Σε μια τηλεοπτική εκπομπή, τέθηκε στους τηλεθεατές το ερώτημα "Τι είναι για εσάς η Ανάπτυξη" και δόθηκαν μόνο τρεις επιλογές: (α) Μεγάλες ιδιωτικές επενδύσεις, (β) Μικρομεσαίες ιδιωτικές επενδύσεις, και (γ) Μεγάλες κρατικές επενδύσεις. Δυστυχώς, η απάντηση (δ) Και τα τρία (που είναι και η πιο σωστή) δε δόθηκε. Κι ούτε βγήκε κάποια απάντηση από την εκπομπή, τελικά.

Η ανάπτυξη είναι ένας κρίκος μιας αλυσίδας με συγκεκριμένη αλληλουχία, η οποία πρέπει να τηρηθεί ως έχει: Ξεκινά με εμπιστοσύνη, ασφάλεια, κι ανταγωνιστικότητα, συνεχίζεται με τις επενδύσεις, προσλήψεις, και την ανάπτυξη, και περνώντας από την κερδοφορία φτάνει στην αύξηση μισθών και την ευημερία. Όταν μια οικονομία καταρρέει, όπως η ελληνική, επιστρέφουμε στην εκκίνηση, κι εκεί είμαστε ακόμη. Στην αρχή!

Ακόμη δεν έχει αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη, καθώς ολόκληρο το δημοσιονομικό εξακολουθεί να κρέμεται από την εφαρμογή ενός φοροεισπρακτικού προγράμματος που θ' αποτύχει. Το δε τραπεζικό σύστημα, δηλαδή το σύστημα αναδιανομής των ιδιωτικών πόρων σε παραγωγικές κι επενδυτικές δραστηριότητες, περιμένει αποφάσεις από την Ευρώπη, η οποία περιμένει με τη σειρά της τις Γερμανικές εκλογές, και μετά τη συνένωση του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος (Μάρτιο του ‘14). Ποια εμπιστοσύνη, λοιπόν;

Αλλά και το ζήτημα της ασφάλειας παραμένει άλυτο: η δικαιοσύνη δεν λειτουργεί ούτε σωστά ούτε γρήγορα, η προστασία του πολίτη και του επενδυτή έναντι της ανομίας είναι τελείως ανεπαρκής, κι ακόμα και να φτάσει κανείς να πάρει μια δικαστική απόφαση μετά από μία 10ετία, πάλι δεν έχει καμία διασφάλιση πως οι αποφάσεις των δικαστηρίων εφαρμόζονται. Ποια ασφάλεια, λοιπόν;

Το μόνο που μπορεί να ελκύει επενδυτές είναι πως έχουμε ανακτήσει ένα μέρος της ανταγωνιστικότητας, αλλά σε επίπεδο κόστους μόνο: χαμηλούς μισθούς, χαμηλά ενοίκια, χαμηλές αξίες. Αλλά η ανταγωνιστικότητα είναι η σχέση κόστους και ποιότητας, ένα πράγμα που προϋποθέτει πολλά άλλα: υψηλή κατάρτιση, διάσπαρτη τεχνογνωσία, και ευέλικτες γραφειοκρατικές δομές. Προφανώς, και στην ανταγωνιστικότητα χωλαίνουμε.

Ελπίζουμε για επενδυτές που θα αδιαφορήσουν για την απουσία των προϋποθέσεων και θα βάλουν τα λεφτά τους. Υπάρχουν τέτοιοι; Βεβαίως και υπάρχουν. Είναι εκείνοι που παίρνουν μεγαλύτερα ρίσκα, αποσκοπώντας και σε μεγαλύτερες απολαβές. Είναι οι ελάχιστοι εκείνοι που, όταν εμείς κάναμε πέρσι εκλογές, γύριζαν ανά την Ελλάδα ψάχνοντας εταιρείες με υγιή παραγωγική κι εξαγωγική δραστηριότητα και αγόραζαν τις μετοχές σε χαμηλές αποτιμήσεις. Ήδη, σε λιγότερο από ένα χρόνο, έχουν βγάλει αποδόσεις πάνω από 50%.

Αν θέλουμε τους επενδυτές με τα πολλά λεφτά, τότε θέλουμε αυτούς που δεν ρισκάρουν πολύ. Και χρειαζόμαστε και τις μεγάλες επενδύσεις και τις πολλές μικρές, τοπικές επενδύσεις που θα δώσουν δουλειά στον κόσμο ανά την περιφέρεια. Οι μεγάλες εταιρείες θα αναθέσουν, άλλωστε, δουλειές σε μικρές: σύμβουλοι, υπεργολάβοι, προμηθευτές, μεταφορείς, όλοι θα πάρουν κάτι.

Οι μεγάλες εταιρείες είναι απαραίτητες γιατί έχουν πρόσβαση στα μεγάλα διεθνή κεφάλαια, τα οποία μετά θα φέρουν εδώ. Είναι ωραίο και ρομαντικό να θες μόνο μικρές οικογενειακές φάρμες, αλλά αυτές δεν μπορούν να πάνε στις μεγάλες τράπεζες και τα αμοιβαία κεφάλαια για να "σηκώσουν" μερικά δις Ευρώ.

Στην αλληλουχία των δράσεων, λοιπόν, η ανάπτυξη έπεται των επενδύσεων, οι οποίες με τη σειρά τους έχουν κι αυτές προϋποθέσεις. Και μετά την ανάπτυξη, που θα δώσει δουλειά στους ανέργους με τους μισθούς που έχουν τώρα διαμορφωθεί, τότε και μόνον τότε θα υπάρξει κερδοφορία. Καμία επιχείρηση, από ένα περίπτερο ως μια τσιμεντοβιομηχανία, δεν πρόκειται να δώσει αύξηση μισθών αν δεν έχει πρώτα υγιή κερδοφορία και δεν μπορεί να πληρώσει όλους τους φόρους και τα χρέη της.

Η αλληλουχία των πραγμάτων είναι νομοτελειακή: εμπιστοσύνη, ασφάλεια, ανταγωνιστικότητα, μετά οι επενδύσεις, προσλήψεις, ανάπτυξη, και μετά κερδοφορία, αύξηση μισθών, ευημερία. Αυτή η καημένη η ευημερία είναι που θ’ αργήσει ακόμη περισσότερο, λοιπόν, όσο αγνοούμε τη σωστή σειρά.

Φώτης Κοκοτός