Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία ίσως να θυμούνται τα πορτρέτα των αγωνιστών του ‘21 κρεμασμένα στις σχολικές αίθουσες, ζωγραφισμένα μάλιστα από τον Γερμανό φιλέλληνα Καρλ Κρατσάιζεν. Τι μένει ωστόσο αν αφαιρέσουμε το ηρωικό περίβλημα, πώς ανταμείφθηκαν για τις υπηρεσίες τους στην Επανάσταση και ποιες αλήθειες αποσιωπούνται  από τα επίσημα βιβλία;

Ας αρχίσουμε από τον πρώτο κυβερνήτη, τον Ιωάννη Καποδίστρια ο οποίος είχε δώσει σκληρές διπλωματικές μάχες ως υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας ώστε να αποτρέψει το ενδεχόμενο της βίαιης καταστολής από την τότε παντοδύναμη Ιερά Συμμαχία. Αργότερα, το αντάλλαγμα για τις προσπάθειές του να συγκροτήσει από τα ερείπια ένα νέο κράτος ήταν δυο σφαίρες στο στήθος. Οι Μαυρομιχαλαίοι τον αποτελείωσαν με μαχαίρι, καθώς έπεφτε αιμόφυρτος έξω από την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα. Ο γέρος του Μοριά, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, που όχι μόνο συνέβαλε αποφασιστικά στις πρώτες επιτυχίες στην Τριπολιτσά, το Βαλτέτσι και τα Δερβενάκια αλλά και κράτησε άσβεστη τη φλόγα της επανάστασης κατά την εισβολή του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο, φυλακίστηκε τρεις φορές, καταδικάστηκε σε θάνατο και γλίτωσε παρά τρίχα χάρη στη σθεναρή υπεράσπιση των συνηγόρων του. Η πλούσια αριστοκράτισσα Μαντώ Μαυρογένους, που ξόδεψε όλη της την περιουσία για τις ανάγκες του Αγώνα, (ακόμα και τα κοσμήματά της πούλησε) πέθανε πάμπτωχη και λησμονημένη στην Πάρο, χωρίς μέχρι σήμερα να γνωρίζουμε ούτε πού είναι θαμμένη. Ούτε να παντρευτεί τον Υψηλάντη δεν της επέτρεψε ο Κωλέττης, με διάφορες συνωμοσίες. Από χέρι  του πρωτοπαλίκαρού του πήγε και ο Οδυσσέας Ανδρούτσος. Οι άνδρες του Γκούρα αφού τον διαπόμπευσαν, τον γκρεμοτσάκισαν από την Ακρόπολη. Τον Καραϊσκάκη, που δεν έκανε διάλειμμα από τη μάχη ούτε για τις αιμοπτύσεις του, τον βρήκε επίσης βόλι από το ελληνικό στρατόπεδο. Ο Νικηταράς, ο επονομαζόμενος Τουρκοφάγος, θα βγει από τη φυλακή τυφλός, για να πάρει από τον  φιλεύσπλαχνο Όθωνα «άδεια επαιτείας» κάθε Παρασκευή.

Κάθε επανάσταση συμπυκνώνει σε μια στιγμή την Ιστορία. Τα γεγονότα εξελίσσονται αστραπιαία και σε πολλά μέτωπα, με αποτέλεσμα κανένας ιστορικός ούτε σύγχρονος ούτε μεταγενέστερος να  μπορεί να τα συμπεριλάβει σ’ έναν και μόνο τόμο. Έτσι και το ‘21 μοιάζει με το ανεστραμμένο είδωλο που καθρεφτίζεται στα θολά νερά της απόκρυψης ή και της παραχάραξης. Στην ουσία, το ‘21 ήταν δύο. Το ένα του απλού λαού και των προοδευτικών ανθρώπων και το άλλο των φραγκοφορεμένων Φαναριωτών και των στυγνών κοτζαμπάσηδων. Το πρώτο αντλεί τους χυμούς του και αρδεύεται από τον Θούριο του Ρήγα, ενώ  το δεύτερο κινείται στη γραμμή της Πατρικής Διδασκαλίας του Πατριάρχη που υποστήριζε ότι η οθωμανική υποδούλωση ήτανε θέλημα θεού. Καθόλου τυχαίο ότι στη Β’ Εθνοσυνέλευση ο Κολοκοτρώνης είπε στον Πρόεδρο του Βουλευτικού: «Βρε Μαυροκορδάτο! Είσαι σαν ξένο παραμύθι ανάμεσά μας! Ο πρίντζιπας τουλάχιστον (ο Δημ. Υψηλάντης) φοράει στολή.

Το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, προετοιμαζόμενο κι αυτό για την επέτειο, ανακοίνωσε προ ημερών μια σειρά εκδόσεων και ένα συνέδριο που θα φωτίσουν ανεξερεύνητες πτυχές του μεγάλου ξεσηκωμού. Ήρθε ο καιρός να εφαρμόσουμε τη ρήση του Δ. Σολωμού: «Το έθνος πρέπει να μάθει να θεωρεί εθνικόν ό,τι είναι αληθές». Ο εορτασμός λοιπόν των 200 χρόνων οφείλει να είναι απαλλαγμένος από εξιδανικευμένα ψεύδη και κατασκευασμένα ιδεολογήματα. Και φυσικά να μην γίνει με τρόπο ανάλογο του 1835, όταν καθιερώθηκε η 25^η Μαρτίου ως εθνική γιορτή, όπου μπάντες του παλατιού έπαιζαν κάτω από την Ακρόπολη βαυαρικά μινουέτα.

Κακατσάκη Χρύσα