Τα τελευταία χρόνια γινόμαστε μάρτυρες ομηρικών «μαχών» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ανάμεσα στους οπαδούς διαφορετικών ιδεών, ή μάλλον νοοτροπιών. Άνθρωποι συνήθως άγνωστοι μεταξύ τους, που ο ένας για τον άλλο δεν είναι παρά ένας διαδικτυακός φίλος, περνούν ώρες κατηγορώντας, βρίζοντας κι απειλώντας ο ένας τον άλλο. Ασφαλώς στους ανώνυμους διαλόγους μαζικής συμμετοχής, αυτούς δηλαδή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, δεν περιμένουμε να δούμε ουσιαστική ρητορική κι επιχειρηματολογία. Σημασία εκεί δεν έχει να βγει σωστός ο λόγος μας, αλλά απλά να το βουλώσει ο άλλος. Δόξα να 'χει ο Πανάγαθος, αφορμές δεν εκλείπουν ποτέ. Ένα τρομοκρατικό χτύπημα, ένα έγκλημα, ο θάνατος ενός νέου και δημοφιλούς τραγουδιστή. Όχι αιτίες, αφορμές!

Οι λέξεις έχουν πάντα τη σημασία τους. Το θέμα πάνω στο οποίο ξεκινά μια αντιπαράθεση στο διαδίκτυο λίγη σημασία έχει, άλλωστε σύντομα ξεχνιέται και μένει απλά η αλληλοεκτόξευση ύβρεων κι απειλών. Αλήθεια, πάντα έτσι ήταν οι άνθρωποι; Γιατί δεν το βλέπαμε αυτό και κάποια χρόνια πριν, όταν δεν είχαν διαδοθεί ακόμα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης; Επικρατεί μια άποψη τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με την οποία τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι η πηγή του κακού, πηγάζει απ' αυτά μια δύναμη δαιμονική που διαβρώνει τους ανθρώπους. Ισχύει κάτι τέτοιο; Σημαίνει κάτι όλο αυτό για μας, τους ανθρώπους;

Η απάντηση στο ερώτημα δεν είναι ιδιαίτερη δύσκολη να τη βρούμε, είναι όμως αρκετά δύσκολη να τη δεχτούμε.

 

 

Όπως συμβαίνει κάθε φορά που ερχόμαστε αντιμέτωποι με μιαν όχι και τόσο κολακευτική αλήθεια για τον άνθρωπο. Για να την ανακαλύψουμε λοιπόν, φτάνει να δούμε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπως πραγματικά είναι, δηλαδή ως κάτι το άψυχο κι άρα ουδέτερο. Δεν υπάρχει σκληρότητα, αγένεια ή κακία στο διαδίκτυο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Όπως συμβαίνει σε κάθε τι το άψυχο, έτσι κι εδώ το μέσο αποκτά τη μορφή που του δίνει το έμψυχο ον το οποίο το χειρίζεται. Αν ο άνθρωπος είναι σκληρός, τότε και το μέσο θα πάρει μια μορφή σκληρή. Αν ο άνθρωπος είναι αγενής ή κακός, τότε και το μέσο θα έχει την ανάλογη χροιά. Όπως συμβαίνει με κάθε ανθρώπινη εφεύρεση, ο ρόλος που της δίνει ο ίδιος ο άνθρωπος είναι που καθορίζει την τελική μορφή της. Δε θα 'ταν λάθος να πούμε πως οι εφευρέσεις μας κι η τελική μορφή που τους δίνουμε είναι ο καθρέφτης μας ως ράτσα γενικότερα. Η οποιαδήποτε συμπεριφορά που φαίνεται, λοιπόν, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δεν είναι παρά μια έκφραση του ανθρώπου πίσω από το διαδικτυακό προφίλ.

Και τώρα το μεγάλο ερώτημα: γιατί λοιπόν στο διαδίκτυο είμαστε πιο σκληροί, λέμε με μεγαλύτερη ευκολία την κακία και τη βαριά κουβέντα; Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν είναι και τόσο διαδεδομένη η ανωνυμία! Υπάρχουν, μεν, οι ψεύτικοι λογαριασμοί και τα αλλαγμένα ονόματα, οι ψεύτικες φωτογραφίες, όμως δεν είναι λίγοι εκείνοι που βγαίνουν και φτύνουν χολή με το ονοματεπώνυμο και τη φωτογραφία τους! Η αλήθεια είναι πως η προστασία της ανωνυμίας, η ασφάλεια που πηγάζει από το γεγονός ότι κανείς δε μπορεί να ζητήσει το λόγο από κάποιον που δε γνωρίζει, δεν αποτελεί τη μοναδική πηγή του κακού. Γιατί ακόμα κι αν δε χρησιμοποιούμε την ανωνυμία, ακόμα κι αν νομίζουμε ότι βγαίνουμε και μιλάμε φανερά όταν φτύνουμε χολή στον άγνωστο διαδικτυακό φίλο μας επειδή δεν ακούει την ίδια μουσική με μας ή δε συμφωνεί με τις δικές μας πολιτικές θέσεις, και πάλι κρυβόμαστε.

Η τόσο μεγάλη ευκολία με την οποία καταφερόμαστε τόσο σκληρά ο ένας εναντίον του άλλου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι αποτέλεσμα της απουσίας επαφής, της απλής οπτικής κι ακουστικής επαφής. Δεν το συνειδητοποιούμε. Νομίζουμε πως στο διαδίκτυο απλά βρίσκουμε το πιο εύκολο βήμα για να πούμε όσα δε μας δίνεται η ευκαιρία να πούμε αλλού. Το γεγονός όμως πως δεν αντικρίζουμε το βλέμμα του ανθρώπου τον οποίο λιθοβολούμε με ψηφιακές κουβέντες, είναι αυτό που μας δίνει το «θάρρος» να συνεχίζουμε. Βλέπετε, όταν λιθοβολούμε με τηλεχειριστήριο κι εξ αποστάσεως, δε βλέπουμε το αίμα που τρέχει. Ό,τι δε φαίνεται, δεν υπάρχει. Γινόμαστε μάρτυρες της απελευθέρωσης των σκοτεινών μας ενστίκτων, αυτών που ζητούν να δουν τον διπλανό μας, γνωστό ή άγνωστο, να πονάει. Όταν ο συνομιλητής δε μας κοιτάει στα μάτια και δεν κοιτούν εμάς τα μάτια των γύρω μας, μπορούμε επιτέλους να του πούμε ό,τι θέλουμε, να τον δούμε να στραγγαλίζεται ή να του πούμε αυτό που ξέρουμε ότι θα έκανε τους γύρω μας να αντιδράσουν εξαιτίας της σκληρότητάς και της αιχμηρότητάς του. Όταν, όμως, δε μας κοιτά κανείς, η ντροπή φεύγει. Τα ένστικτα απελευθερώνονται.

Από κατασκευής του ο άνθρωπος έχει την ανάγκη να φορτώνει τις δικές του ευθύνες αλλού. Δε φταίει εκείνος για τα λάθη του. Ποτέ δεν ήθελε να κάνει κάτι κακό ή λάθος. Φταίει αυτό το κάτι άλλο που τον παρέσυρε, η κακιά η ώρα, ο αέρας που άλλαξε φορά. Έτσι λοιπόν κι όταν γίνεται βίαιος ή/και σκληρός στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Δεν το σκέφτηκε. Φταίει το μέσο, που είναι στραβά φτιαγμένο και παρασύρει. Δεν είναι κάτι σημαντικό, ένα ηλεκτρονικό σχόλιο και μόνο. Άλλωστε «δεν το εννοούσε». Αυτή η κουβέντα είναι η μεγαλύτερη αυταπάτη για τον άνθρωπο, το παραμύθι που λέει κάθε μέρα στον εαυτό του.

Ναι λοιπόν, ώρα να το παραδεχτούμε: έτσι ήταν πάντα ο άνθρωπος κι έτσι συνεχίζει να είναι, ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου ή φυλής. Πολύ απλά, όσο περισσότερο του δίνεται η εντύπωση πως μπορεί να κρύβεται και να βγάζει με ασφάλεια τη μάσκα του, τόσο περισσότερο φανερώνει το αληθινό του πρόσωπο. Αυτό είναι που συμβαίνει και με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αυτή είναι η μεγαλύτερη αλήθεια που τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν να μας προσφέρουν. Μια δύσκολη αλήθεια. Αυτή όμως μπορεί να γίνει μια αρχή για να ασχοληθούμε με αυτά που δε θέλουμε να βλέπουμε στον άνθρωπο κι επιμένουμε να τα κρύβουμε κάτω απ' το χαλί, να προσπαθήσουμε επιτέλους να τα διορθώσουμε.

Κωνσταντίνα Καλλιοντζή

Πηγή: huffingtonpost.gr