Περίπου 22,5 εκατομμύρια εκτιμάται σήμερα ο αριθμός των προσφύγων, οι οποίοι περιπλανώνται στον πλανήτη, μεταξύ των οποίων πολλές γυναίκες και παιδιά. Μόνο το έτος 2017, δυο εκατομμύρια άνθρωποι εγκατέλειψαν τις εστίες τους, άρρωστοι, τραυματισμένοι, χαμένοι πολλές φορές από τις οικογένειες τους, με διακινητές να τους ωθούν σε ένα επισφαλές ταξίδι.
Σε κάθε βήμα τους έχουν να αντιμετωπίσουν σωρεία διαφορετικών προβλημάτων. Χωρίς αμφιβολία, ιδιαίτερες δυσκολίες αντιμετωπίζουν οι ασθενέστερες ομάδες, γυναίκες και παιδιά –ασυνόδευτα ή μη- των οποίων, όλο και περισσότερο αυξάνεται ο αριθμός τους στον δύσκολο δρόμο της προσφυγιάς.

Μάλιστα, μεταξύ αυτών των ευάλωτων ομάδων, υπάρχει μια ειδική κατηγορία, οι εγκυμονούσες γυναίκες οι οποίες διαβιώνουν σε άθλιες και επικίνδυνες συνθήκες και αντιμετωπίζουν συχνά την αδιαφορία ή και τη συστηματική βία. Πολλές από αυτές τις γυναίκες, όπως και τα ανήλικα παιδιά τους έχουν υποστεί κακοποίηση από την οικογένεια τους, τους συνοδοιπόρους ή/και τους διακινητές.

Πολύ πρόσφατα και με αφορμή την ανακοίνωση από τους Γιατρούς του Κόσμου της έναρξης του προγράμματος «Μητέρα και Παιδί» το οποίο θα υλοποιηθεί στο πλαίσιο της παγκόσμιας δράσης “MSD For Mothers” αναγνώσαμε τα δεδομένα μιας τραγικής πραγματικότητας.

Το έτος 2017, κάθε δυο λεπτά χάνει τη ζωή της μια γυναίκα λόγω επιπλοκών στην εγκυμοσύνη ή στη γέννα. Οι θάνατοι των γυναικών αυτών θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί αν υπήρχε πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας για την μητρότητα πριν, κατά την διάρκεια και μετά τον τοκετό.

Η πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας αποτελεί πρωταρχικό ανθρώπινο δικαίωμα που αναγνωρίζεται από τα Ηνωμένα Έθνη και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Κι όμως η πρόσβαση των γυναικών σε περίθαλψη, σε μαιευτική φροντίδα και ψυχολογική υποστήριξη παρουσιάζουν σοβαρότατες ελλείψεις.

Ειδικότερα, για τις γυναίκες μετανάστριες, πρόσφυγες υπάρχουν και οι περιπτώσεις εκείνων οι οποίες έμειναν έγκυες μετά από αλλεπάλληλους βιασμούς. Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (ΔΟΜ), η χρήση βίας σε γυναίκες και κορίτσια οι οποίες παίρνουν το δρόμο της προσφυγιάς είναι πολύ μεγάλο και σε πολλές περιπτώσεις αποσιωπάται.
Το 75% των γυναικών από τη Νιγηρία που σώθηκε από τη Μεσόγειο και μεταφέρθηκε στην Ιταλία, σύμφωνα με τα καταγεγραμμένα στοιχεία, έπεσε θύμα εμπόρων λευκής σαρκός, ακόμη δηλαδή και μετά το πέρας τους θαλάσσιου ταξιδιού τους, ενώ μέσα στα τελευταία τρία έτη ο αριθμός αυτός αυξήθηκε κατά 600%!

Δεν πρέπει να ξεχνάμε και τον πληθυσμό των αυτοχθόνων γυναικών, οι οποίες βρίσκονται στο όριο της φτώχειας ή κάτω από αυτό και αδυνατούν να έχουν τις στοιχειώδεις υπηρεσίες υγείας και φροντίδας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους αλλά και πριν ή και μετά για τις ίδιες και τα βρέφη.

Η μητρότητα ναι μεν αποτελεί προτεραιότητα για τις κυβερνήσεις, την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και τους διεθνείς οργανισμούς αλλά μάλλον δεν υποστηρίζεται ικανοποιητικά και επί της ουσίας.

Το μόνο σίγουρο είναι ότι όλα τα παραπάνω είναι ζητήματα πολιτικής. Με αλληλεπιδρόμενες επιστημονικές προσεγγίσεις, με συνεργασία διαφόρων υπουργείων και φορέων (Υπ. Υγείας, Υπ. Ανάπτυξης, Μονάδες Πρόνοιας, Μετανάστευσης) σε κεντρικό και περιφερειακό/τοπικό επίπεδο, απαιτείται άμεσα η λήψη μέτρων. Η πολύ-επίπεδη αντιμετώπιση και οι οριζόντιες πολιτικές απαιτούν οικονομική υποστήριξη αλλά και μεσο-μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, για να αντιμετωπίσουν τις διαφοροποιημένες ανάγκες, οι οποίες συνεχώς ανακύπτουν.

Τον κρίσιμο συντονισμό χρειάζεται να αναλάβει η Ευρωπαϊκή Ένωση και η διεθνής κοινότητα. Αδιαμφισβήτητα παρατηρείται παγκόσμια αύξηση των ανισοτήτων μεταξύ φτωχών και πλουσίων, με τις γυναίκες και πάλι να αποτελούν τα μεγαλύτερα θύματα της φτωχοποίησης και του κοινωνικού αποκλεισμού.

Κορίτσια και γυναίκες με χαμηλή κοινωνική, οικονομική κατάσταση, έχοντας στοιχειώδη ή καθόλου εκπαίδευση, χωρίς γνώση των θεμελιωδών δικαιωμάτων τους, ή χωρίς πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη και χωρίς ευκαιρίες αντιμετωπίζουν δραματικές συνθήκες διαβίωσης και μαζί με αυτές και τα παιδιά τους. Εκατομμύρια παιδιά βρίσκονται στα όρια της απόλυτης φτώχειας είτε στις χώρες τους, είτε μετακινούμενα από τόπο σε τόπο, ενώ βρίσκονται εκτεθειμένα σε συρράξεις, βια και εκμετάλλευση.

Είναι οφθαλμοφανές ότι ο δρόμος είναι πολύ μακρύς για την αντιμετώπιση αυτών των φαινομένων. Για αυτό χρειάζεται εγρήγορση, για αυτό χρειάζεται οι σοσιαλδημοκρατικές δυνάμεις να επαναπροσδιορίσουν το πλαίσιο λειτουργίας του κοινωνικού κράτους και να οικοδομήσουν ένα ρεαλιστικό και βιώσιμο σχέδιο για τις νέες ανάγκες των πολιτών διασφαλίζοντας την αξιοπρεπή διαβίωση τους. Αν όχι τώρα πότε;

Ζέφη Δημαδάμα