Στην ενδεκάδα που παρατάσσεται κάθε τέσσερα χρόνια περιλαμβάνονται: οι γεμάτες κερκίδες, το συναισθηματικό οικοσύστημα, αναπάντεχες ανατροπές, κερδοφόρα στοιχήματα, πατρίκιοι και πληβείοι, κυνηγοί ταλέντων, εθνικές σημαίες, προπονητικό γόητρο, πολυεθνικές εταιρείες, μελετημένα συστήματα και ατομικές φιγούρες. Μπορεί όλα αυτά να ισχύουν και σε άλλες διοργανώσεις, όμως το Μουντιάλ αποτελεί την κορωνίδα της ποδοσφαιρικής γιορτής.

Ο βασιλιάς των σπορ, όσα κι αν του καταμαρτυρούν, δεν θα μπορούσε ν’ αφήσει ασυγκίνητη τη λογοτεχνία  του 20ου αιώνα. Τα πρωτεία για ευνόητους λόγους κατέχουν οι Αγγλοσάξονες και οι Ισπανόφωνοι. Ιδιαίτερη μνεία αξίζουν ο Καμί και ο Παζολίνι, γιατί υπήρξαν αμφότεροι επαγγελματίες στα νιάτα τους. Ο πρώτος συνοψίζει την άποψή του στη γνωστή φράση: «Mπορώ να πω με σιγουριά ότι όσα ξέρω σχετικά με την ανθρώπινη ηθική τα οφείλω στο ποδόσφαιρο». Ο δεύτερος προχωράει σ’ έναν τολμηρό διαχωρισμό. Οι  Λατινοαμερικάνοι, οι κινήσεις των οποίων μοιάζουν με χορογραφία του Νουρέγιεφ, ανήκουν στην ποίηση. Αντίθετα, οι Ευρωπαίοι που κυριαρχούνται από τον ορθολογισμό κατατάσσονται στους πεζογράφους.

Στην χώρα μας, μέχρι τη δεκαετία του 70, ελάχιστα κείμενα αναφέρονταν στο ποδόσφαιρο. Οι Έλληνες λογοτέχνες απαξιούσαν να καταπιαστούν με το θέμα κυρίως επειδή ήταν επηρεασμένοι από την αριστερή ιδεολογία που το θεωρούσε ύπουλο όπλο του καπιταλισμού. Το ταμπού σπάει ο Μάνος Χατζιδάκις σημειώνοντας  το πιο απρόβλεπτο γκολ, με μια ωδή αφιερωμένη στον Τζoρτζ Μπεστ, το μεγάλο αστέρι της Mancester United. Θα ακολουθήσουν η μπαλάντα του Γιώργου Μαρκόπουλου για τον Χρήστο Αρδίζογλου, τα «Γκολπόστ» του Εγγονόπουλου, η «Ηχώ» του Εμπειρίκου, η εκδοτική και κινηματογραφική επιτυχία του Μ. Κουμανταρέα «Η φανέλα με το 9» κλπ.

Πάντως, το πιο σκληρό πέναλτι διεθνώς το έκανε ο Μπόρχες  που έδινε διάλεξη περί αθανασίας  την ώρα που η γενέτειρά του, η ποδοσφαιρομάνα Αργεντινή, αγωνιζόταν στο Μουντιάλ του ’78 κόντρα στη Νορβηγία. Αναντίρρητα, στον τελικό προκρίνονται το «Ποδόσφαιρο: μια θρησκεία σε αναζήτηση Θεού» του Μονταλμπάν και «To ποδόσφαιρο στη σκιά και στο φως» του Γκαλεάνο. Ο Ισπανός συγγραφέας υποστηρίζει ότι «το να είσαι οπαδός μιας ομάδας, σου προσφέρει μια συναισθηματική φόρτιση που συγκρίνεται μόνο με τη φόρτιση μιας πολιτικής ή θρησκευτικής ένταξης. Γι’ αυτό και οι ποδοσφαιρικές ομάδες αντιπροσωπεύουν σήμερα τα πατριωτικά αποθέματα σε έναν κόσμο που όλο και λιγότερη σημασία έχουν οι πατρίδες και οι σημαίες». Ισχυρίζεται επίσης πως  οι σημερινοί  παίκτες  δεν είναι οι άγιοι της σύγχρονης θρησκείας, αφού η πίστη τους   μαρτυρείται μόνο στα χρυσά συμβόλαια και από το σήμα του χορηγού στα σορτσάκια. 

Το κύπελλο ωστόσο το σηκώνει επαξίως ο Ουρουγουανός στοχαστής για τις θεαματικές τρίπλες του  όταν αναφέρεται στους μεγάλους θρύλους, όπως τον Πελέ, τον Πούσκας, ή τον Μαραντόνα, για τα μακρινά σουτ όταν συνδέει κάθε Μουντιάλ με τα ιστορικά γεγονότα, αλλά και για τις αμυντικές του ικανότητες όταν ανατέμνει τον μικρόκοσμο του ποδοσφαιρικού σύμπαντος. Απαλλαγμένος από οπαδικούς φανατισμούς εκλιπαρεί για ωραίους αγώνες. Όπως αυτούς  που χάριζε στους θεατές  ο Άγιαξ στις δόξες του και που αναπολούσε ο Αναγνωστάκης σε άρθρο του στην «Αυγή». «Δεν κράτησε πολύ η αστραποβολή του. Γιατί όλα τα καταυγαστικά όνειρα δεν κρατούν πολύ. Γιατί όλες οι πρωτοπορίες, που ανατρέπουν τα γερασμένα κατεστημένα και τις χρυσές μετριότητες, περνούν σαν αστραπή, αλλά όσοι δουν τη λάμψη τους δεν την ξεχνούν ποτέ».

Αυτή είναι και η ευχή κάθε αγνού φιλάθλου, τούτες τις μέρες. Όταν οι παίκτες  εξορμούν στην περιπέτεια του θεάματος να προκαλούν καρδιοχτύπια στα όρια της θρόμβωσης.

Κακατσάκη Χρύσα