Καθημερινά στις σκαλωσιές, με ένα νεφρό κι αυτό δανεικό, όπως λέει χαρακτηριστικά ο Σήφης. Και παράλληλα προπονήσεις. Επιμονή, προσήλωση. Διέξοδος μέσω του αθλητισμού και ένας σκοπός πέρα από μετάλλια, διακρίσεις, δόξα: Η ευαισθητοποίηση για τη δωρεά οργάνων. Ο Σήφης Τζουγανάκης έδειξε σε όλο τον κόσμο πως ο αθλητισμός δεν γνωρίζει σύνορα, δεν κάνει διακρίσεις. Και έστειλε παράλληλα το ισχυρό του μήνυμα, καθώς ακόμα και σήμερα, η Ελλάδα αποτελεί ουραγό στη δωρεά οργάνων.

Σε εκδήλωση του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών τον Οκτώβριο του 2019, παρουσιάστηκαν τα στοιχεία που κατατάσσουν τη χώρα μας στην τελευταία θέση στην Ευρώπη. Ο ευρωπαϊκός μέσος όρος δωρητών είναι 18 ανά εκατομμύριο. Στην Ελλάδα, υπάρχουν μόλις 4.8. Ο μέσος χρόνος αναμονής για μόσχευμα νεφρού είναι 6,5 χρόνια, ενώ το 60% των νεφροπαθών πεθαίνουν πριν βρεθεί μόσχευμα. Πάνω από το 65% των Ελλήνων συνεχίζουν δηλώνουν ανεπαρκώς ενημερωμένοι για την δωρεά οργάνων και τις μεταμοσχεύσεις.

Από τον Γολγοθά στην αγάπη

Ο Σήφης δεν άντεχε να βλέπει τους συμπολίτες του να μην καταλαβαίνουν την σημασία της δωρεάς οργάνων. Κυρίως από τη στιγμή, που χρειάστηκε κι ο ίδιος να μπει στην ψυχοφθόρα διαδικασία της αιμοκάθαρσης και να αναζητήσει μόσχευμα. «Πριν από δώδεκα χρόνια έκανα μεταμόσχευση νεφρού και πριν από δωδεκάμισι μπήκα στην αιμοκάθαρση. Ήταν σύντομο το διάστημα, γιατί στάθηκα τυχερός. Είχα σχέση με τον αθλητισμό πριν, αλλά δεν έκανα πρωταθλητισμό. Έπαιζα μπάσκετ στον Άρη Νίκαιας. Μετά αισθάνθηκα την ανάγκη να αφοσιωθώ σε αυτό», λέει στο Κουτί της Πανδώρας ο Σήφης Τζουγανάκης. Ας τα πάρουμε όμως από την αρχή.

Ο 43χρονος, πλέον, Μαραθωνοδρόμος, κατάλαβε ότι τα πράγματα ήταν σοβαρά όταν υπηρετούσε στις Ειδικές Δυνάμεις ως αλεξιπτωτιστής. «Εκεί έγινε η ζημιά. Τα άλματα ήταν η αφορμή, κουράστηκε ο οργανισμός και με χτύπησε ένα αυτοάνοσο που λέγεται αλλεργική πορφύρα.  Χτύπησε στα νεφρά, τα βρήκε αδύναμα και άρχισε να τα καταστρέφει. Μετά από 12 χρόνια κάποιας συντήρησης και προσοχής ήρθε η ώρα να καταστραφούν εντελώς και να μπω στην αιμοκάθαρση. Τότε ήμουν ήδη παντρεμένος τρία χρόνια, η κόρη μου ήταν ενός έτους. Και όπως καταλαβαίνεις δεν έπρεπε να εγκαταλείψω για κανέναν λόγο, έπρεπε να σταθώ στα πόδια μου και να δώσω και ένα μάθημα και στο παιδί μου και σε εμένα τον ίδιο, ότι δεν εγκαταλείπουμε ποτέ. Μπήκα στην αιμοκάθαρση και να σου πω την αλήθεια δεν την άντεχα. Είναι ένας Γολγοθάς αυτό που τραβάνε αυτοί οι άνθρωποι. Εγώ το πέρασα για πολύ λίγο καιρό, αλλά την ημέρα της αιμοκάθαρσης, όταν έφευγα ήμουν ζωντανός - νεκρός. Πάταγα εδώ και βρισκόμουν πέντε μέτρα πιο πέρα. Δεν είχα ζωή εκείνη την ημέρα. Την επόμενη, ήταν λίγο ποιοτικότερη η ζωή μου. Αλλά είσαι μέρα παρά μέρα καταδικασμένος σε μια καρέκλα για τέσσερις ώρες, είναι πολύ δύσκολο». 

Όταν ήρθε η στιγμή για τη μεταμόσχευση, δεν χρειάστηκε να περιμένει πολύ. Η αγάπη έκανε το θαύμα της. «Δεν μπήκα καν στη λίστα, έκανα τον προμεταμοσχευτικό έλεγχο και είμαι πάρα πολύ τυχερός στην ατυχία μου, σε όλο αυτό το στάδιο της ζωής μου. Έτυχε αυτό, αλλά δεν ήταν μια ασθένεια που θα με σκότωνε. Υπήρχε λύση, η αιμοκάθαρση. Στη συνέχεια, ήμουν άτυχος γιατί μου συνέβη αυτό και η λίστα θα αργούσε στην Ελλάδα, γιατί ο κόσμος δεν είναι ενημερωμένος. Δεν είναι ότι δεν θέλει, ο Έλληνας είναι φιλότιμος και δίνει από την καρδιά του και την ψυχή του. Εδώ όμως δεν έχουμε σωστή ενημέρωση. Αλλά στο κέντρο ιστοσυμβατότητας που είναι στο Γεννηματάς, πήγαν σχεδόν όλοι μου οι συγγενείς. Όλα μου τα πρωτοξάδερφα από την Κρήτη πήγαν και είπαν ότι όποιου κάνει το νεφρό για μόσχευμα θα το δώσει. Χωρίς να ξέρω τίποτα. Ο αδερφός μου φώναζε όλη την ώρα και έλεγε από "Τζουγανάκη βγαίνει, σε Τζουγανάκη μπαίνει". Και βέβαια υπήρχε αυτή η μάνα, η οποία φοβόταν τα νοσοκομεία και τους γιατρούς, δεν πλησιάζει καν σε γιατρούς, δεν έπαιρνε ποτέ της χάπια. Όταν όμως έτυχε αυτό ήταν κολόνα, είπε "παιδί μου μόνο από μένα. Το σπλάχνο μου θα πάρει από μένα". Οπότε έχω ζήσει όλη τη στιγμή της αγάπης. Όχι ότι δεν με αγαπούσαν πριν, αλλά έχω ζήσει το απόλυτο μέσα στην ατυχία μου. Άλλοι δεν έχουν αυτή την τύχη. Όχι ότι δεν υπάρχει αγάπη, αλλά ίσως δεν υπάρχει συμβατότητα, ίσως λόγω ασθένειας να μην μπορούν... »

Επιστροφή στη ζωή και στον αθλητισμό

Αφού πέρασε όλη την επιτυχία και προχώρησε σε μεταμόσχευση χάρη στη μάνα, ο Τζουγανάκης επέστρεψε στον αθλητισμό. Αυτή τη φορά, υπό διαφορετικό πρίσμα. «Μόλις άρχισαν να με ρυθμίζουν, μετά από δυόμιση χρόνια, άρχισα να ξανακάνω προπονήσεις. Έμαθα ότι υπάρχουν σύλλογοι αθλητικοί νεφροπαθών και μεταμοσχευμένων, όπου κάνουν ταξίδια στο εξωτερικό για να διαδώσουν με άλλους συνασθενείς το μήνυμα της δωρεάς οργάνων σε όποια χώρα πάνε. Οπότε από το 2010 ξεκίνησα να αγωνίζομαι στα 100-200 μήκος ύψος και από την πρώτη χρονιά κατάφερα να πάρω και το πρώτο μετάλλιο, ένα χάλκινο στο ύψος σε Πανευρωπαϊκούς Αγώνες. Είχα γενικά συνεχόμενες επιτυχίες, γιατί μου αρέσει να δουλεύω. Όταν λέω ότι θα κάνω κάτι, να δίνω όλο μου το είναι. Η μεγαλύτερη τιμή μου ήταν το 2015, όταν σε Παγκόσμιους Αγώνες στην Αργεντινή πήρα χρυσό στο άλμα εις ύψος. Το 2012 πήρα τέσσερα χρυσά, ενώ από το 2016 για μια σειρά τριών ετών έπαιρνα το χρυσό για την Ελλάδα. Διατηρούσα τον τίτλο». 

Παράλληλα φυσικά με τις αθλητικές επιτυχίες, ο Σήφης έπρεπε να ανταποκριθεί και στην δύσκολη καθημερινότητα. «Σηκωνόμουν μετά από προπόνηση το πρωί και πήγαινα στη δουλειά μου και μέχρι να ζεσταθεί όλος μου ο κορμός, τα πόδια μου, υπέφερα. Έσφιγγα τα δόντια όμως γιατί έπρεπε να ζήσει και το σπίτι μου, να μην δείξω στην οικογένειά μου ότι δυσκολεύομαι τώρα. Γιατί η δουλειά μου είναι αλουμινάς φτιάχνω κουφώματα. Όταν ανεβαίνεις στην οικοδομή και κουβαλάς βάρος με ένα νεφρό κι αυτό δανεικό, δεν είναι ό,τι καλύτερο. Αλλά δεν έχω κι άλλο τρόπο να ζήσω την οικογένειά μου. Ήταν και οι προπονήσεις πιο επιβαρυμένες. Δεν έχω παράπονο, εγώ ήθελα, επειδή μου δόθηκε η ευκαιρία για δεύτερη φορά στη ζωή, να την ρουφήξω όλη. Ήθελα να ζήσω, να κάνω τα πάντα, στο καλό κομμάτι εννοείται». 

Με μόνο στόχο την ευαισθητοποίηση

Οι αγώνες συνεχίζονταν, όμως όταν ο μεταμοσχευμένος αθλητής πήρε για πρώτη φορά μέρος σε δρομικό event, είδε τη δυναμική που μπορεί να βοηθήσει τον σκοπό του. «Όσο πήγαινα σε αγώνες στο εξωτερικό, έβλεπα ότι εκεί οι άνθρωποι ήταν πολύ ενημερωμένοι. Από όλη την Ευρώπη, έχουμε το χαμηλότερο ποσοστό δωρεάς οργάνων. Στην Ισπανία για παράδειγμα ανά ένα εκατομμύριο οι 67 είναι δωρητές. Εμείς στην Ελλάδα είμαστε περίπου οι τέσσερις. Υπάρχει λάθος ενημέρωση. Και από την Πολιτεία, που την συμφέρει αν το δεις κι έτσι να κάνει κάποιος μεταμόσχευση. Γιατί η αιμοκάθαρση μέρα πάρα μέρα στοιχίζει πολύ. Τώρα με την κρίση, πέραν του κόστους, τα φίλτρα που βάζουν σε αυτούς τους ασθενείς, κάποιοι εκ των οποίων πεθαίνουν πάνω στην αιμοκάθαρση, δεν είναι τα σωστά. Αυτό ήταν ένα άλλο "τσίμπημα" σε μένα, ότι δεν πρέπει να το αφήσω. Έτσι, πέρυσι τέτοια εποχή πήρα μέρος στα δέκα χιλιόμετρα, είχα κάνει και ένα χειρουργείο στο μηνίσκο από την καταπόνηση στα γόνατα. Και τον Νοέμβριο, πολύ χαλαρά λέω θα πάω να τρέξω το δεκάρι έτσι, για την εμπειρία. Δεν το είχα ξανακάνει ποτέ. Πήγα λοιπόν και είδα τον παλμό, τον κόσμο. Και είπα ότι εδώ, εκτός του ότι μου αρέσει πολύ, ο κόσμος είναι συγκεντρωμένος και ευαισθητοποιημένος με τον αθλητισμό, άρα θα ευαισθητοποιηθεί και στη δωρεά οργάνων. Πρέπει να κάνω κάτι και να ακουστώ. Την άνοιξη λοιπόν με ενάμιση μήνα προπόνηση τερμάτισα τον Ημιμαραθώνιο, πάλι ως ο πρώτος Έλληνας μεταμοσχευμένος που το κάνει, στα 21 χιλιόμετρα. Και μετά μου τριβέλισε το μυαλό η σκέψη ότι ο επόμενος στόχος θα είναι τα 42 χιλιόμετρα. Να τρέξω έναν κανονικό Μαραθώνιο για τη διάδοση της δωρεάς οργάνων και τίποτα άλλο. Για όλους αυτούς που είναι καταδικασμένοι ή περιμένουν με υπομονή ένα μόσχευμα για να σωθεί η ζωή τους. Και δεν αφορά μόνο τους νεφροπαθείς αυτό. Υπάρχουν άνθρωποι που θέλουν καρδιά, ήπαρ, μυελό των οστών, όπου δεν χρειάζεται κάποιος να πεθάνει για να γίνει δωρητής. Με λίγο σάλιο που θα δώσει σε δύο δευτερόλεπτα, μπορεί να σώσει μια ζωή, μια παιδική ζωή». 

Όλο το νόημα του Μαραθωνίου λοιπόν για τον Τζουγανάκη, ο οποίος έτρεξε κουβαλώντας έναν σκοπό ιερό. Περίπου τέσσερις ώρες στο δρόμο, όσες κρατά μια αιμοκάθαρση. «Αυτός είναι ο σκοπός μου, δεν έχω κάποιον άλλο λόγο. Αν ήθελα προσωπική δόξα, θα συνέχιζα στα αθλήματα που ήμουν, όπου το σώμα μου είχε φτιαχτεί γι' αυτά. Είχα άλλη μυϊκή μάζα, την οποία την έχασα. Για να μπω στον Μαραθώνιο έχασα επτά κιλά, τα οποία δεν ήταν λίπος, ήταν μυϊκής μάζας. Το έχω καταπονήσει πάλι το κορμί μου, αλλά δεν πειράζει, γιατί εγώ στάθηκα τυχερός. Και πάλι τυχερός αισθάνομαι. Μπορώ και τερμάτισα έναν Μαραθώνιο. Είναι μεγάλη μου τιμή να μπαίνω στο Καλλιμάρμαρο έχοντας κάνει 42 χιλιόμετρα».

«Είναι αμαρτία να χαθούν τα όργανα»

«Αφιερωμένο σε όλους αυτούς που ταλαιπωρούνται καθημερινά, ελπίζοντας να βρουν ένα μόσχευμα, σε όλους τους ιατρούς και το νοσηλευτικό προσωπικό και τέλος και σημαντικότερα στην Μητέρα μου, που με ξαναγέννησε πριν 12 χρόνια!», έγραψε μετά τον τερματισμό ο Σήφης, που θέλει να δείξει και στην οικογένειά του, ότι όσο μπορεί, τρέχει με ασφάλεια. «Δεν πήγα όπως στον Ημιμαραθώνιο, μέσα σε ενάμιση μήνα να κάνω 21 χιλιόμετρα ή στο δεκάρι, ήταν πιο επικίνδυνο τότε. Έκανα σωστές προπονήσεις. Για να τρέξω αυτόν το Μαραθώνιο, τα 42 χιλιόμετρα, είχα κάνει συνολικά 850 χιλιόμετρα, δηλαδή πάνω από 24 Μαραθώνιους χιλιομετρικά. Έκανα πολλές εξετάσεις να είναι καλά η γιατρός μου στο Λαϊκό που με παρακολουθεί, έχει αφιερώσει χρόνο. Εξετάσεις και κόντρα εξετάσεις. Έκανα τα long run την Κυριακή και την Δευτέρα μου έλεγε θα έρθεις να δώσεις αίμα για να δούμε πώς είναι η νεφρική σου λειτουργία. Δεν τα κάνουν πολλοί άνθρωποι».

Η κουβέντα κλείνει με το ίδιο μήνυμα που «όπλισε» έναν αθλητή με μεταμοσχευμένο νεφρό να τερματίσει σε Μαραθώνιο. «Εμείς λέμε ότι από τη στιγμή που χάνεται η ζωή, είναι αμαρτία να χαθούν τα όργανα. Πρέπει να μείνουν στον κόσμο, τα χρειαζόμαστε. Εμένα μου έφτιαξε μια ποιοτικότερη ζωή. Ήμουν καταδικασμένος μέρα παρά μέρα, τέσσερις ώρες σε ένα μηχάνημα. Εκείνη την ημέρα δεν είχα ζωή. Και τώρα κάνω πράγματα που και οι υγιείς δεν τα κάνουν. Δεν έκανα κανέναν φοβερό χρόνο, αλλά αν δεις στην ηλικιακή μου κατηγορία, ή και γενικά, από τους δρομείς που έτρεξαν στον Μαραθώνιο, θα δεις ότι είμαι πιο γρήγορος από πολύ κόσμο...» 

Θάνος Σαρρής