μεταξά και στις συμμορίες των  δοσίλογων  συνεργατών των κατακτητών . Πρόσεξε μη συμβάλεις σε κάτι ανάλογο σήμερα ή γίνεις το άλλο  …

Ελπίζω να κατάλαβες το ρόλο που παίζει το παγκάκι στη ζωή του μετανάστη ή του πρόσφυγα.

Εκεί χτυπά η καρδιά του εκεί ανταμώνει με τους δικούς του εκεί κουβεντιάζει, εκεί θυμάται εκεί κάνει όνειρα…

Τα παγκάκια του θυμίζουν τη πλατεία στο χωριό του εκεί μακριά απ’ όπου  ξεκίνησε. Είμαστε ένα κράτος μπάχαλο σε θέματα  μεταναστευτικής  πολιτικής.

Τους κάνουμε τη ζωή δύσκολη. Ας μην τους μαλώνουμε και γι αυτό “πεφωτισμένοι” …  Δεν μας το κλέβουν…

Διάβασα καταιγισμό άρθρων και σχολίων. Άλλα αντιμετωπίζουν τους μετανάστες σα πηγή των δεινών του τόπου και  άλλα ζητούν δημοψήφισμα για το τι Ελλάδα θέλουμε … με ή  χωρίς ξένους.

Είναι οι ίδιοι ξένοι, που μέχρι πριν λίγο μαζεύαμε απ τις γωνίες με ύφος τσιφλικάδων για να δουλέψουν στα χωράφια, τις αυλές, τις οικοδομές ή τα σπίτια μας  παριστάνοντας για μια πρώτη φορά στη ζωή μας τ’ αφεντικά η τις μαντάμ «Σουσούδες». Διάβασα για την είσοδο αγέλης σε τραίνο του ΟΣΕ με μοναδικό σκοπό το προπηλακισμό αλλοδαπών.

Για είσοδο μπουλουκιών σε Νοσοκομεία με σκοπό τον έλεγχο της εθνικότητας  εργαζομένων. Για προσφορά αίματος μόνο σε ομοεθνείς …

Δε σου ζητά κανείς αν δε το θες ούτε να συμπαθήσεις ούτε να αντιπαθήσεις.

Σκέψου μόνο πόσες χιλιάδες έλληνες ζουν σε ξένες πατρίδες. Σε κάποιες, όταν πρωτοπήγαν παλιά, δεν είχαν χαρτιά, κάποιοι έπεφταν απ τα πλοία για να μην τους εντοπίσουν και χρειάστηκε να κάνουν “πολλά” όχι πάντα νόμιμα μέχρι να γίνουν «νόμιμοι» (γι αυτά θα μιλήσουμε στο μέλλον).

Πατρίδες που ευτυχώς τους αντιμετωπίζουν πια , μ’ ελάχιστες εξαιρέσεις , σαν ίσους και όχι σα παιδιά ενός κατώτερου θεού επειδή βρέθηκαν στην ανάγκη να αναζητήσουν μια καλύτερη τύχη μακριά απ τη δική τους.

Διαβάστε το δεύτερο μέρος: Στα μονοπάτια του ξεριζωμού - Πατρός μετανάστη

ΥΓ: Το άρθρο το είχε γράψει ο Βασίλης, ένα νέο παιδί που ζούσε στο Λονδίνο, και που δυστυχώς έφυγε από τη ζωή τέτοιες μέρες πριν λίγα χρόνια.

Στη μνήμη του...

Πηγές

• Πρόσφυγες του 22 στη μητέρα πατρίδα http://kars1918.wordpress.com/2010/03/09/refugees-1922/
• Ο Ελληνισμός της Μικράς Ασίας http://www.trapezounta.com/article9.htm
• ΕΡΤ Έλληνες πρόσφυγες  μετά τη μικρασιατική καταστροφή [βίντεο]  http://www.ert.gr/show/story/125333/ellines-prosfyges-meta-ti-mikrasiatiki-katastrofi 
• Οι απόγονοι των Μικρασιατών http://apogonoimikrasiaton.blogspot.gr/2012/03/blog-post_3221.html 
• Η  σελίδα του Facebook  «Η Μαγνησία Στο Πέρασμα Του Χρόνου»
• το Βήμα “Η σκυλίσια ζωή των μεταναστών”  http://www.tovima.gr/society/article/?aid=512387 

Πηγή