—του Γιώργου Ζεβελάκη—
Η επέτειος του θανάτου του Σεφέρη (20/9/1971) μάς παρακινεί να κάνουμε αναδρομές στη ζωή και το έργο του. Για να αποφύγουμε τις επαναλήψεις, επιλέξαμε μια ημερολογιακή του εγγραφή που δεν προσέχτηκε. Δείχνει την πρώιμη σχέση του ποιητή με τον κινηματογράφο και έχει ένα γενικότερο ενδιαφέρον μια και αναφέρεται στα πρώτα βήματα της έβδομης τέχνης στον κόσμο. Επιπροσθέτως, σ’ αυτήν εμφανίζεται και «ένας κοντός ναύτης, κουρδισμένος και αεικίνητος», που φέρνει κάπως προς τον φίλο του, τον «Μαραμπού».
Ο Σεφέρης στις «Μέρες Γ’» αφηγείται το όνειρο που είδε στις 26 Νοέμβρη 1937: «Καθισμένος με μια παρέα σε κάποια ταράτσα της Αθήνας. Έπρεπε να ήταν καφενείο. Θυμούμαι το στρογγυλό σιδερένιο τραπεζάκι. Καλοκαιρινό βράδυ, πληχτικό. Έπειτα κατεβήκαμε και περάσαμε μπροστά σ’ ένα περιβόλι (έμοιαζε με το περιβόλι των Tuileries, του Manet, αν δε γελιέμαι), όπου διασκέδαζαν Εγγλέζοι ναύτες με πόρνες. Στο πέρασμά μας, είδα ένα κοντό ναύτη με μια ελεεινά φτιασιδωμένη, όπως η Φαντίνα στους «Αθλίους», σ’ ένα από τα πρώτα μου φιλμ, όταν ήμουν παιδί στη Σμύρνη. Τον παρακολουθούσε πολύ βαριεστημένη. Απεναντίας ο ναύτης ήταν πολύ κουρδισμένος και αεικίνητος. Τον άκουσα να της λέει: “Find me a chair and l’ ll fit it.” Σκύβοντας είδα τη φύση του».
Edouard Manet, Music in the Tuileries, 1862.
Το φιλμ εκείνο που είχε δει παιδί στη Σμύρνη και ζωντανεύει στο όνειρό του ο Σεφέρης ήταν το έργο “Les Miserables” του 1909 (σκηνοθεσία J. Stuart Blackton, πρωταγωνιστούσαν οι William V. Ranous και Maurice Costello). Πρόκειται για την πρώτη ταινία μεγάλου μήκους που γυρίστηκε στις ΗΠΑ. Η χρονολογία παραγωγής βεβαιώνει ότι η αναφορά γίνεται στην εν λόγω ταινία, αφού η επόμενη κινηματογραφική μεταφορά των «Αθλίων» καταγράφεται το 1925, πολλά χρόνια δηλαδή μετά τον ξενιτεμό του Σεφέρη από τη Σμύρνη. Η μαρτυρία τής παρακολούθησης της βουβής εκείνης ταινίας από τον δεκάχρονο μαθητή σημειώνει βέβαια την πρώιμη επαφή του με τον κινηματογράφο, αλλά και την μέσω αυτού γνωριμία του με ένα έργο της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Οι οφειλές του αυτές του Σεφέρη παραμερίζονται από τις μεμψιμοιρίες και τις αρνητικές κρίσεις που εξέφρασε κατά καιρούς για την έβδομη τέχνη. Παράλληλα η πληροφορία ότι στην Σμύρνη προβλήθηκε τόσο γρήγορα το φιλμ “Les Miserables” επιβεβαιώνει τις στενές σχέσεις της πρωτεύουσας της Ιωνίας με την πνευματική και καλλιτεχνική Δύση.
Σμύρνη, ο κινηματογράφος «Πατέ» και στο βάθος το θέατρο «Κραίμερ».
Αριστερά: William V. Ranous, ο Ιαβέρης στους «Άθλιους». Εδώ, σε ένα στιγμιότυπο από το Vanity Fair (1911).
Δεξιά: Ο Γιάννης Αγιάννης του 1909, κατά κόσμον Maurice Costello.
Πηγή: dimartblog.com