Τι είναι η φωνολογική ενημερότητα;

Η φωνολογική ενημερότητα είναι η ικανότητα του παιδιού να αναλύει τις προφορικές λέξεις στα φωνημικά δομικά τους στοιχεία (ομοιοκαταληξία, συλλαβές, φωνήματα). Πέρα απο τη χρήση των προφορικών λέξεων για επικοινωνία και απόδοση νοημάτων, όταν αναφερόμαστε στην φωνολογική ενημερότητα(ή επίγνωση), εννοούμε την συνειδητοποίηση της λέξης όσον αφορά τις συλλαβές και τα φωνήματα (φωνές) από τα οποία αποτελείται. Αναγνώριση δηλαδή των φωνολογικών μερών μιας λέξης, καθώς και χειρισμός των μερών αυτών.

Πως αντιλαμβάνονται τα παιδιά τις λέξεις στα διάφορα στάδια ανάπτυξής τους;

Αρχικά τα παιδιά αντιλαμβάνονται λέξεις. Καθώς αναπτύσονται, αρχίζουν σταδιακά να αντιλαμβάνονται όλο και μικρότερα τμήματα του προφορικού λόγου (ομοιοκαταληξία, συλλαβές και φωνήματα). Έτσι απο τα 3 - 4 έτη, τα περισσότερα παιδιά μπορούν να αναγνωρίσουν αν δύο λέξεις εμφανίζουν ομοιοκαταληξία (π.χ. οι λέξεις πατάτα και ντομάτα εμφανίζουν ομοιοκαταληξία , ενώ οι λέξεις πιάτο και τραπέζι, όχι). Έως το χρονικό διάστημα των 5 ετών, τα παιδιά αντιλαμβάνονται ότι οι λέξεις αποτελούνται απο συλλαβές και μπορούν να τις μετρήσουν. Από 6 ετών και έπειτα, τα παιδιά ξεκινούν να απομονώνουν φωνήματα λέξεων,να εναλλάσουν αρχικά φωνήματα και να συνθέτουν φωνήματα προς τον σχηματισμό λέξεων, ενώ έως 7 ετών μπορούν να χωρίσουν μια λέξη στα φωνήματα από τα οποία αυτή αποτελείται ( π.χ. η λέξη πάμε έχει τέσσερις φωνές : π / α / μ / ε ).

Γιατί είναι σημαντική η κατάκτηση της φωνολογικής ενημερότητας;

Η φωνολογική ενημερότητα σχετίζεται άμεσα με τις διαδικασίες της ανάγνωσης και της γραφής. Η ελλιπής ή χαμηλή φωνολογική ενημερότητα έχει αναγνωριστεί ως η κύρια αιτία των αναγνωστικών δυσκολιών, ενώ η κατάκτησή της αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την επιτυχή εκμάθηση της ανάγνωσης. Όταν ένα παιδί έχει εξοικιωθεί με τους ήχους μιας λέξης, τότε μπορεί και κατανοεί ότι οι λέξεις του προφορικού λόγου αποτελούνται από μικρότερα τμήματα (συλλαβές και φωνήματα) και κατα συνέπεια έχει την ικανότητα να τα διακρίνει, να εκτελεί κατάτμηση λέξεων και να συνθέτει ήχους για την δημιουργία λέξεων. Έτσι μπορεί να αναπαραστήσει σωστά τις προφορικές λέξεις με την χρήση του αλφάβητου.

Λεοντάκης Γεώργιος
Φιλόλογος - Ειδικός Παιδαγωγός

www.metagnoseis.gr

___________________________________________________________________

Πηγές :

Πόρποδας Κ. (1998) Ο ρόλος της γλώσσας στη μάθηση και κοινωνικοποίηση του ατόμου.

Παντελιάδου Σ. (2000) Μαθησιακές Δυσκολίες και εκπαιδευτική πράξη.

Αθανασιάδη Ε. (2001) Η Δυσλεξία και πως αντιμετωπίζεται.

Μουζάκη Α., Πρωτόπαπας Α & Τσαντούλα Δ. (2008) Προσχολικοί δείκτες πρόγνωσης της ανάπτυξης αναγνωδτικών δεξιοτήτων κατα την Α΄Δημοτικού.