Ένα πλήρες άρθρο για το Μνημόνιο θα έπρεπε να είναι πολύ μεγαλύτερο από αυτό εδώ, αλλά ο χώρος δεν το επιτρέπει. Χωρίς άλλες εισαγωγές λοιπόν, ας πάμε κατ΄ ευθείαν στην ουσία: τι είναι μάλλον σωστό, τι είναι μάλλον λάθος, τι είναι ασαφές, τι λείπει;

Τα σωστά, θα εκπλαγείτε ίσως, υπάρχουν: μείωση των φορολογικών συντελεστών για όλους, ποινική δίωξη και δέσμευση περιουσιακών στοιχείων για μεγάλες φορολογικές οφειλές και πληρωμές φόρων μόνο με τραπεζικά εμβάσματα, οικονομικοί επιθεωρητές για έλεγχο των φοροεισπρακτόρων, μηχανογραφικό σύστημα συνταξιοδότησης, προώθηση γενοσήμων φαρμάκων, μείωση 1δις στις εξω-νοσοκομειακές φαρμακευτικές δαπάνες το 2012, εσωτερικοί ελεγκτές σε όλα τα νοσοκομεία, κατάργηση περιορισμών στην άσκηση σειράς επαγγελμάτων, κωδικοποίηση του νομοθετικού πλαισίου εξαγωγών, ολοκλήρωση του κτηματολογίου ως το 2020, εξωτερική αξιολόγηση των ΑΕΙ-ΤΕΙ, επιτάχυνση απονομής δικαιοσύνης διευκολύνοντας εξωδικαστικούς μηχανισμούς επίλυσης διαφορών και απαλλαγή των δικαστών από σειρά μη δικαστικών εργασιών. Είναι και άλλα, όπως η κατάργηση υποχρεωτικής παρουσίας δικηγόρου στις περισσότερες συμβολαιογραφικές πράξεις, απελευθέρωση ΚΤΕΛ και ωραρίων πρατηρίων υγρών καυσίμων, δημοσιεύσεις εταιρειών στο διαδίκτυο και όχι στον τύπο (και όχι μόνον όλα τα οικονομικά στοιχεία αλλά και όλα τα παράπονα καταναλωτών), αλλά απλά δε χωράνε όλα σε ένα άρθρο εφημερίδας. Αυτό που σίγουρα συνάγεται, όμως, είναι πως δε μπορεί κανείς πραγματικά σκεπτόμενος να είναι κάθετα «αντι-μνημονιακός». Μπορεί όμως να σχολιάσει και πολλά. Ας τα δούμε επιγραμματικά:

Το πιο εντυπωσιακό πράγμα για κάποιον που ακούει τα χειρότερα για το Μνημόνιο αλλά δεν το έχει διαβάσει είναι ότι ΔΕΝ περιέχει συγκεκριμένες αυξήσεις φόρων! Η επιδρομή φόρων που μας επιβλήθηκε ήταν το κόλπο του πολιτικού συστήματος για να μην πειράξει τις συντεχνίες και τους πελάτες του, και το φορτώσανε στους ξένους χωρίς εκείνοι να το έχουν απαιτήσει. Αυτό που λέγανε οι ξένοι από την αρχή, όμως, ήταν: πιάστε επιτέλους τη φοροδιαφυγή και το μαύρο χρήμα! Η μόνη αύξηση που βρίσκεις στο Μνημόνιο είναι 25% στα τιμολόγια του ΟΑΣΑ, του ΟΣΕ και της ΤΡΑΙΝΟΣΕ. Αυτό είναι λάθος γιατί, όταν ο μηχανοδηγός του ΟΣΕ πληρώνεται τα διπλάσια από το Γερμανό, όπου τα τραίνα παράγουν τεράστιο μεταφορικό έργο, είναι σωστό να πληρώνουμε εμείς τη διαφορά; Λάθος στο Μνημόνιο είναι και η εξάλειψη φοροαπαλλαγών χωρίς άλλες λεπτομέρειες, γιατί ένα αφορολόγητο όριο των – τουλάχιστον – 5000 Ευρώ για κάθε πολίτη και κάθε εξαρτώμενο μέλος της οικογένειάς του πρέπει να προστατευθεί πάραυτα. Λάθος είναι και η διατήρηση των αντικειμενικών αξιών (προβλέπεται αναπροσαρμογή τους) γιατί αποτελεί άλλο ένα γραφειοκρατικό και εισπρακτικό μέσο με τεράστια περιθώρια διαφθοράς και νομιμοποίησης μαύρου χρήματος, αλλά σωστή είναι η πρόβλεψη του Μνημονίου για ενοποίηση όλων των φόρων ακινήτων και η μείωση του συνόλου τους. Η άποψη του Στέφανου Μάνου και της Δράσης με τη Φιλελεύθερη Συμμαχία (ΦΙΣ) είναι πως ο ενιαίος φόρος κατοχής ακινήτων πρέπει να πληρώνεται μόνο προς τους Δήμους και όχι στο κεντρικό κράτος (ουσιαστικά, να υπάρχουν μόνο τα Δημοτικά Τέλη, δηλαδή). Δε γίνεται ο φορολογούμενος του Λασιθίου να πληρώνει τα ελλείμματα του Αθηναίου. Καταργώντας τις αντικειμενικές αξίες, και σε αυτό πάω παραπέρα από τη Δράση-ΦΙΣ, να θεσπίσουμε τον εξής κανόνα: αν ποτέ υπάρξει επίσημη έρευνα για μη δηλωθέν τίμημα σε μεταβίβαση ακινήτου, το ακίνητο θα δεσμεύεται έως ότου αποφανθεί δικαστήριο, και αν αποδειχθεί τελεσίδικα, τότε θα κατάσχεται το ακίνητο. Το μόνο που θα φορολογείται στη μεταβίβαση θα είναι η υπεραξία, δηλαδή το κέρδος.

Ειδικά για τα ταμεία και τις συντάξεις, το Μνημόνιο περιέχει σειρά προβλέψεων που δε θα λύσουν τα προβλήματα: μείωση επικουρικών συντάξεων, μείωση κύριων συντάξεων στα «ευγενή» ταμεία (ΔΕΗ, ΟΤΕ, Τράπεζες) κατά 15% (αλλά τελικά τις έκοψαν για όλους!), μείωση των ελάχιστων μισθών (και ειδικά για τους νέους), μείωση των εισφορών στο ΙΚΑ κατά 5%.  Ένα σωστό μέτρο, όμως, είναι το εξής: ενοποίηση όλων των υφιστάμενων ταμείων για εξοικονόμηση κόστους. Το πιο σωστό σύστημα, κατά την άποψή μου, όπου συμπλέω πλήρως με τη Δράση-ΦΙΣ, είναι το πιο απλό: ένας και μοναδικός φορέας σύνταξης και πρωτογενούς περίθαλψης, με χρηματοδότηση από τον προϋπολογισμό. Η πρόταση για Βασική Εθνική Σύνταξη 700 Ευρώ για όλους τους άνω των 67 ετών, χωρίς εισφορές, υπολογίζεται ότι θα κοστίζει μόνο 15,12δις Ευρώ χρόνο, όταν αυτή τη στιγμή το κράτος επιχορηγεί τα ταμεία για τις συντάξεις με 18δις το χρόνο, επιπλέον των εισφορών που πληρώνουμε όλοι μας. Τεράστια εξοικονόμηση. Και προφανώς, χρειάζεται μια μεταβατική περίοδος για όσους πλήρωναν μια ζωή για να έχουν σύνταξη πάνω από 700 Ευρώ, αλλά αυτοί είναι λιγότεροι από το 15% των συνταξιούχων. Όλοι οι άλλοι θα παίρνουν περισσότερα (οι αγρότες τα διπλάσια από τα 350 που παίρνουν) και ταυτόχρονα θα γλιτώσουμε όλοι εμείς από τις τεράστιες εισφορές που πληρώνουμε τώρα. Ομοίως και για την περίθαλψη: αντί κάθε νοσοκομείο να συμβάλλεται με όλα τα ταμεία ξεχωριστά, θα συμβάλλεται με το ένα και μοναδικό ταμείο, με ενιαίο τιμολόγιο βασικής περίθαλψης και – προσθέτω εγώ – ενιαία πολιτική πριμοδότησης για περιφερειακά και τοπικά νοσοκομεία. Κανείς δε θα χρειάζεται βιβλιάριο ενσήμων και, αν ο ασθενής θέλει παραπάνω από τα βασικά, π.χ. μονόκλινο δωμάτιο και αποκλειστικούς νοσηλευτές, θα τα πληρώνει είτε ο ίδιος είτε ο φορέας επικουρικής ασφάλισης που εκείνος θα έχει επιλέξει από την αγορά. Η Υγεία είναι ύψιστο κοινωνικό αγαθό που δεν μπορεί να πληρωθεί πλέον από τα χρεωκοπημένα ταμεία.

Εκείνο που λείπει καταφανώς από το Μνημόνιο είναι οι πολλές λεπτομέρειες. Είναι σαν το πολιτικό πρόγραμμα ενός κόμματος που δε θέλει να θίξει και πολλά-πολλά: γεμάτο ευχολόγια και γενικεύσεις. Όταν συζητάμε για υλοποίηση επενδυτικών μέτρων (το Μνημόνιο αναφέρει το πρόγραμμα ανανεώσιμων πηγών «Ήλιος») και την ταυτόχρονη απλούστευση της αδειοδότησης, δεν περιγράφει την κατάργηση συγκεκριμένων απαιτήσεων που τώρα τις δυσχεραίνουν: χαρτί από το δασαρχείο (γιατί δεν υπάρχει ακόμη δασικός χάρτης), ασφαλιστική ενημερότητα από όλα τα ταμεία που μπορεί να χρωστάς (όταν τα ταμεία έχουν χρεοκοπήσει από την αφαίμαξη με τα ομόλογα και χρεώνουν παλαβές εισφορές για να δίνουν συντάξεις πείνας), φορολογική ενημερότητα (όταν αλλάζει το σύστημα κάθε λίγους μήνες και χρωστάς χωρίς να το ξέρεις), χαρτί από το Υγειονομικό για το νερό, χαρτί από τη ΔΕΗ για το ρεύμα, χαρτί από το Δήμο για το δρόμο, χαρτιά και γραφειοκρατία που πληρώνουμε όλοι μας. Το κράτος δεν εμπιστεύεται τους πολίτες και – επειδή δεν εμπιστεύεται και τους ελεγκτικούς μηχανισμούς του – θεσπίζει περίπλοκες διαδικασίες ώστε να αποτρέπει τους απατεώνες. Τελικά αποτρέπει μόνο τους τίμιους (οι απατεώνες ζουν και βασιλεύουν) και κοστίζει δισεκατομμύρια σε σφραγίδες και υπογραφές. Όλα αυτά πρέπει να αντικατασταθούν από την εξής απλή αρχή: την υπεύθυνη δήλωση. Ο πολίτης δηλώνει και η Πολιτεία τον εμπιστεύεται. Ανεξάρτητες αρχές και η Δικαιοσύνη φροντίζουν για την αδέκαστη εφαρμογή του Νόμου, ώστε οι πολίτες να σέβονται και φοβούνται το Νόμο και να εμπεδώνεται αίσθημα Δικαίου.

Και έτσι καταλήγω με το πιο ακανθώδες ζήτημα όλων, από πολιτικής άποψης τουλάχιστον. Το Μνημόνιο περιέχει ορισμένες προβλέψεις για τη μείωση του Δημοσίου: μία πρόσληψη ανά 5 αποχωρήσεις, μείωση των θέσεων στο δημόσιο κατά 150 χιλιάδες μεταξύ 2011 και 2015, μείωση των εισακτέων στις κρατικές επαγγελματικές σχολές (π.χ, στρατιωτικές και αστυνομικές ακαδημίες), 15.000 σε εφεδρεία εντός του 2012, κλείσιμο οργανισμών όπως η Εργατική Εστία και Εργατική Κατοικία. Μα, όσο υπάρχουν οι διαδικασίες και οι αδειοδοτήσεις, οι σφραγίδες και υπογραφές, η μείωση προσωπικού θα φέρει αντίθετα αποτελέσματα: δεν θα υπάρχει κανείς να τα διεκπεραιώσει. Πρώτα πρέπει να καταργήσεις την ανάγκη ύπαρξης των γραφειοκρατικών μηχανισμών, και μετά πρέπει να θεσπίσεις πρόγραμμα εθελουσίας εξόδου για να φύγει το πλεονάζον προσωπικό μέσω προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης για εισαγωγή στην πραγματική οικονομία, όπου οι άνθρωποι δουλεύουν για να παράγουν πραγματικά αγαθά και υπηρεσίες. Την πραγματική οικονομία που πληρώνει φόρους για να υπάρχουν οι χρήσιμες υπηρεσίες του Δημοσίου. Αυτή τη στιγμή, το κόστος των άχρηστων υπηρεσιών παρασύρει ολόκληρη τη χώρα στον πάτο. Το να αντιπαλεύουμε τις προβλέψεις του Μνημονίου για την κατάργηση της μονιμότητας στις ΔΕΚΟ και τις τράπεζες, την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ, της ΔΕΠΑ και της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, την πώληση ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου που ρημάζει (και μας κοστίζει παρ’ όλ’ αυτά για τη συντήρησή της με προσωπικό που συχνά δεν έχει καμία πραγματική απασχόληση) είναι σα να επιμένουμε να κρατάμε στο γκαράζ το ακριβό αυτοκίνητο για λόγους αρχής ενώ το σπιτικό μας χρεοκοπεί. Συνειδητοποιήστε το: είμαστε χρεωκοπημένη χώρα. Αν δεν αλλάξουμε μυαλά, δεν θα υπάρξει άλλη δόση το 2012, και θα έχουμε όλο το Δημόσιο απλήρωτο. Οι Ευρωπαίοι εταίροι μάς χάρισαν τα παλιά δάνεια, μας δάνεισαν με φθηνότερο επιτόκιο, μας έδωσαν το χρονικό περιθώριο να κάνουμε εκλογές, αλλά τώρα είναι πλήρως διασφαλισμένοι έναντι της αποτυχίας μας: αν ψηφίσουμε το ίδιο πολιτικό σύστημα και τα ίδια πρόσωπα για δήθεν διαφορετική κυβέρνηση, θα μας κόψουν το οξυγόνο και θα μας αφήσουν να γίνουμε τα γραφικά φτωχαδάκια των Βαλκανίων. Η ευθύνη είναι ολόκληρη στις πλάτες του Ελληνικού λαού.

Φώτης Κοκοτός