Ο σεξισμός είναι παντού γύρω μας. Εμφανίζεται απροειδοποίητα κάθε φορά που μια διαφήμιση αντί για επιχειρήματα χρησιμοποιεί σεξουαλικά υπονοούμενα. Φωνάζει σε κάθε κίτρινη σελίδα που κριτικάρει ή εγκρίνει το σώμα της Χ διάσημης ηθοποιού στην παραλία. Μας γελά ειρωνικά όταν παίζονται εκπομπές που σχολιάζουν και βαθμολογούν το τι φόρεσε αυτή και η κάθε γνωστή (και άγνωστη) περσόνα της T.V.
Και είμαστε λίγο-πολύ συνηθισμένοι σε τέτοιες «ήπιες» εκφράσεις σεξισμού. Τις βλέπουμε να ξεγλιστρούν σιγά – σιγά στις οθόνες και στα περιοδικά μας και πριν το πάρουμε χαμπάρι έχουν καταλάβει το μεγαλύτερο μέρος της μιντιακής μας πραγματικότητας. Κανείς δεν παραπονιέται. Δεν υπάρχει τρόπος να αξιολογήσουμε ενεργά τα όσα βλέπουμε. Επομένως παραμένουν τα ίδια.
Και έτσι, συνηθισμένοι όπως είμαστε, ξαφνικά έρχεται η απόλυτη ελευθερία λόγου: τα social media. Ο εικονικός χώρος όπου είσαι οποιοσδήποτε, οτιδήποτε θέλεις. Ξαφνικά μπορείς να σχολιάσεις, να επικροτήσεις ή να αποδοκιμάσεις ό,τι βλέπεις. Ζούμε πλέον στην εποχή της διάδρασης. Και αυτή αποτελεί το σημαντικότερο όπλο ενάντια στις στερεοτυπικές απεικονίσεις των ΜΜΕ που θεωρούμε ακόμα κάτι το «συνηθισμένο» και άρα άκακο.
Ο σεξισμός ζει και βασιλεύει. Και υπάρχει ένα μέρος στο οποίο αναπαράγεται με ταχύτερους ρυθμούς. Εκεί είναι ασφαλής, «δικαιολογημένος» και ελεύθερος να διογκωθεί και να απλωθεί όσο πιο πολύ μπορεί. Θα περίμενε κανείς να αναφερόμαστε σε κάποιο παρακμιακό, παράνομο μέσο, οπισθοδρομικό ή ακραίας ιδεολογικής έκφρασης… αλλά όχι. Ο σεξισμός δεν ανθίζει πουθενά τόσο απροκάλυπτα και χυδαία όσο στην αθλητική δημοσιογραφία.
Γιατί συμβαίνει αυτό; ‘Ισως γιατί, ως χώρος της σωματικής κυριαρχίας, ο αθλητισμός έχει αποκλείσει το γυναικείο φύλο ως αντάξιο του ανδρικού από πολύ παλιά. Και παρά το γεγονός ότι υπάρχουν σωματικές κατηγορίες με βάση τον όγκο ή το φύλο σε όλα τα αθλήματα, για κάποιο λόγο οι γυναίκες συνεχίζουν να μην αντιμετωπίζονται με σοβαρότητα, ούτε ως αθλήτριες αλλά ούτε και ως φίλαθλοι!
Και ποιός δεν έχει ακούσει το παλιό αστείο (;) πως πρέπει να αποφεύγεις να βλέπεις μπάλα με γυναίκες γιατί πρέπει να τους εξηγείς συνέχεια τι είναι το offside; Μέσα από αυτό δεν υπονοείται απλά ότι οι γυναίκες στο σύνολό τους αδιαφορούν τόσο για τον αθλητισμό ώστε δε γνωρίζουν τους κανόνες, αλλά ακόμη χειρότερα ότι δεν έχουν τη νοητική δυνατότητα να συλλάβουν τους κανόνες αυτούς!
Φυσικά. Σύμφωνα με τα αθλητικά μέσα, η θέση της γυναίκας δεν είναι ούτε στο γήπεδο, ούτε στην προπόνηση, ούτε καν στον καναπέ κατά τη διάρκεια ποδοσφαιρικού αγώνα. Πού είναι; Μαντέψτε…
Στο σπίτι. Και εκεί έχει βασικά δύο επιλογές. Είτε να μαγειρέψει είτε να πλύνει. Εκτός σπιτιού λειτουργεί μόνο διακοσμητικά.
Και –στο πλαίσιο του ανταγωνιστικού πνεύματος για το οποίο μιλήσαμε- δε γίνεται και λίγες φορές διαγωνισμός για τo ποιά σύντροφος αθλητή αποτελεί το ομορφότερο «διακοσμητικό» του χώρου. Φαίνεται πως οι άνδρες αθλητές πρέπει να είναι «μάτσο» εντός και εκτός γηπέδου. Και όχι απλά οι καλύτεροι παίκτες να «γαμήσουν» τους αντιπάλους, αλλά να «γαμήσουν» και το καλύτερο θηλυκό. Οι γυναίκες που τους συνοδεύουν φαίνεται να αποτελούν απλά άλλη μια απόδειξη της φαλλικής τους υπεροχής.
Οι λέξεις που χρησιμοποιούνται είναι πάντα υποτιμητικές. Και συνήθως αναφέρονται στις γυναίκες τμηματικά.Το υποκείμενο γίνεται το σώμα και όχι το πρόσωπο για το οποίο γίνεται λόγος. Π.χ. αντί το άρθρο να λέει «Η γυναίκα που τρέλανε τον Χ αθλητή» προτιμάται να λέει «Τα οπίσθια που τρέλαναν τον Χ αθλητή», «Το κορμί που τρέλανε τον Χ αθλητή» κλπ. Σε κάποιες περιπτώσεις, μάλιστα, η αναφορά της γυναίκας ως απλά ένα κομμάτι κρέας γίνεται και αυτολεξεί!
Χωρίς καμία απολύτως διαφορά περιγράφονται και οι γυναίκες αθλήτριες. Ως σώματα, εκ των οποίων κάποια «ευτυχώς» δεν έχασαν την ελκυστικότητά τους λόγω της ενασχόλησής τους με τον αθλητισμό! Εδώ ξεκάθαρα φαίνεται ο διαχωρισμός των ικανοτήτων με βάση το φύλο: νοικοκυρά=ελκυστική, κατάλληλη για σύντροφος ενώ επαγγελματίας=άσχημη άρα μη κατάλληλη για σύντροφος. Οι αθλητικοί δημοσιογράφοι σοκάρονται όταν μία γυναίκα είναι κάτι παραπάνω από απλά ελκυστική, απειλείται σοβαρά ο «ανδρισμός» τους.
Σημείωση: Στην παραπάνω φωτογραφία παρατηρήστε το πόσο προκλητικά άδικα το όνομα της αθλήτριας δεν αναφέρεται πουθενά στον τίτλο, σε αντίθεση με τα ανδρικά ονόματα που πάντα αναφέρονται.
Ακόμη και όταν γίνεται όντως λόγος για τις ικανότητες μιας γυναίκας αθλήτριας, αυτό συμβαίνει υπό την προΰπόθεση οτί είναι «καυτή», αλλιώς για ποιό λόγο να ασχοληθεί ο δημοσιογράφος μαζί της εξαρχής;
Στις σπάνιες τηλεοπτικές μεταδόσεις αγώνων γυναικείων ομάδων (5% έναντι 95% των μεταδόσεων αγώνων ανδρικών ομάδων), γίνεται πάντα διευκρίνιση του φύλου π.χ. Εθνική Ομάδα Γυναικών, αλλά αντίστοιχα Εθνική Ομάδα για τους άνδρες και όχι Εθνική Ομάδα Ανδρών. Οι γυναίκες αποκαλούνται συνεχώς «κορίτσια» ενώ οι άνδρες ποτέ δεν αποκαλούνται «αγόρια». Ο αγώνας παρουσιάζεται σαν ένα τοπικό γεγονός μικρής σημασίας, και σπάνια διαφημίζεται, ενώ στην περίπτωση των ανδρών παρουσιάζεται σαν τηλεοπτικό υπερθέαμα μεγίστης σημασίας. Η βιντεοσκόπηση ενός αγώνα γυναικών εστιάζει επανειλημμένα στα οπίσθιά τους, ενώ στους αγώνες ανδρών σπάνια και όχι εμφατικά.
Η κουλτούρα των σπορ και ο οπαδισμός είναι συνδεδεμένα με μία πατριαρχική αντίληψη που θέλει τις γυναίκες αμέτοχες και άβουλες. Αλλά στην εποχή που η μάχη για την κοινωνική ισότητα των φύλων έχει το ιντερνετικό έδαφος να διαδοθεί και να πάρει τις διαστάσεις που πραγματικά χρειάζεται, το μεγαλύτερο σφάλμα είναι η απάθεια. Όλοι μας βλέπουμε σεξιστικά σχόλια στον αθλητισμό, είτε από τα μέσα είτε από τους χρήστες τους. Γιατί να αδιαφορήσουμε, όταν δε στοιχίζει τίποτα η αντίδραση; Γιατί να μην εκφράσουμε τα αυτονόητα, που όμως δεν εκφράζει κανείς; Ότι δε θέλουμε τις γυναίκες μόνο ως σέξι μαζορέτες στους αγώνες. Ότι δεν τις θέλουμε μόνο ως σέξι συζύγους στις εξέδρες. Τις θέλουμε και μέσα στον αγωνιστικό χώρο. Και τις θέλουμε στον καναπέ να παρακολουθούν τους αγώνες ανενόχλητες.
Το πώς θα γίνει αυτό είναι απλό. Και αρκούν μόνο μερικά ταπ ταπ και ένα κλικ.
Μαρίνα Ακαρέπη
Πηγή: 3pointmagazine.gr