Φωτό: Ο Λ. Κοέν με την παρέα του στην Υδρα, τη δεκαετία του '60

Ο Xανς Κρίστιαν Άντερσεν γιορτάζει τα γενέθλιά του στην Ακρόπολη, ο Φλωμπέρ παραληρεί μπροστά στα αγάλματα του Παρθενώνα, ο Σατωβριάνδος υμνεί την πατρίδα των Μουσών και ο Λόρδος Βύρωνας έρχεται αποφασισμένος να πεθάνει γι’ αυτήν. Από τους πρώτους χαρτογράφους και περιηγητές, σχεδόν αμέσως μετά την Άλωση μέχρι την έκρηξη των επισκέψεων στην Ελλάδα τον 19ο αιώνα, μεσολάβησε η θεωρία του νεοκλασικισμού, το ρομαντικό πνεύμα και το φιλελληνικό ρεύμα.

Ο ιστός ωστόσο που συντίθεται με βελόνα τον ταξιδιώτη δεν έχει πάντα το ίδιο νήμα. Η πραγματικότητα που αντικρίζει είναι ένας καθρέφτης με διαφορετικό είδωλο κάθε φορά κι έτσι η όραση ταυτίζεται σχεδόν πάντα με την ενόραση. Οι οργανωμένες αποστολές και η αναζήτηση της προσωπικής περιπέτειας αλλάζουν ρότα τον επόμενο αιώνα. Η φωτογραφία τώρα πλέον αιχμαλωτίζει τον ρεαλισμό και όχι τη φαντασίωση, ενώ η αρχαία σοφία διαθλάται στην καθημερινότητα. Ελλάδα τώρα δεν είναι μόνο η Αθήνα αλλά και τα σπαρμένα νησιά στα πέλαγα σαν δόντια του Δράκοντα και η αγριάδα των βουνών και η πολυχρωμία των κάμπων. Ο φακός του Boissonnas ενδιαφέρεται εξίσου για τον γεωργό της Αργολίδας και τον βοσκό του Ολύμπου, και ο Brewster εκστασιάζεται στην μυστηριακή γαλήνη του Αγίου Όρους αλλά και δυσφορεί όταν αναγκάζεται να πάρει μέρος σ’ έναν γύρο τσικουδιάς στην Κρήτη.

Αναγνωρισμένοι συγγραφείς δεν βλέπουν πια στο πρόσωπο της Ελλάδας τη λαγγεμένη Ανατολή ή το σωρό των ερειπίων, αλλά μια σύγχρονη χώρα μοιρασμένη ανάμεσα στο καθήκον να διατηρήσει το παρελθόν της και την ανάγκη να αντιμετωπίσει το μέλλον. Αυτό αναβλύζει από το «Ελληνικό καλοκαίρι» του Λακαριέρ, τον «Κολοσσό του Μαρουσιού» του Χ. Μίλερ, τον «Μάγο» του Φόουλς, τα δεκάδες βιβλία του Πάτρικ Λη Φέρμορ και τις αφηγήσεις των αδελφών Ντάρελ από την παραμονή τους στην Κέρκυρα. «Η μαγεία του νησιού απλωνόταν πανω μας απαλά και σταθερά σαν τη γύρη των λουλουδιων», που έγιναν και τηλεοπτική σειρά στην Αγγλία.

Όταν ο Α. Γκίνσμπεργκ πηγαίνει σε ταβέρνα του Πειραιά και ακούει Βαμβακάρη, όταν ο Λ. Κοέν βάζει μπουζούκι στις ενορχηστρώσεις των τραγουδιών του και δηλωνει «Ορκίζομαι ότι εδώ μπορώ να γευτώ τα μόρια που χορεύουν στα βουνά. Τούτο το φως έχει κάτι έντιμο και φιλοσοφικό»., τότε αντιλαμβάνεται κανείς πόσο αξίζουν τα τιμαλφή της αυθεντικότητας.

Dance me to the end of Greece

Χρύσα Κακατσάκη