Πέραν του 2015, μιας χρονιάς που ξεκίνησε καλά αλλά χάλασε στην πορεία, προδιαγράφεται κι ένα πολύ δύσκολο 2016 στον τουρισμό. Οι συνέπειες του καλού 2014 φάνηκαν το 2015, ως τον Ιούνιο, και ειδικά στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη όπου είχε δοθεί μεγάλη έμφαση. Οι συνέπειες του 2015 θα φανούν το 2016.

Το 2015 δεν υπογράφηκαν έγκαιρα τα συμβόλαια, αφού δεν ξέραμε τον ΦΠΑ κι αμφιβάλλαμε ακόμη και για το νόμισμα. Τα κεφάλαια που θα τοποθετούνταν στην Ελλάδα τον Ιούνιο και τον Ιούλιο έχουν ήδη πάει σε άλλες χώρες, ενώ για πολλές επιχειρήσεις χάνεται κι ο Αύγουστος για συμβόλαια. Χωρίς αρκετά συμβόλαια δε θα δρομολογηθούν και οι σχετικές πτήσεις, ώστε να είναι διαθέσιμες στα συστήματα κρατήσεων τουλάχιστον 6 μήνες νωρίτερα. Χωρίς αρκετές πτήσεις, δε θα προχωρήσουν και οι ατομικές κρατήσεις: σπιράλ θανάτου.

Το πώς θα ορθοποδήσει ξανά ο κλάδος είναι ερώτημα δύσκολο, καθώς θα εξαρτηθεί από το αν θα ορθοποδήσει η χώρα συνολικά. Όπως και σε όλες τις οικονομικές δραστηριότητες, έτσι και στον τουρισμό απαιτείται ασφάλεια και εμπιστοσύνη. Η Ελλάδα, από την αρχή του 2015, τις καταστρέφει μεθοδικά και τις δύο, έχοντας ήδη περάσει άλλες δύο κρίσιμες περιόδους αναταραχών το 2010 και το 2012. Μεσούσης της σεζόν, ενισχύεται η αβεβαιότητα με πρόωρες εκλογές.

Το 2015 είχαμε την αποτυχημένη «διαπραγμάτευση» που κατέληξε στη νέα δανεική σύμβαση, αφού πρώτα έκλεισαν οι τράπεζες κι επιβλήθηκαν περιορισμοί κίνησης κεφαλαίων. Είχαμε και το ψευδεπίγραφο «δημοψήφισμα» που έβγαλε ένα «όχι» το οποίο μετατράπηκε αμέσως σε «ναι». Αυτό έδωσε στους ξένους επισκέπτες το μήνυμα πως ο λαός μας είναι εναντίον της Ευρώπης αλλά πως οι κυβερνήσεις μας δεν έχουν τίποτε εναλλακτικό να προτείνουν, κι οπότε συνθηκολογούν αναγκαστικά.

Μας βλέπουν ως μια χώρα που προσποιείται επαναστάσεις για πολιτικά οφέλη, που αρέσκεται στην εθνικιστική ρητορική και το λόγο μίσους ενάντια στην Ευρώπη και τον κόσμο, μια χώρα που απεχθάνεται τους «ξένους» (αλλά που τους εκλιπαρεί συνεχώς για νέα δανεικά). Μια τέτοια χώρα, που βρίσκεται σε κοινωνικό και οικονομικό αναβρασμό, δεν είναι μια χώρα που επισκέπτεσαι χωρίς περίσκεψη. Μια χώρα χρεωκοπημένη, στην πορεία υιοθέτησης ενός αδύναμου εθνικού νομίσματος που θα επιφέρει τεράστια φτώχεια στον πληθυσμό της, είναι ακόμη χειρότερα.

Σε μια Ελλάδα της «δραχμής» μπορεί ίσως να επιζήσουν κάποιοι θύλακες τουρισμού εντός των μεγάλων ξενοδοχείων και των κρουαζιερόπλοιων, εκεί όπου θα μπορούν οι τουρίστες να απολαύσουν το πρωτογενές τουριστικό προϊόν μας (κλίμα, φύση, αρχαίο πολιτισμό) χωρίς να έρθουν σε επαφή με την τοπική κοινωνία και τα προβλήματά της. Φυσικά, δεν τη θέλουμε εμείς μια τέτοια χώρα, όπου οι επισκέπτες θα περνούν καλά πίσω από τις μάντρες των συγκροτημάτων, αλλά απ’ έξω θα επικρατεί οικονομικό και κοινωνικό χάος. Θέλουμε μια χώρα σαν τις άλλες αναπτυγμένες Ευρωπαϊκές, με καθαριότητα, πεζοδρόμια, φωτισμό, ασφάλεια, ανοικτά μαγαζιά με ωραία προϊόντα.

Στην Ελλάδα της δραχμής δεν θα επέλθει τουριστική ανάπτυξη. Η ανάπτυξη απαιτεί επενδύσεις, κι αυτές δε θα έλθουν μέχρι να αποκατασταθεί το γενικότερο κλίμα. Ακόμη κι αν γίνει πολύ φθηνό το κόστος κτήσης και λειτουργίας εγκαταστάσεων, επενδύσεις γίνονται πρωτίστως αν υπάρχει προοπτική κερδοφορίας. Ίσως κάποιες επενδύσεις γίνουν από μεγάλες εταιρείες που μπορούν να πουλούν πακέτα στο εξωτερικό, σε σκληρό νόμισμα, και να πληρώνουν στην Ελλάδα μισθούς «δραχμής». Αν όμως η όποια κερδοφορία λαμβάνει χώρα σε τοπικό νόμισμα, θα είναι πολύ πιο δύσκολο, δεδομένης της συνεχούς υποτίμησης, να προσελκύσει η Ελλάδα ξένες επενδύσεις.

Χίμαιρα είναι η υποτιθέμενη ανάπτυξη με εθνικό νόμισμα. Αν είχαμε μια παραγωγική κι εξωστρεφή οικονομία, ίσως να είχε νόημα η κουβέντα. Αλλά, ακόμη κι όταν αποκτήσουμε μια δυναμική οικονομία, το ισχυρό Ευρώ θα βολεύει περισσότερο ως πηγή σταθερότητας κι εμπιστοσύνης για επενδύσεις. Δεν είναι τυχαίο που ο επενδυτικός τουριστικός κόσμος είναι αναφανδόν υπέρ του Ευρώ. Τη δραχμή θέλουν τα κοράκια, οι αεριτζήδες, οι φοροφυγάδες και οι σκιτζήδες.

Μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν, ούτε στον τουρισμό ούτε πουθενά στην οικονομία. Το παραμύθι του εθνικού νομίσματος πρέπει να ταφεί. Μαζί με την ψευδαίσθηση πως η Ελλάδα έχει καλύτερες επιλογές από την Ευρωπαϊκή πορεία.

Φώτης Κοκοτός