Η παγκοσμιοποίηση, ο άκρατος καπιταλισμός, η ακραία λιτότητα, η ανεργία, οι σκληρές νεοφιλελεύθερες πολιτικές, οι αυξανόμενες ανισότητες και οι κοινωνικοί μετασχηματισμοί έχουν αλλάξει ριζικά τη ζωή εκατομμυρίων Ευρωπαίων πολιτών. Σε αυτό το περιβάλλον αναδύθηκαν ακροδεξιές, λαϊκιστικές φωνές, οι οποίες ενίσχυσαν δραματικά τη ρητορική του μίσους, την ξενοφοβία, την έλλειψη ανοχής σε καθετί διαφορετικό, όπως το φύλο, η θρησκεία, το χρώμα και η εθνικότητα.

Η σιωπηλή ανοχή που παρατηρείται στις μέρες μας από τους πολίτες σε όλα αυτά τα φαινόμενα ενθαρρύνει τις δυνάμεις οπισθοδρόμησης, όπως αποτυπώνεται στα ζοφερά εκλογικά αποτελέσματα, τα οποία πιστοποιούν την ακροδεξιά ενίσχυση στην Ευρώπη: στη Σουηδία η ακροδεξιά έφτασε το 17,6%, στη Φινλανδία το 18%, στη Δανία το 21%, στην Αυστρία το 26%, στην Ελβετία το 29%, στη Γαλλία το 13%.
Οι πολιτικές λιτότητας, ο διχαστικός λόγος, ο οποίος καλλιεργήθηκε συστηματικά τα τελευταία χρόνια, η διαίρεση των πολιτών σε «εμείς» και «αυτοί», η ισοπέδωση όλων -συλλήβδην-, χωρίς ορατές διαχωριστικές γραμμές, η υποτιθέμενη «αντισυστημική» ψήφος, χωρίς να είναι σαφές τι είναι συστημικό και τι όχι, κλόνισαν τους πυλώνες της ευρωπαϊκής δημοκρατίας.

Πολλές είναι οι παράμετροι οι οποίες είναι συνυφασμένες με τα παραπάνω. Ωστόσο, θα αναφερθώ στα αποτελέσματα μιας πρόσφατης έρευνας του Ιδρύματος Friedrich Ebert σε Γερμανία, Γαλλία, Ελλάδα, Πολωνία, Σουηδία και Ουγγαρία, από την οποία προέκυψαν σημαντικά ευρήματα για τα ξενοφοβικά – λαϊκιστικά κόμματα στην Ευρώπη, τα οποία αποκτούν ολοένα και περισσότερες γυναίκες ψηφοφόρους. Η εικόνα επομένως του αρρενωπού, ακροδεξιού, νεοναζιστή, λευκού άνδρα, ο οποίος πρωταγωνιστεί σε συμπλοκές, «εμπλουτίζεται» και με γυναικείο πληθυσμό!

Υπενθυμίζεται ότι τα ακροδεξιά κόμματα αποδοκιμάζουν τον φεμινισμό και σίγουρα δεν προωθούν την ισότητα των φύλων, ενώ είναι προσκολλημένα σε οπισθοδρομικές αντιλήψεις για τον ρόλο των γυναικών. Παρ’ όλα αυτά, οι γυναίκες ψηφοφόροι ενισχύουν τα συγκεκριμένα κόμματα. Κάποιες από τις αιτίες αυτής της στροφής των γυναικών αφορούν στην υποβάθμιση των ζητημάτων ισότητας στην πολιτική ατζέντα ακόμη και από τις ίδιες τις γυναίκες, οι οποίες θεωρούν σημαντικότερα τα ζητήματα της ανεργίας και των προσφυγικών – μεταναστευτικών ροών από την αναγκαιότητα ισόρροπων ευκαιριών και για τους άνδρες και για τις γυναίκες.

Η ερευνήτρια, ωστόσο, Ελίζα Γκούτσε (ειδική σε θέματα Φύλου και Διαφορετικότητας και εκδότρια της εν λόγω μελέτης του Ιδρύματος Friedrich Ebert) υπογραμμίζει ότι ακριβώς εξαιτίας «των υπαρχουσών ανισοτήτων μεταξύ των φύλων, οι γυναίκες υποστηρίζουν τα ακροδεξιά κόμματα, μια και βιώνουν εντονότερους αποκλεισμούς και διακρίσεις, αμείβονται χειρότερα, απειλούνται περισσότερο από τη φτώχεια, ενώ συγχρόνως ανταγωνίζονται περισσότερο τις κατώτερες κοινωνικές τάξεις, όπως μετανάστες και πρόσφυγες στην αγορά εργασίας».

Πώς όμως τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα θα καταφέρουν να προσεγγίσουν τους πολίτες; Χρησιμοποιώντας την ίδια τοξική ρατσιστική ατζέντα; Προφανώς όχι! Η προσέλκυση των Ευρωπαίων πολιτών επιτυγχάνεται με δημοκρατικότερη και συμμετοχικότερη διακυβέρνηση, καθώς και με την επανασύνδεση των πολιτών με τις αρχές της Ευρώπης και του Διαφωτισμού.

Η προσέλκυση των πολιτών επιτυγχάνεται με ξεκάθαρες και ριζοσπαστικές προτάσεις για την ανοιχτή κοινωνία, τους δημοκρατικούς θεσμούς, την πολυφωνία, το κοινωνικό κράτος απέναντι στα κύματα των «νεοεπαναστατών» και των «απογοητευμένων», των λαϊκιστών και των ακραίων, απ’ όπου κι αν προέρχονται.

Στις κρίσιμες ευρωεκλογές του 2019 η ευρωπαϊκή Σοσιαλδημοκρατία δεν θα είναι η «ουρά» των εξελίξεων, αλλά, λαμβάνοντας αποστάσεις από συγκυβερνήσεις με νεοφιλελεύθερα ή λαϊκιστικά κόμματα, θα επενδύσει στην προοδευτική προοπτική, με έμφαση στην κοινωνική δικαιοσύνη, στην ισότητα των φύλων, στη διαγενεακή αλληλεγγύη, στις ίσες ευκαιρίες στην εκπαίδευση και στην εργασία για όλους και για όλες.

Τώρα και όχι αύριο, με τόλμη και αποφασιστικότητα απαιτείται να οικοδομηθούν ισχυρά τείχη απέναντι στον φασισμό και στο κυνήγι μαγισσών, απέναντι στον φτηνό λαϊκισμό και στο εμπόριο ψέματος και κάλπικης ελπίδας, ώστε να διασφαλίσουμε ένα φωτεινότερο μέλλον…

Ζέφη Δημαδάμα