H Ελλάδα συμμετέχει σε δύο μελέτες για τη θεραπεία του κορωνοϊού με δοκιμές στο φάρμακο Remdesivir από τις ΗΠΑ και στην κολχικίνη που προτείνουν οι Έλληνες επιστήμονες

Περίπου 35 εταιρείες και ακαδημαϊκά Ιδρύματα βρίσκονται σε έναν αγώνα για να φτιάξουν το εμβόλιο, 4 εκ των οποίων έχουν κάνει δοκιμές ήδη σε ζώα. Η πρώτη από αυτά ήταν παραγωγή από τη βιοτεχνολογική εταιρεία Moderna με έδρα τη Βοστώνη - θα εισέλθει αμέσως σε ανθρώπινες δοκιμές.

Της Κατερίνας Αντωνίου*.

Εξαιτίας της δυναμικής εξάπλωσης του νέου κορωνοϊού SARS-CoV-2 παγκόσμια και της μη διάθεσης ειδικού εμβολίου, εκτός από τα μέτρα πρόληψης, δίνεται έμφαση παγκόσμια στην έρευνα με σκοπό την ανακάλυψη νέων και ασφαλών αντιιικών φαρμάκων.

Στόχοι της χρήσης αντιιικών είναι:

• Η θεραπεία των ασθενών,
• Η βέλτιστη χρήση των αντιιικών βάσει επιστημονικά τεκμηριωμένων οδηγιών και
• Ο περιορισμός της διασποράς του νέου κορωνοϊού SARS-CoV-2.

- Επιστημονικά δεδομένα για τη χρήση αντιιικών κατά του νέου κορωνοϊού SARS-CoV-2: Η διεθνής βιβλιογραφία για τη χρήση αντιιικών κατά του νέου ιού είναι πολύ περιορισμένη και προέρχεται σχεδόν αποκλειστικά από την Κίνα. In vitro και in vivo μελέτες υποδεικνύουν ενδεχόμενη θεραπευτική δραστικότητα ορισμένων φαρμακευτικών ουσιών έναντι κορωνοϊών, που μοιάζουν με το νέο κορωνοϊό SARS-CoV-2. Ωστόσο, προς το παρόν, δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία από τυχαιοποιημένες κλινικές μελέτες σε ανθρώπους με χρήση ομάδας ελέγχου, που να υποστηρίζουν τη χορήγηση οποιουδήποτε φαρμάκου σε ασθενείς με ύποπτη ή επιβεβαιωμένη λοίμωξη από τον νέο κορωνοϊό SARS-CoV-2. Σύμφωνα με την 6η έκδοση των Κατευθυντήριων Οδηγιών της Εθνικής Επιτροπής Υγείας της Κίνας, για την εμπειρική θεραπεία του COVID-19 συστήνονται τα εξής αντιιικά: ιντερφερόνη α (IFN-α) υπό μορφή εισπνοών, lopinavir/ritonavir, φωσφορική χλωροκίνη, ριμπαβιρίνη και arbidol (ευρέως φάσματος αντιιικό).

- Οδηγίες για τη θεραπεία ασθενών με λοίμωξη από τον νέο κορωνοϊό SARS-CoV-2: Ακολουθούν οδηγίες για τη θεραπεία ασθενών με λοίμωξη από τον νέο κορωνοϊό ανάλογα με το κλινικό σύνδρομο και τη βαρύτητα της λοίμωξης. Οι οδηγίες βασίζονται στις οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, και μπορεί να αναθεωρηθούν, καθώς νέα γνώση προστίθεται καθημερινά.

- Θεραπεία στην κοινότητα, σε ασθενείς με μη επιπεπλεγμένη λοίμωξη ανώτερου αναπνευστικού από τον νέο κορωνοϊό SARS-CoV-2.

• Συμπτωματική αγωγή (επαρκής ενυδάτωση, χορήγηση αντιπυρετικών κ.λπ.).
• Συνεχής ιατρική παρακολούθηση, για την έγκαιρη αντιμετώπιση ενδεχόμενων επιπλοκών.

Ειδική φαρμακευτική (αντιιική) θεραπεία

Τονίζεται ότι δεν υπάρχει αποδεδειγμένα αποτελεσματική θεραπεία για τη λοίμωξη από τον νέο κορωνοϊό SARS-CoV-2 COVID-19 ούτε επαρκή κλινικά δεδομένα για προτίμηση ενός έναντι άλλου φαρμάκου σε μέτρια ή σοβαρή νόσηση με ή χωρίς ARDS. Οι οδηγίες θα αλλάζουν αναλόγως των αποτελεσμάτων των κλινικών δοκιμών που ευρίσκονται σε εξέλιξη και των μελετών βασικής έρευνας για την ανοσιακή απάντηση στα διαφορετικά στάδια της νόσου.

Τα προτεινόμενα φάρμακα, αναλόγως και της διαθεσιμότητας στη χώρα, είναι:

1. Φωσφορική χλωροκίνη (σκεύασμα Aralen). Δρα: α) μέσω αναστολής οξίνισης και αύξησης του pH του ενδοσώματος, συντελώντας στην αναστολή σύντηξης ιού/κυττάρου και β) μέσω αναστολής γλυκοζυλίωσης κυτταρικών υποδοχέων του ιού. Εμφανίζει ευρέος φάσματος αντιιική καθώς και αντιφλεγμονώδη δράση. Η προτεινόμενη δοσολογία από επιτροπή ειδικών στην Κίνα είναι 500 mg ανά 12ωρο για 7 ημέρες. Με βάση αναφορές από την Κίνα, η χρήση του φαρμάκου συνοδεύτηκε από μεγαλύτερη πτώση του πυρετού, βελτίωση βλαβών στην αξονική τομογραφία και συνδυάστηκε με γρηγορότερη ανάρρωση και μεγαλύτερα ποσοστά αρνητικοποίησης του ιικού φορτίου, χωρίς σημαντικές παρενέργειες.
2. Η τοσιλιζουμάμπη (tocilizumab, σκεύασμα Actemra) είναι ανασυνδυασμένο ανθρωποποιημένο μονοκλωνικό αντίσωμα που δρα ως ανταγωνιστής των υποδοχέων ιντερλευκίνης-6 (IL-6). Χρησιμοποιείται στη θεραπεία σοβαρών μορφών ρευματοειδούς αρθρίτιδας, νόσου Still, κροταφικής αρτηρίτιδας. Επίσης χρησιμοποιείται στη θεραπεία του συνδρόμου απελευθέρωσης κυτοκινών, το οποίο μπορεί να εκλύεται από βακτηριακές, μυκητιασικές και ιογενείς λοιμώξεις, ειδικά στο πλαίσιο νεοπλασματικών νοσημάτων συμπαγών οργάνων και αιματολογικών κακοηθειών υπό αγωγή με νεότερες βιολογικές θεραπείες, μεταμόσχευσης μυελού οστών και αντίδρασης μοσχεύματος εναντίον ξενιστή. Τα αυξημένα επίπεδα IL-6 έχουν συσχετιστεί με αυξημένη θνητότητα σε πνευμονία κοινότητας. Η κινεζική κυβέρνηση έχει έρθει σε συμφωνία με την εταιρεία παραγωγής του σκευάσματος για την άμεση διαθεσιμότητά του για ασθενείς με σοβαρή πνευμονία από κορωνοϊό και αυξημένα επίπεδα IL-6 (μελέτη TACOS).
3. Στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, στη Βρετανία, ξεκίνησε η κλινική δοκιμή στους πρώτους ασθενείς, που επιλέχτηκαν μέσα από το Εθνικό Σύστημα Υγείας, για το AbbVie's Kaletra - έναν συνδυασμό λοπιναβίρης και ριτοναβίρης - που συνήθως χρησιμοποιείται στην καταπολέμηση του AIDS και του στεροειδούς δεξαμεθαζόνη, η οποία χρησιμοποιείται ως αντιφλεγμονώδες σε ένα ευρύ φάσμα περιπτώσεων.
4. Εντείνονται διαρκώς οι προσπάθειες των επιστημόνων για να βρουν μια αποτελεσματική θεραπεία των συμπτωμάτων του κορωνοϊού, εν αναμονή της ανάπτυξης του εμβολίου, με Βρετανούς ερευνητές να μελετούν την πιθανή συμβολή ενός σκευάσματος για τον ιό HIV και ενός στεροειδούς, ενώ στον Καναδά εξετάζουν κλινικά την πιθανή χρήση μιας αντιφλεγμονώδους ουσίας - της κολχικίνης - για την αντιμετώπιση των πνευμονικών επιπλοκών και των θανάτων από τη νόσο.

ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΔΟΚΙΜΕΣ ΜΕ REMDESIVIR ΚΑΙ ΚΟΛΧΙΚΙΝΗ

Οι δύο μελέτες στις οποίες θα συμμετέχει η Ελλάδα

1. Κλινική μελέτη του National Institute of Health (NIH) με το φάρμακο Remdesivir άρχισε στην Αμερική (25 Φεβρουαρίου) και από 27 Μαρτίου εγκρίθηκε και στην Ελλάδα:

Έχει ξεκινήσει μια τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη κλινική δοκιμή για την αξιολόγηση της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητας του ερευνητικού αντιιικού Remdesivir σε νοσηλευόμενους ενήλικες με διάγνωση της νόσου του κορωνοϊού 2019 (COVID-19).

Δεν υπάρχουν συγκεκριμένες θεραπευτικές ουσίες που έχουν εγκριθεί από την Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) για τη θεραπεία των ατόμων με COVID-19, τη νόσο που προκαλείται από τον νεοεμφανιζόμενο ιό SARS-CoV-2 (πρώην 2019-nCoV), επαναπατρίστηκε μετά την απομόνωσή του στο κρουαζιερόπλοιο "Diamond Princess", το οποίο αγκυροβολεί στην Yokohama της Ιαπωνίας, και προσφέρθηκε εθελοντικά να συμμετάσχει στη μελέτη.

Η μελέτη μπορεί να προσαρμοστεί κατάλληλα για να αξιολογήσει τις επιπρόσθετες θεραπείες έρευνας και να εγγραφεί σε άλλες χώρες στις ΗΠΑ και σε όλο τον κόσμο.

Το Remdesivir, που αναπτύχθηκε από την Gilead Sciences Inc., είναι μια διερευνητική αντιιική θεραπεία ευρέος φάσματος. Έχει προηγουμένως δοκιμαστεί σε ανθρώπους με ασθένεια ιού Ebola και έχει δείξει ενθαρρυντικά αποτελέσματα σε ζωικά μοντέλα για τη θεραπεία του αναπνευστικού συνδρόμου στη Μέση Ανατολή (MERS) και του σοβαρού Οξέος Αναπνευστικού Συνδρόμου (SARS), τα οποία προκαλούνται από άλλους κορωνοϊούς.

«Χρειαζόμαστε επειγόντως μια ασφαλή και αποτελεσματική θεραπεία για τον COVID-19. Παρόλο που το Remdesivir έχει χορηγηθεί σε μερικούς ασθενείς με COVID-19, δε διαθέτουμε αξιόπιστα δεδομένα για να δείξουμε ότι μπορεί να βελτιώσει τα κλινικά αποτελέσματα», δήλωσε ο διευθυντής του NIAID και μέλος της Task Force των Αμερικανών Coronavirus, Anthony S. Fauci, MD. «Μια τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο δοκιμή είναι το χρυσό πρότυπο για τον προσδιορισμό εάν μια πειραματική θεραπεία μπορεί να ωφελήσει τους ασθενείς».

2. Ελπίδες από την ελληνική μελέτη GRECCO-19 για τη μείωση της επιθετικότητας του COVID-19 με τη χορήγηση κολχικίνης:

H κολχικίνη είναι η ελληνική πρόταση δεκάδων Ελλήνων ερευνητών, ανάμεσα σε αυτούς και ο καθηγητής Λοιμωξιολογίας Σωτήρης Τσιόδρας. Η πρόταση έχει ήδη κατατεθεί στον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας προκειμένου να χρησιμοποιηθεί σε ασθενείς με κορωνοϊό.

Η χορήγηση κολχικίνης σε ασθενείς με Coronavirus Disease-19 για την πρόληψη της εξέλιξης και των επιπλοκών της νόσου σχεδιάστηκε από 43 διεθνούς φήμης επιστήμονες από την Ελλάδα, την Ιταλία (Humanitas University), την Ισπανία (University of Valencia) και την Αμερική (Yale University).

Οι επιστήμονες

Στη μελέτη GRECCO-19 (The Greek study in the Effects of Colchicine in COVID-19 complications prevention) συμμετέχουν πολλοί Έλληνες επιστήμονες υπό τον καθηγητή Καρδιολογίας κ. Σπύρο Δευτεραίο: οι Αναστασία Κοτανίδου, Νικόλαος Κουλούρης, Ευάγγελος Οικονόμου, Ανδρέας Καούκης, Χαράλαμπος Κοσσυβάκης, Κωνσταντίνος Ραϊσάκης, Κατερίνα Φουντουλάκη, Μιχάλης Κόμης, Δημήτριος Τσιαχρής, Ελένη Σαρρή, Ανδρέας Θεοδωράκης, κ.ά.

Ο στόχος της μελέτης

Η μελέτη GRECCO-19 έχει ως στόχο να διερευνήσει την πιθανότητα αντιμετώπισης ή/και πρόληψης των δυσμενών επιπλοκών της νόσου COVID-19 με χορήγηση κολχικίνης. Στην ερευνητική προσπάθεια πρωτοστατεί ομάδα Ελλήνων επιστημόνων, μεταξύ αυτών κορυφαίοι καρδιολόγοι και λοιμωξιολόγοι που χαίρουν ιδιαίτερης απήχησης στη διεθνή ιατρική κοινότητα. Επιδιωκόμενος στόχος είναι η αντιμετώπιση των επιπλοκών της νόσου τόσο στους πνεύμονες όσο και στην καρδιά.

Όπως αναφέρει ο κ. Γεράσιμος Σιάσος, αναπληρωτής καθηγητής Καρδιολογίας, αντιπρόεδρος της Ιατρικής Σχολής Αθηνών και ένας εκ των κύριων ερευνητών της μελέτης, η κολχικίνη είναι ένα φθηνό φάρμακο, γνωστό εδώ και πολλά χρόνια στην ιατρική κοινότητα. Χρησιμοποιείται με σχετική ασφάλεια σε παθήσεις της καρδιάς (συχνότερη εξ αυτών είναι η οξεία περικαρδίτιδα), αλλά χορηγείται και σε άλλες παθήσεις όπως ο μεσογειακός πυρετός και η νόσος Αδαμαντιάδη-Bechcet. Μάλιστα, όσον αφορά τις καρδιαγγειακές παθήσεις, η ίδια ερευνητική ομάδα έχει πρωτοπορήσει σχετικά με τη χρήση αυτού του φαρμάκου (επί οξέων στεφανιαίων συνδρόμων και για πρόληψη καρδιακών αρρυθμιών) παράγοντας σημαντικές δημοσιεύσεις, γνώση η οποία έχει ενσωματωθεί σε συγγράμματα αναφοράς.

«Υποθέτουμε», αναφέρει ο κ. Γ. Σιάσος, «ότι η έγκαιρη χορήγησή της ίσως μειώνει την επιθετικότητα της πνευμονίας και άρα μειώνει τις πιθανότητες ο ασθενής να αναπτύξει αναπνευστική ανεπάρκεια η οποία θα χρειαστεί μηχανική υποστήριξη (διασωλήνωση). Επιπλέον, θεωρούμε ότι η κολχικίνη θα μειώσει την πιθανότητα επιπλοκών στην καρδιά, όπως η μυοκαρδιακή βλάβη που παρατηρείται στην πλειοψηφία των ασθενών που οδηγούνται σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας ή την πρόληψη επεισοδίων μυοκαρδίτιδας, μιας επιπλοκής που παρατηρήθηκε σε ένα ποσοστό ασθενών που πέθανε».

ΦΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΤΟΥ

Οι δοκιμές για το εμβόλιο του COVID-19

«Η ταχύτητα με την οποία έχουμε δημιουργήσει τους υποψηφίους βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην επένδυση, στην κατανόηση του τρόπου ανάπτυξης εμβολίων για άλλους κορωνοϊούς», λέει ο Richard Hatchett, διευθύνων σύμβουλος του μη κερδοσκοπικού οργανισμού του Όσλο Cepi, ο οποίος καταβάλλει προσπάθειες για τη χρηματοδότηση και τον συντονισμό της ανάπτυξης του εμβολίου COVID-19.

Οι κορωνοϊοί προκάλεσαν δύο άλλες πρόσφατες επιδημίες - το σοβαρό αναπνευστικό σύνδρομο (SARS) στην Κίνα το 2002-20404, και το αναπνευστικό σύνδρομο στη Μέση Ανατολή (MERS), το οποίο ξεκίνησε στη Σαουδική Αραβία το 2012.

Και στις δύο περιπτώσεις άρχισαν οι εργασίες για τα εμβόλια, που αργότερα έμειναν στα ράφια όταν πλέον τα κρούσματα είχαν περιοριστεί. Μια εταιρεία, που εδρεύει στη Μέριλαντ, η Novavax, έχει επανατοποθετήσει αυτά τα εμβόλια για τον SARS-CoV-2 και λέει ότι έχει αρκετούς υποψήφιους που είναι έτοιμοι να μπουν στη διαδικασία να τα δοκιμάσουν.

Η Moderna, εντωμεταξύ, βασίστηκε σε προηγούμενες εργασίες σχετικά με τον ιό MERS που διεξήχθησαν στο Αμερικανικό Εθνικό Ινστιτούτο Αλλεργίας και Λοιμωδών Νοσημάτων στη Bethesda του Maryland.

Γενετικό υλικό και είσοδος στα κύτταρα

Ο SARS-CoV-2 μοιράζεται μεταξύ 80% και 90% το γενετικό υλικό του με τον ιό που προκάλεσε τον SARS - εξ ου και το όνομά του. Και οι δύο αποτελούνται από μια λωρίδα ριβονουκλεϊνικού οξέος (RNA) μέσα σε μια σφαιρική κάψουλα πρωτεΐνης που καλύπτεται με αιχμές.

Οι ακίδες δεσμεύονται στους υποδοχείς στην επιφάνεια των κυττάρων που είναι στον ανθρώπινο πνεύμονα - τον ίδιο τύπο υποδοχέα και στις δύο περιπτώσεις - επιτρέποντας στον ιό να εισχωρήσει στο κύτταρο.

Μόλις φτάσει στο εσωτερικό του, "χειρίζεται" τον αναπαραγωγικό μηχανισμό του κυττάρου κάνοντάς τον να παράγει περισσότερα αντίγραφα του ίδιου του ιού, προτού βγει ξανά από το κύτταρο και το σκοτώσει κατά τη διαδικασία αυτή.

Θεραπευτικός αλγόριθμος Ε.Ο.Φ. 19/3/2020 (Δείτε το χαρακτηριστικό γράφημα) ΕΔΩ

Λειτουργία εμβολίων

Όλα τα εμβόλια λειτουργούν σύμφωνα με την ίδια βασική αρχή. Παρουσιάζουν μέρος ή όλο το παθογόνο στο ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα, συνήθως με τη μορφή μιας ένεσης και σε χαμηλή δόση, για να προτρέψουν το σύστημα να παράγει αντισώματα στον παθογόνο παράγοντα.

Τα αντισώματα είναι ένα είδος ανοσοποιητικής μνήμης, το οποίο, αφού έχει προκληθεί μια φορά, μπορεί να κινητοποιηθεί ξανά γρήγορα εάν το άτομο εκτίθεται στον ιό στη φυσική του μορφή.

Παραδοσιακά, η ανοσοποίηση έχει επιτευχθεί με τη χρήση ζωντανών, εξασθενημένων μορφών του ιού ή μέρους ή ολόκληρου του ιού μόλις αδρανοποιηθεί με θερμότητα ή χημικά.

Αυτές οι μέθοδοι έχουν μειονεκτήματα. Η ζωντανή μορφή μπορεί να συνεχίσει να εξελίσσεται στον ξενιστή, για παράδειγμα, ενδεχομένως ξανα-ανακτώντας μέρος της μολυσματικότητας και καθιστώντας τον ασθενή άρρωστο, ενώ απαιτούνται υψηλότερες ή επαναλαμβανόμενες δόσεις του αδρανοποιημένου ιού για να επιτευχθεί ο απαιτούμενος βαθμός προστασίας.

Ορισμένα από τα προγράμματα εμβολίων COVID-19 χρησιμοποιούν αυτές τις δοκιμασμένες προσεγγίσεις, αλλά άλλες χρησιμοποιούν νεότερη τεχνολογία.

Μέθοδοι

Μια πιο πρόσφατη στρατηγική - αυτή που χρησιμοποιεί η Novavax, για παράδειγμα - κατασκευάζει ένα "ανασυνδυασμένο" εμβόλιο. Αυτό περιλαμβάνει την εξαγωγή του γενετικού κώδικα για την ακίδα πρωτεΐνης στην επιφάνεια του SΑRS-CoV-2, το οποίο είναι το μέρος του ιού που είναι πιθανότερο να προκαλέσει ανοσολογική αντίδραση στους ανθρώπους και να το επικολλήσει στο γονιδίωμα ενός βακτηρίου.

Άλλες προσεγγίσεις, ακόμη νεότερες, παρακάμπτουν την πρωτεΐνη και κατασκευάζουν εμβόλια από την ίδια την γενετική οδηγία. Αυτή είναι η περίπτωση της Moderna και μιας άλλης εταιρείας της Βοστώνης, της CureVac, και οι δύο από τις οποίες κατασκευάζουν εμβόλια COVID-19 από το αγγελιαφόρο RNA.

Το αρχικό χαρτοφυλάκιο των τεσσάρων χρηματοδοτούμενων εμβολίων COVID-19 της Cepi έκλινε προς αυτές τις πιο καινοτόμες τεχνολογίες και την περασμένη εβδομάδα ανακοίνωσε χρηματοδότηση συνεργασίας με τη Novavax ύψους 4,4 εκατομμυρίων δολαρίων (3,4 εκατομμύρια λίρες στερλίνες) και με το εμβόλιο του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.

«Η εμπειρία μας με την ανάπτυξη εμβολίων είναι ότι δεν μπορείτε να προβλέψετε πού θα υπάρχει αρνητικό αντίκτυπο», λέει ο Hatchett, που σημαίνει ότι η ποικιλομορφία είναι καθοριστική.

Και το στάδιο όπου κάθε προσέγγιση είναι πιο πιθανό να σκοντάψει είναι κλινικές ή ανθρώπινες δοκιμές, οι οποίες, για ορισμένους από τους υποψηφίους, είναι έτοιμες να ξεκινήσουν.

Φάσεις παρασκευής εμβολίου

Οι κλινικές δοκιμές, που αποτελούν τον βασικό πρόδρομο για την έγκριση των κανονισμών, συνήθως πραγματοποιούνται σε τρεις φάσεις. Η πρώτη, που περιλαμβάνει μερικές δεκάδες υγιείς εθελοντές, εξετάζει το εμβόλιο για ασφάλεια και κάνει παρακολούθηση για ανεπιθύμητες ενέργειες.

Η δεύτερη φάση, που περιλαμβάνει αρκετές εκατοντάδες ανθρώπους, συνήθως σε ένα μέρος του κόσμου που έχει πληγεί από την ασθένεια, εξετάζει πόσο αποτελεσματικό είναι το εμβόλιο, και η τρίτη κάνει το ίδιο σε αρκετές χιλιάδες ανθρώπους. Αλλά υπάρχει ένα υψηλό επίπεδο φθοράς, καθώς τα πειραματικά εμβόλια περνούν από αυτές τις φάσεις.

«Δε θα είναι όλα τα άλογα που εγκαταλείπουν την πύλη εκκίνησης εκείνα που θα τελειώσουν τον αγώνα», λέει ο Bruce Gellin, ο οποίος διαχειρίζεται το παγκόσμιο πρόγραμμα ανοσοποίησης για τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό της Ουάσινγκτον DC, το ινστιτούτο εμβολίων Sabin.

* Η Κατερίνα Αντωνίου είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Πνευμονολογίας Π.Κ., υπεύθυνη Ιατρείων Σοβαρού Άσθματος-Διάμεσης Ίνωσης ΠΑΓΝΗ (Πνευμονολογική Κλινική ΠΑΓΝΗ).

Πηγή: neakriti.gr