Με αφορμή τη συγκινητική εκδήλωση που διοργανώθηκε χθες από τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας για την παρουσίαση του αρχείου Μιχάλη Παπαγιαννάκη, έξι χρόνια μετά τον θάνατό του, αναδημοσιεύουμε αποσπάσματα από τον χαιρετισμό του Ιού (31/5/2009) στον ακριβό μας φίλο.

♦ Όσοι επικρίνουν την ευρωπαϊκή του εμμονή και την πολιτική του επιλογή να πραγματοποιηθεί η ευρωπαϊκή ενοποίηση πάση θυσία, ασφαλώς δεν θυμούνται ότι στις 8/6/1992 ο Παπαγιαννάκης διατύπωνε τη θέση ότι η συνθήκη του Μάαστριχτ πρέπει να εγκριθεί με δημοψήφισμα και όχι από τη Βουλή.

♦ Η σημερινή όψιμη ανακάλυψη των οικολογικών ευαισθησιών της ελληνικής κοινωνίας χρωστάει πολλά στη δράση του Παπαγιαννάκη στο Ευρωκοινοβούλιο. Και πολλά από τα στελέχη του σημερινού οικολογικού κινήματος, στο πλαίσιο του ΣΥΡΙΖΑ και των Οικολόγων Πράσινων, προέρχονται από εκείνη την εποχή και μαθήτευσαν δίπλα του. Η συνεπής του στάση στα οικολογικά ζητήματα δεν ήταν καθόλου ανέξοδη. Στις 14/1/92 οι δήμαρχοι Θεσσαλίας έστειλαν επιστολή στην ηγεσία του Συνασπισμού, με την οποία κατηγορούσαν τον Παπαγιαννάκη ότι με τις ερωτήσεις που κατέθεσε στο Ευρωκοινοβούλιο σαμποτάρει την ολοκλήρωση του έργου της εκτροπής του Αχελώου, «προβάλλοντας περιβαλλοντικά ζητήματα».

♦ Ένα μόλις χρόνο αργότερα ο Παπαγιαννάκης δικαιώθηκε. Οπως δήλωνε ο ίδιος στον «Ιό» (27/3/93), «η αμφισβήτηση του έργου πέρασε από τους μικρούς κύκλους ευαίσθητων πολιτών στην ευρύτερη ελληνική κοινή γνώμη, πράγμα που ταρακούνησε τους βουλευτές της περιοχής».

♦  Στην ίδια κατηγορία ζητημάτων που συνήθως αποφεύγουν οι πολιτικοί ανήκει και το θέμα της επέκτασης των εγκαταστάσεων της Πετρόλα στην Ελευσίνα, το οποίο ο Παπαγιαννάκης έθεσε με ερώτησή του στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 20/2/92.

♦ Τον Φεβρουάριο του 1991 προκλήθηκε σκάνδαλο στην Αθήνα μόλις δημοσιεύτηκε η Εκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, η οποία αναφερόταν σε μειονότητες στην Ελλάδα. Και τόλμησε μόνο ο Παπαγιαννάκης να διαφωνήσει με το κλίμα υστερίας που κυρίευσε τα μέσα ενημέρωσης και τα πολιτικά κόμματα: «Οσα θίγονται στην Εκθεση, η Ελλάδα τα έχει αναγνωρίσει σε διεθνείς συμβάσεις και συναντήσεις. Τα περί ανθελληνικής συνωμοσίας δεν με πείθουν».

♦  Ενα χρόνο αργότερα ορισμένες αλυσίδες σούπερ μάρκετ κήρυξαν μποϊκοτάζ κατά των ολλανδικών και των ιταλικών προϊόντων, εξαιτίας της «φιλοσκοπιανής» στάσης των κυβερνήσεων των δύο χωρών. Το μποϊκοτάζ στηρίχτηκε από τη συντριπτική μερίδα των μέσων ενημέρωσης. Με δηλώσεις του στον «Ιό» (29/2/92) ο Παπαγιαννάκης δεν δίστασε να κατακρίνει την υστερία: «Δύσκολα πείθομαι ότι την κοινωνία των πολιτών εκπροσωπούν ηγεμονικά εμπορικές επιχειρήσεις, αν και τίποτα δεν αποκλείεται στη συγκεκριμένη στιγμή της κοινωνίας μας. Δεν πείθομαι σχεδόν καθόλου από τους στόχους του μποϊκοτάζ. Εχω την αίσθηση μιας πολιτικής εύκολων λύσεων (φαντάζομαι ότι με λιγότερο τυρί Γκούντα ελαφραίνει η συνείδηση του καθενός…) και ενός ανεπίτρεπτου εκβιασμού. Ασε που καλλιεργεί και ένα κλίμα αντιευρωπαϊσμού και μισαλλοδοξίας, χωρίς κόστος και χωρίς διέξοδο».

♦ Για να υποστηρίξει τις απόψεις του σ’ αυτά τα τόσο δύσκολα θέματα ο Παπαγιαννάκης δεν περιοριζόταν σε δημόσιες δηλώσεις. Όταν χρειαζόταν, έσπευδε δίπλα σε διωκόμενους πολίτες για να εκδηλώσει την έμπρακτη συμπαράστασή του. Στις 27/1/92 δικάζονταν 5 μέλη της ΟΑΚΚΕ που είχαν συλληφθεί να κολλούν αφίσες με τίτλο «Όχι στο σοβινισμό. Να αναγνωριστεί η Σλαβική Μακεδονία». Τότε ζούσαμε την περίοδο των συλλαλητηρίων, του Μεγαλέξανδρου και της Μακεδονίας που είναι μόνο μία. Ο Παπαγιαννάκης αψήφησε το κλίμα τραμπουκισμού και τρομοκρατίας έξω από το δικαστήριο και κατέθεσε με ψυχραιμία ότι η αφίσα αποτελεί μόνο αμφισβήτηση της εξωτερικής πολιτικής της κυβέρνησης και δεν περιέχει ύβρεις, όπως διατεινόταν το κατηγορητήριο. «Μου προκαλεί ανησυχία η παραπομπή σε δίκη με τέτοιες κατηγορίες», ήταν η κατάληξή του.

♦  Ένα άλλο ζήτημα που έθεσε ο Παπαγιαννάκης πολύ πριν κάποια ελληνική κυβέρνηση αναλάβει να το λύσει είναι η κατάργηση της αναγραφής του θρησκεύματος στις νέες ταυτότητες. Με άρθρο του στην «Ε» (10/3/93) εξήγησε εγκαίρως ότι «τις νομικές εγγυήσεις τις χρειάζονται οι θρησκευτικές μειονότητας και όχι οι πλειονότητες».

♦ Το σημαντικό είναι ότι όλες αυτές τις «αιρετικές» θέσεις και την προσωπική του στράτευση κόντρα στο ρεύμα δεν απαιτούσε να υιοθετηθούν σώνει και καλά από τους συντρόφους του. Πάλευε για μια Αριστερά που θα είναι «ένα νεφέλωμα, ένας μεγάλος επιτελικός οργανισμός που όχι μόνο θα επιτρέπει αλλά θα επιβάλλει τη συμμετοχή, τη συζήτηση, την αντίρρηση, τη συναπόφαση» (20/11/90). Το όραμά του είναι ακόμα επίκαιρο.

Ενας άρχοντας στην Αριστερά

«Δεν φαντάζομαι να με βάλατε με μέσο στην εντατική;» ρωτούσε μόλις ξαναβρήκε τις αισθήσεις του. Ήταν στην αρχή της τελευταίας εξάμηνης διαδρομής του στο Γενικό Κρατικό. Αυτός ήταν ο Μιχάλης. Δεν γούσταρε ρουσφέτια κι ας ήταν βουλευτής. Τον ενοχλούσε πολύ αν βρισκόταν στη δύσκολη θέση να αρνηθεί κάποια «χάρη». Αυτό όμως δεν αφορούσε την προθυμία του να βοηθήσει διωκόμενους και πολιτικά κατατρεγμένους.

Στα αεροπλάνα έλυνε ισπανικά σταυρόλεξα όταν πηγαινοερχόταν κάθε εβδομάδα στις Βρυξέλλες την περίοδο που ήταν ευρωβουλευτής. Χαλάρωνε το μυαλό του έτσι. Τις πίπες που κάπνιζε τις έβαζε στις τσέπες του, με δυσάρεστες συνέπειες για τα σακάκια του. Διάβαζε όλες τις εφημερίδες, ελληνικές και ξένες, και παρακολουθούσε όλα τα δελτία ειδήσεων, όταν είχε χρόνο και ιδιαίτερα όταν ήταν άρρωστος. Ήξερε τι ώρα έχει δελτίο το κάθε κανάλι και φυσικά παρακολουθούσε όλα τα talk show, ακόμα κι αυτά των «κίτρινων» καναλιών. Εκνευριζόταν, όμως, όταν μέλη του Συνασπισμού πήγαιναν στις εβδομαδιαίες εκπομπές ανυπόληπτων δημοσιογράφων.

Το βλέμμα του γινόταν κάποιες φορές κάπως απλανές και «έφευγε» από την κουβέντα μετά το θάνατο του ενός από τους δύο του γιους. Το βλέπαμε συχνά αυτό το βλέμμα.

Του άρεσε πολύ το κόκκινο κρασί και τα ψάρια, μόνο που ήταν αλλεργικός στις γαρίδες. Του άρεσε ο χορός: η ροκ και το ταγκό, η μπόσα νόβα και ο απτάλικος και χόρευε όταν είχε τα κέφια του. Άκουγε έθνικ μουσικές και τρελαινόταν για φλαμένκο. Ψάρευε στη Ναύπακτο και στη Φολέγανδρο, όταν τον έπαιρνε κανένας φίλος στη βάρκα ή στο καΐκι του. Η μανία του όμως ήταν να μαζεύει αχινούς, να τους καθαρίζει και κυρίως είχε επιβάλει σε όλους να κολυμπούν πολύ βαθιά για να πετάξουν τα αγκάθια. Θύμωνε με τα κουτσομπολιά και βαριόταν τις χαζοκουβέντες.

Ποτέ δεν μίλησε ξύλινα και ήταν επίμονος στις απόψεις του. Όμως άκουγε πάντα τον συνομιλητή και όταν χρειαζόταν άλλαζε γνώμη, αρκεί να είχε πειστεί. Σπάνιος ακροατής αλλά και τέλειος συζητητής. Είχε χιούμορ και ακόμα και όταν κάτι τον αφορούσε γέλαγε, δεν θύμωνε. Τον θύμωνε όμως να μιλούν άλλοι για λογαριασμό του και να κάνουν εκτιμήσεις για την πολιτική του στάση, όταν ο ίδιος είχε ξεκαθαρίσει πλήρως ότι θα ήταν ο τελευταίος που θα έφευγε από αυτόν το χώρο.

Δεν είχε απωθημένα ο Παπαγιαννάκης και αυτό έβγαινε αβίαστα στην καθημερινή αλλά και στην πολιτική του ζωή. Μιλούσε με τον ίδιο ακριβώς τρόπο σε κάποιον επίσημο και στο γκαρσόνι της ταβέρνας που έφερνε το νερό. Δεν προσέβαλε ποτέ κανέναν, ακόμα κι αν κάποιες συμπεριφορές τον ενοχλούσαν πολύ. Ηταν απολύτως άσχετος με τα αθλητικά αν και ενδιαφέρθηκε λίγο τότε με το θέμα της ντόπας. Ηταν άθεος, αλλά σεβόταν απόλυτα όποιον είναι θρήσκος. Σιχαινόταν τον εθνικισμό. Η ασχολία και η εμπλοκή του με τα περιβαλλοντικά ήταν παρούσα μέχρι το τέλος, δίπλα σε όλα τα άλλα του πολιτικά ενδιαφέροντα. Το ίδιο και η αγωνία του για την εκπαίδευση. Ήταν κατά τη γνώμη του το κυρίαρχο, το μεγαλύτερο σύγχρονο πρόβλημα και η μόνη ελπίδα για κάτι καλύτερο.

Δεν έχανε την υπομονή του ο Παπαγιαννάκης ούτε τώρα στο τέλος. Με αφόρητους πόνους συζητούσε για όλα. Του άρεσε η παρέα και οι φίλοι, ακόμα και όταν τον εγκατέλειπαν πιά οι δυνάμεις του. Ηταν άρχοντας μέχρι το τέλος.

Ολοι οι δυνατοί χαρακτηρισμοί θα ακουστούν τώρα και οι περισσότεροι θα είναι σωστοί. Γι’ αυτό και από μας, «γεια σου πουλί μου», όπως εσύ έλεγες πάντα.

...Αντί για υστερόγραφο: Την παραμονή του θανάτου του στο Νοσοκομείο Γεννηματά παρακολουθούσε με μεγάλη προσοχή στην τηλεόραση την ομιλία της Αλέκας Παπαρήγα στη Βουλή. Η Α. Παπαρήγα φυσικά αυτό δεν μπορούσε να το γνωρίζει, ωστόσο ήταν εκείνη που σπάζοντας κάθε προηγούμενο πρωτόκολλο έδωσε τον προσωπικό της τόνο στα συλλυπητήρια προς τους δικούς του.

Πηγή: efsyn.gr