Αν σκέφτεστε πως κάτι έχει πάει πολύ λάθος, σε επίπεδο διαχείρισης του Covid-19, στην Ελλάδα ελάτε να δούμε τι συμβαίνει στη Βραζιλία. Χώρα που ανανεώνει καθημερινά το ρεκόρ θανάτων, με το τελευταίο να είναι αυτό της Τρίτης 23/3, όταν πέθαναν 3.251 άνθρωποι από κορονοϊό. Στο ίδιο εικοσιτετράωρο τα κρούσματα ήταν 82.500. Από την αρχή της πανδημίας έχουν μολυνθεί περισσότεροι από 12 εκατομμύρια κάτοικοι της χώρας και έχουν χάσει τη ζωή τους πάνω από 300.000. Οι λόγοι που η εν λόγω χώρα έγινε η δεύτερη πιο επηρεασμένη του πλανήτη (μετά τις ΗΠΑ) είναι πάρα πολλοί. Ο Ζαΐρ Μπολσονάρου είχε συστήσει τον Covid-19 στο λαό του ως 'απλή γρίπη', όπως εξηγούσε γιατί δεν θα επιτρέψει στη χώρα του την υστερία άλλων κρατών.

Όπως έγραψε το Conversation, ο κορονοϊός εκμεταλλεύτηκε τις προϋπάρχουσες ανισότητες (το 1/4 του πληθυσμού ζει κάτω από το όριο της φτώχειας), για να διαλύσει την ήδη πληγείσα κοινωνία.

Τι έκανε λάθος ο Μπολσονάρου στη Βραζιλία

Αρνήθηκε να αποφασίσει lockdown και πέταξε το μπαλάκι στους Δημάρχους και τους Κυβερνήτες που δημιούργησαν ένα ασυνάρτητο πλαίσιο από πόλη σε πόλη. Χαρακτηριστικά, στο Σάο Πάουλο τα εμπορικά κέντρα ήταν ανοιχτά και τα πάρκα κλειστά.

Είχε προωθήσει την ιδέα χρήσης υδροξυχλωροκίνης ως σωτήρια, μολονότι δεν υπήρχαν σχετικές επιστημονικές τοποθετήσεις και τσακωνόταν καθημερινά με τα media -ενώ άλλαζε και Υπουργούς Υγείας, είτε γιατί τους απέλυε, είτε γιατί παραιτούνταν. Ανέβαλε διαρκώς τα τεστ και ως εκ τούτου δεν υπήρχαν ξεκάθαρα στοιχεία για όσα συνέβαιναν. Για να θολώσει τελείως το τοπίο, σταμάτησε την καθημερινή ενημέρωση για κρούσματα και θανάτους, από τον Ιούνιο. Η δικαιολογία του ήταν πως “τα νούμερα δεν είναι ακριβή, γιατί είναι πολύ υψηλά”.

Η συνέπεια όλων αυτών ήταν να πεθάνουν 23.400 άνθρωποι το πρώτο εξάμηνο του 2020. Προφανώς μετά ήταν πολύ αργά, για να 'μαζέψει' τα ασυμμάζευτα.

Ένα από αυτά που δεν έγιναν από την αρχή στη Βραζιλία ήταν να φορούν οι πολίτες της χώρας μάσκα -πόσο μάλλον να τους εξηγήσει κάποιος γιατί αυτό μπορούσε να σώσει τις ζωές τους. Όταν επιβλήθηκε η χρήση, ένα μεγάλο ποσοστό αρνήθηκε να συνταχθεί και τότε Βραζιλιάνοι ερευνητές θέλησαν να μελετήσουν και να κατανοήσουν τους λόγους αυτού του 'όχι'. Ανακάλυψαν πως μια πολύ προφανής συμπεριφορά μπορεί να σχετίζεται με τη ψυχοπάθεια.

Σημείωση: η ψυχοπάθεια είναι αντικοινωνική διαταραχή της προσωπικότητας, που χαρακτηρίζεται από συνεχή αντικοινωνική συμπεριφορά, μειωμένη ενσυναίσθηση, ανυπαρξία συνείδησης -και άρα τύψεων ή μετάνοιας- και θρασέα εγωιστικά στοιχεία. Χαρακτηρίζεται από την τάση συμμετοχής σε παραβατικές συμπεριφορές. Είναι ανεύθυνοι, μπορούν να γίνουν χειριστικοί και βίαιοι και είναι καλοί στο να αντιλαμβάνονται το φόβο στα πρόσωπα των άλλων.

Η 'σκοτεινή τριάδα'

Όπως αποκάλυψε το Psychology Today οι Lucas de Francisco Carvalho και Gisele Magarotto Machado από το Universidade São Francisco ήθελαν να καταλάβουν γιατί ένα μεγάλο ποσοστό Βραζιλιάνων δεν ήθελε -για κανένα λόγο- να φορέσει μάσκα ή να συνταχθούν με άλλες οδηγίες για την προφύλαξη τους από τον Covid-19.

Βασίστηκαν σε προηγούμενες έρευνες, σχετικές με τη ψυχοπάθεια για να διαπιστώσουν αν οι συγκεκριμένες συμπεριφορές είχαν στοιχεία της διαταραχής. Μετά ενημέρωσαν πως οι άνθρωποι με υψηλή ενσυναίσθηση είναι πιο πιθανό να συμμορφωθούν με τα μέτρα. Αντίθετα, υπάρχει πολύ μικρή συμμόρφωση μεταξύ των ανθρώπων που έχουν σε υψηλό ποσοστό χαρακτηριστικά της λεγόμενης 'σκοτεινής τριάδας'. Δηλαδή, του 'Μακιαβελισμού' (τάση χειραγώγησης άλλων), του ναρκισσισμού (μεγαλοπρέπεια και (εγωκεντρισμό) και της ψυχοπάθειας (εχθρότητα και κοινωνική απόκλιση). Τα ευρήματα τους ήλθαν σε συμφωνία με εκείνα έρευνας που είχε γίνει στην Πολωνία. Είχε φανεί πως όντως, άτομα με στοιχεία της 'σκοτεινής τριάδας' είχαν βγει στους δρόμους για να θέσουν σε κίνδυνο της ζωές άλλων -με το να τους εκθέσουν στον κορονοϊό.

Η διαδικασία

Το ίδιο ερωτηματολόγιο δόθηκε σε 893 ανθρώπους, ηλικίας από 18 έως 79 χρόνων (80% ήταν γυναίκες -εξ αυτών το 39% είχε πτυχίο πανεπιστημίου), μέσω διαφόρων social networks -ώστε να 'πιάσουν' το μεγαλύτερο δυνατό κομμάτι του ενήλικου πληθυσμού. Υπήρχαν εννέα στοιχεία χωρισμένα σε τέσσερις συμπεριφορές περιορισμού (social distancing, προσωπική υγιεινή, χρήση μάσκας και παραμονή στο σπίτι). Για να αξιολογήσουν οι επιστήμονες τις συμπεριφορές, χρησιμοποίησαν τυπικές μετρήσεις ψυχοπαθητικών χαρακτηριστικών και ενσυναίσθησης. Η κλίμακα ψυχοπάθειας περιλάμβαναν πράγματα όπως η εχθρότητα, η απάτη, το μεγαλείο, η παρόρμηση, η ανευθυνότητα και το ρίσκο. Αυτή της ενσυναίσθησης είχε να κάνει με την ικανότητα να μοιράζονται και να επηρεαστούν από το συναίσθημα των άλλων.

Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά.

Αναγνωρίστηκαν 77 άνθρωποι (7% των γυναικών και 12% των ανδρών) με σκορ υψηλής ψυχοπάθειας και χαμηλής ενσυναίσθησης. Αυτά τα άτομα είχαν μεγάλο σκορ σε ό,τι αφορά την διάσταση της αναισθησίας που έχει η διαταραχή, την τάση να πάρουν υψηλά ρίσκα και την παρόρμηση.

Το γκρουπ των μετεχόντων με τάση στην ενσυναίσθηση αφορούσε 816 άτομα (93% των γυναικών και 87% των ανδρών). Κάπως έτσι οι ερευνητές κατέληξαν στο ότι η ψυχοπάθεια παίζει ένα ρόλο με την τήρηση των κανόνων για τη δημόσια υγεία, καθώς αυτοί με 'τάση για ψυχοπάθεια' έχουν και τις λιγότερες πιθανότητες να φορέσουν μάσκα -όπως χαμηλό είναι και το ποσοστό να δεχθούν τον αυτοπεριορισμό. Σε ό,τι αφορά τους κανόνες υγιεινής και τα δυο γκρουπ είχαν την ίδια συμπεριφορά “που υποδηλώνει ότι ακόμα και τα άτομα με υψηλότερα ψυχοπαθητικά χαρακτηριστικά θέλουν να διασφαλίσουν την προστασία της υγείας τους. Απλά, δεν ενδιαφέρονται για εκείνη των άλλων ανθρώπων”.

Νίκη Μπάκουλη