Το «Ακόμη κρύβομαι για να καπνίσω», η ταινία που κέρδισε το Βραβείο Κοινού στο 57ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, βρήκε επιτέλους αυτές τις μέρες το δρόμο προς τις εγχώριες αίθουσες. Πρόκειται για ένα έργο που αρχικά γράφτηκε ως θεατρικό, το οποίο ανέβηκε με μεγάλη επιτυχία στο Παρίσι. Η σεναριογράφος, σκηνοθέτιδα και πρωταγωνίστρια της παράστασης, η αλγερινής καταγωγής Rayhana Obermeyer, ενώ οι παραστάσεις συνεχίζονταν, δέχτηκε επίθεση από φανατικούς Ισλαμιστές, οι οποίοι προσπάθησαν να την κάψουν ζωντανή! Την περιέλουσαν με εύφλεκτο υγρό και προσπάθησαν να της πετάξουν ένα αναμμένο τσιγάρο. Ευτυχώς δεν τα κατάφεραν και μάλιστα συνελήφθησαν.
Λίγες μέρες μετά τη δημοσιοποίηση του γεγονότος, η Michelle και ο Κώστας Γαβράς, ήρθαν να δουν την παράσταση της Obermeyer. Αμέσως αφού την παρακολούθησαν, της πρότειναν να το μεταφέρουν στον κινηματογράφο. «Στην αρχή αρνήθηκα!», θυμάται η Rayhana, στη συζήτηση που κάναμε λίγες ώρες μετά την προβολή της ταινίας στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Με μια ιδιαίτερη ζωντάνια και δίψα για να επικοινωνήσει το μήνυμά της, η κ. Obermeyer μας χάρισε μια μακροσκελή και πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση, σε μια μικρή αποθήκη όπου κλειστήκαμε για να απομονωθούμε από τη χάβρα του φεστιβάλ.
«Τους είπα πως είμαι μια γυναίκα του θεάτρου, και πως δεν γνωρίζω πώς να κάνω μια κινηματογραφική ταινία. Τότε η Michelle Gavras (σ.σ. παραγωγός, πλέον, της ταινίας) μου είπε: “Αν ξέρεις πώς να σκηνοθετείς τους ηθοποιούς στο θέατρο, τότε δε θα έχεις πρόβλημα και με το σινεμά”. Έτσι, δέχτηκα. Βέβαια, στην πρώτη μου κινηματογραφική απόπειρα, δεν μπορούσα να παίξω και ως ηθοποιός, όπως έκανα στη θεατρική παράσταση.»
Κάποιος που θα διαβάζει τη συνέντευξη χωρίς να γνωρίζει εκ των προτέρων περί τίνος πρόκειται, θα αναρωτηθεί εύλογα, γιατί να σας επιτεθούν οι Ισλαμιστές;
Ναι, σωστά. Λοιπόν, γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αλγερία. Εκεί, όπως ίσως γνωρίζετε, περάσαμε μια περίοδο που ονομάστηκε «τα μαύρα χρόνια». Ζήσαμε μια απαίσια περίοδο βίας και τρομοκρατίας. Έχασα πολλούς αγαπημένους φίλους. Ακόμη και ο αδερφός μου βασανίστηκε. Και, όσο ήμουν στην Αλγερία, παρατήρησα πως η συντριπτική πλειοψηφία των θυμάτων εκείνων των επιθέσεων ήταν γυναίκες. Προφανώς υπήρχαν και άντρες ανάμεσα στα θύματα, αλλά η αναλογία ήταν συντριπτικά υπέρ των γυναικών. Αυτό σχετιζόταν με τα πολύ περιορισμένα δικαιώματα των Αλγερινών γυναικών, μια κατάσταση που έγινε πολύ χειρότερη μετά την άφιξη των Ισλαμιστών. Τότε είδαμε και πολλούς άντρες που θεωρούσαμε μάλλον φιλελεύθερους να μετατρέπονται ταχύτατα σε φανατικούς Ισλαμιστές.
Έτσι, όταν βρέθηκα πια στο Παρίσι, αισθάνθηκα την ανάγκη να μιλήσω για όσα είχα ζήσει στη χώρα μου. Ένιωσα υποχρεωμένη να πω στον υπόλοιπο κόσμο πόσο καταπιεσμένη ζούσε μια γυναίκα στη χώρα μου και πόσο ασύδοτοι και ανεξέλεγκτοι ήταν οι άντρες, που είχαν ακόμη και νόμιμα δικαιώματα στην άσκηση βίας. Θέλησα να φωνάξω για το δικαίωμα κάθε γυναίκας να σκέφτεται και να εκφράζεται όπως η ίδια θέλει. Έτσι, έγραψα αυτή την ιστορία, στην οποία μια νεαρή γυναίκα μένει έγκυος και ισχυρίζεται πως έμεινε έγκυος επειδή ήρθε σε επαφή με το μέρος του χαμάμ όπου το πρωί πηγαίνουν οι άντρες. Εδώ πρέπει να εξηγήσω μια δοξασία σχετικά με τα χαμάμ, την οποία νόμιζα πως είχα αφήσει πίσω στην Αλγερία, αλλά παραδόξως την ξανασυνάντησα στο Παρίσι! Σύμφωνα με τη δοξασία, μια γυναίκα μπορεί να μείνει έγκυος ακόμη κι αν απλώς πλυθεί στο σημείο του χαμάμ όπου το πρωί βρίσκονται οι άντρες. Στα χαμάμ τηρείται αυστηρό ωράριο. Τα απογεύματα πηγαίνουν μόνο γυναίκες και τα πρωινά μόνο άντρες, οι οποίοι ενίοτε αυνανίζονται. Έτσι, η δοξασία υποστηρίζει ουσιαστικά πως αρκεί μια γυναίκα να έρθει σε επαφή με υπολείμματα σπέρματος στην επιφάνεια του χαμάμ για να μείνει έγκυος! Αν μια κοπέλα έμενε έγκυος (ακόμη και με τέτοια δικαιολογία) παλιότερα, στη δεκαετία του 60, σε μια οικογένεια που είχε μεταναστεύσει στην Ευρώπη, οι γονείς της θα την έδιωχναν από το σπίτι. Όμως, σε αντίστοιχη περίπτωση στην Αλγερία θα τη σκότωναν!
Δηλαδή, ήταν ζήτημα ζωής ή θανάτου για μια γυναίκα να προφυλάξει με κάθε τρόπο την ιδιωτική και την ερωτική ζωή της.
Ακριβώς! Και αυτό το σημείο ήταν από εκείνα που θεωρήθηκαν προκλητικά στην ιστορία μου. Τέτοιες αναφορές είναι πάντα το “κόκκινο πανί” για κάποιους φανατικούς. Στη συγκεκριμένη ιστορία, λοιπόν, η νεαρή έγκυος βρίσκει καταφύγιο σε ένα χαμάμ γεμάτο γυναίκες. Γυναίκες με διαφορές στις πολιτικές απόψεις, στο βαθμό θρησκευτικής προσήλωσης, στις κοινωνικές και ταξικές καταβολές τους. Η κάθε μια φέρνει τη δική της ιστορία σε ένα κλίμα αλληλεγγύης, η οποία εκδηλώνεται έμπρακτα όταν προστατεύουν τη νεαρή έγκυο από τους φανατικούς άνδρες που έρχονται για να τη σκοτώσουν. Μέσα στο χαμάμ οι γυναίκες, απελευθερωμένες από το καταπιεστικό ανδρικό βλέμμα, εκφράζονται ανοιχτά επί παντός επιστητού. Μιλούν για τη θρησκεία, το σεξ, τις παρερμηνείες του Κορανίου από τον Ιμάμη, τις αιματηρές θρησκευτικές και πολιτικές αντιπαραθέσεις στην Αλγερία. Ακριβώς αυτή η εντελώς ελεύθερη έκφραση της γυναίκας έκανε απολύτως απαράδεκτη αυτή την ταινία για τις μουσουλμανικές χώρες. Επίσης, είναι γνωστό πως ακόμη και στο Κοράνι αναφέρεται ως δικαίωμα του άντρα να βιαιοπραγεί κατά της γυναίκας. Ενώ, σε κάποιες περιπτώσεις ηθικών παραπτωμάτων, προβλέπεται ακόμη και ο λιθοβολισμός των γυναικών!
Όμως, δεν καταπιάνομαι μόνο με το Κοράνι ή το Ισλάμ. Με απασχολεί ο θρησκευτικός φανατισμός κάθε δόγματος, ο οποίος είναι μια άλλη εκδοχή του φασισμού. Δεν είναι θέμα θρησκευτικών αντιλήψεων. Και ο πατέρας μου είναι μουσουλμάνος, αλλά είναι ένας υπέροχος άνθρωπος. Γι’ αυτό και μια πολύ δυνατή στιγμή της ταινίας είναι εκείνη που μία πιο απελευθερωμένη πρωταγωνίστρια φωνάζει σε μια φανατική μουσουλμάνα: «Το δικό σας Ισλάμ δεν είναι το δικό μας Ισλάμ»! Και κυρίως αυτό είναι που ενόχλησε στην ιστορία μου: Δε μιλώ για ένα δόγμα, αλλά για τον φανατισμό και τις καταστροφικές συνέπειές του στη ζωή των γυναικών. Προσωπικά είμαι άθεη, αλλά δεν έχω κανένα θέμα με τους μουσουλμάνους. Έχω όμως θέμα με όσους έρχονται να με χτυπήσουν, να με σκοτώσουν , ή να με φιμώσουν στο όνομα του Ισλάμ! Όμως και στην Ευρώπη έχουμε αρκετά σοβαρά θέματα, λόγω του θρησκευτικού φανατισμού. Για παράδειγμα, οι Καθολικοί εξακολουθούν να εναντιώνονται στις εκτρώσεις!
Στην ταινία σας, με αφορμή το μουσουλμανικό φανατισμό, εκθέτετε τη διεθνή, διαπολιτισμική και διαχρονική βία που υφίσταται η γυναίκα παγκοσμίως. Έχετε γεννηθεί στην Αλγερία και ζείτε στη Γαλλία, έτσι έχετε άποψη και για τις δύο πλευρές. Και η Δύση τα τελευταία χρόνια άρχισε να δίνει προσοχή όταν ανακύπτουν τέτοια θέματα στην Ανατολή, αλλά δείχνει να ξεχνά πως τα ίδια ακριβώς ζητήματα παραμένουν άλυτα και στη δική της πλευρά.
Η αρχική ιστορία, η θεατρική παράσταση και η σημερινή κινηματογραφική μετεξέλιξή της, στέκονται απέναντι σε κάθε είδους φανατισμό και στην καταπίεση που αυτός συνεπάγεται για τη γυναίκα. Αρχικά νόμιζα πως εξέθετα τα σοβαρά ζητήματα των ισλαμικών καθεστώτων, όμως, όταν άρχισαν οι θεατρικές παραστάσεις στο Παρίσι, έρχονταν γαλλίδες και μου έλεγαν “Περίμενα να δω τι συμβαίνει στις γυναίκες των μουσουλμανικών χωρών, αλλά τελικά είδα όσα συμβαίνουν σε μένα”! Έτσι, συνειδητοποίησα κι εγώ, πως μιλάω γενικά για τη βία που εξακολουθεί να υφίσταται η γυναίκα σήμερα. Είναι σημαντικό να εστιάσουμε στη βία που δέχεται η γυναίκα. Πρέπει να κατανοήσουμε ότι αυτό συμβαίνει παντού και φυσικά πρέπει να αντισταθούμε! Για παράδειγμα, στη Γαλλία, κάθε τρεις μέρες μια γυναίκα σκοτώνεται λόγω ενδοοικογενειακής βίας. Αντίστοιχα προβλήματα υπάρχουν και στις άλλες χώρες. Ξέρω αντίστοιχες περιπτώσεις και στην Ελλάδα, ενώ στις ΗΠΑ το πράγμα έχει ξεφύγει εντελώς. Είναι ένα φαινόμενο διαπολιτισμικό και διαταξικό. Είναι εξίσου βίαιοι προς τις γυναίκες τους και οι μπουρζουά, και οι διανοούμενοι, και οι προλετάριοι. Όλοι επιτίθενται στη Γυναίκα.
Βέβαια, υπάρχει μια συγκλονιστική διαφορά, η οποία εστιάζεται στις κατά τόπους νομοθεσίες. Για παράδειγμα, στην Αλγερία είναι παράνομο να σκοτώνεις τη γυναίκα σου. Όμως, εξακολουθούν να υπάρχουν κράτη σήμερα, όπου ο άνδρας δεν τιμωρείται για το φόνο της γυναίκας. Στη Σαουδική Αραβία, για παράδειγμα, ο άντρας απαλλάσσεται αν αποδείξει ότι διέπραξε το λεγόμενο “έγκλημα τιμής”! Αντίστοιχα, οι ευρωπαϊκές νομοθεσίες που απαγορεύουν κάθε είδους βία είναι ένα σημαντικό μέσο προστασίας των γυναικών, ώστε να μπορούν να αντιστέκονται στη διαχρονική κακοποίησή τους. Φυσικά, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως οι γυναίκες υφίστανται τρομερές αδικίες σε όλες τις χώρες του κόσμου. Ας πούμε, ακόμη και σήμερα στη Γαλλία, οι γυναίκες εξακολουθούν να μην έχουν τις ίδιες αμοιβές με τους άντρες παρ’ ότι κάνουν την ίδια δουλειά. Επίσης, ας μην ξεχνάμε πόσο άργησαν οι γυναίκες να αποκτήσουν δικαίωμα ψήφου στις θεωρητικά πιο απελευθερωμένες δυτικές κοινωνίες. Επίσης, είναι πολλές οι καθολικές χώρες όπου η έκτρωση παραμένει παράνομη.
Ίσως να παρατηρήσατε πως στο τέλος της ταινίας, υπάρχουν δύο ομάδες ανθρώπων. Οι ασπροντυμένοι και οι μαυροντυμένοι. Για μένα αυτό είναι ένας συμβολισμός, καθώς στη συλλογική συνείδηση το μαύρο του κορακιού συμβολίζει την αρπαγή και το θάνατο, ενώ το άσπρο του περιστεριού συμβολίζει την ειρήνη και τη ζωή. Έτσι, μια γυναίκα που απλώς τυλίγει μια μαντήλα στο κεφάλι της μπορεί να κάνει μια αναγκαστική υποχώρηση απέναντι σε μια ασφυκτική κοινωνική πίεση. Όμως, μια γυναίκα που φοράει εκείνα τα τρομερά κατάμαυρα ρούχα που μετά βίας αφήνουν να φαίνονται μόνο τα μάτια της, τότε αυτή η γυναίκα έχει φορέσει μια στολή πολέμου και έχει αποδεχθεί την απόλυτη σκοτεινή εξουσία του θανάτου. Κάπως έτσι οραματίστηκα όλες αυτές τις κατάμαυρες τεράστιες μαντήλες να πετούν σαν πουλιά στον ουρανό ελευθερώνοντας όλες αυτές τις γυναίκες από το μίσος και το θάνατο.
Εδώ προκύπτει ένα άλλο σοβαρό θέμα. Στον ανδροκρατούμενο και καταπιεστικό κόσμο μας, το μεγαλύτερο πλήγμα κατά των γυναικών φαίνεται πως το πετυχαίνουν αυτές ακριβώς οι γυναίκες, οι οποίες όχι μόνο ασπάζονται ως θεόσταλτη επιταγή τη βία και την καταπίεση αλλά μεγαλώνουν και τις κόρες τους με αυτά τα πιστεύω.
Μα, φυσικά! Οι άνδρες εκμεταλλεύονται την τυφλή πίστη των γυναικών. Αυτό ακριβώς προσπαθώ να δείξω όταν, στο τέλος της ταινίας, μία φανατική μουσουλμάνα βγαίνει από το χαμάμ και εντάσσεται στην ομάδα των ανδρών που θέλουν να σκοτώσουν τη νεαρή έγκυο. Εκεί πιστεύω πως φαίνεται το ρήγμα που προκύπτει στην αλληλεγγύη μεταξύ των γυναικών, λόγω της ιδεοληψίας και του θρησκευτικού φανατισμού. Και υπάρχουν πολλές περιπτώσεις τέτοιων γυναικών, τις οποίες εκμεταλλεύονται οι άνδρες με την υπόσχεση ότι θα πάνε σε κάποιο… Παράδεισο! Σε ποιον παράδεισο θα πας σκοτώνοντας, ή βοηθώντας δολοφόνους;
Η καταδίωξη μιας εγκύου είναι ο συμβολισμός που ταυτίζει τη βία κατά των γυναικών με τη βία κατά της ίδιας της ζωής;
Ναι. Απολύτως. Για μένα, οι φανατικοί δεν αγαπούν τη ζωή. Ζουν για το θάνατο. Ονειρεύονται πως θα πεθάνουν και θα πάνε στον Παράδεισο. Είναι σα να μην έχουν νιώσει το θαύμα της ζωής. Το θαύμα της γέννησης ενός ανθρώπου. Και το πλέον παράδοξο είναι όταν αυτό συμβαίνει σε γυναίκες. Γιατί μια γυναίκα βιώνει σε απόλυτο βαθμό το θαύμα της ζωής, ειδικά όταν γεννάει. Δυστυχώς, όμως, όλα καλύπτονται από το μαύρο πέπλο του φανατισμού. Ίσως για αυτό να είναι και τα ρούχα τους κατάμαυρα. Αποστρέφονται τα χρώματα, όπως αποστρέφονται και τη ζωή. Το Κοράνι αναφέρει σε κάποιο σημείο: “Ζήσε σα να είναι η τελευταία σου μέρα και ζήσε σα να πρόκειται να ζεις αιώνια”. Όπως και αν το ερμηνεύσει κανείς, το βασικό είναι ότι το Κοράνι λέει ”ζήσε”! Δε λέει ούτε “πέθανε”, ούτε “σκότωσε”!
Ζήσε σα να είναι η τελευταία μέρα, ώστε να θυμάσαι πάντα πόση αξία έχει η ζωή. Και ζήσε σα να πρόκειται να ζήσεις για πάντα, ώστε να χαλαρώσεις από την υπαρξιακή αγωνία και να απολαύσεις τη ζωή σου…
Ακριβώς αυτό! Δυστυχώς δεν είναι η μόνη παρερμηνεία που κάνουν στα κείμενα των θρησκευτικών τους παραδόσεων. Θυμάμαι τη φράση του Προφήτη τους “να αναζητάτε τη γνώση ακόμη κι αν χρειαστεί να πάτε περπατώντας ως την Κίνα”. Όταν ήρθαν οι ισλαμιστές στην Αλγερία, είπαν πως δεν είναι ιστορικά επιβεβαιωμένο πως ο Προφήτης είχε πει αυτή φράση. Έτσι, επί χρόνια διαψεύδουν οποιοδήποτε υγιές κομμάτι της διδασκαλίας του Ισλάμ.
Εξακολουθεί να παραμένει εντυπωσιακή η αντίφαση πως αυτοί οι μαυροντυμένοι άνδρες που κηρύσσουν το μίσος κατά των γυναικών και κατά της ίδιας της ζωής, γεννήθηκαν από γυναίκες οι οποίες συμμετείχαν σε ένα συγκεκριμένο τρόπο ανατροφής τους. Πώς μπορεί μια γυναίκα που έχει ζήσει το θαύμα της ζωής γεννώντας ένα παιδί, να το μεγαλώσει διδάσκοντας το να γίνει δολοφόνος; Πού ήταν όλες αυτές οι μητέρες όταν διαστρεβλωνόταν οριστικά η ίδια η ανθρωπιά των παιδιών τους;
Έτσι είναι. Δυστυχώς, σε όλες αυτές τις κοινωνίες, είναι οι ίδιες οι μητέρες που λένε στους γιους τους “είστε άνδρες και έχετε απόλυτη εξουσία έναντι των γυναικών”. Είναι οι ίδιες που, απολαμβάνοντας τη λατρεία των γιων τους, τούς διδάσκουν να μισούν, να υποτιμούν, να καταπιέζουν και να κακοποιούν τις γυναίκες. Βλέπετε, ακόμη ένα διεθνές και διαπολιτισμικό χαρακτηριστικό είναι πως οι γιοι συνήθως λατρεύουν τις μητέρες τους και θεωρούν πως –εκτός από αυτές- όλες οι άλλες γυναίκες είναι πουτάνες! Σε κάποιο σημείο της ταινίας βλέπουμε πώς μια μητέρα απειλεί, μπροστά στο γιο της, να κάψει το αιδοίο της τετράχρονης κόρης της, επειδή την έπιασε να παίζει με το κραγιόν της. Κάπως έτσι ξεκινάει η διαπαιδαγώγηση των νέων στις ισλαμικές χώρες και συνεχίζεται με την εκπαίδευση και τη μόρφωσή τους. Και είναι βέβαιο πια πως οι μορφωμένες γυναίκες δίνουν εντελώς διαφορετική ανατροφή στα παιδιά τους. Αν η μητέρα είναι μορφωμένη θα διδάξει και στα παιδιά της ένα καλύτερο τρόπο ζωής, θα τους δώσει μόρφωση και εκπαίδευση. Αν δεν είναι μορφωμένη, τα παιδιά θα μεγαλώσουν όπως οι υπόλοιποι φανατικοί. Μεγάλο ρόλο παίζει επίσης το κοινωνικό περιβάλλον όπου γαλουχήθηκε η μητέρα, αλλά και το αντίστοιχο περιβάλλον στο οποίο θα μεγαλώσει το παιδί. Δυστυχώς, στην Αλγερία και σε άλλες αραβομουσουλμανικές χώρες το μορφωτικό επίπεδο του λαού παραμένει πολύ χαμηλό. Επομένως, για μένα, η εκπαίδευση και οι σπουδές είναι πάρα πολύ σημαντικές για να αποφευχθούν όλα τα προβλήματα που αναφέραμε.
Η Αλγερία υπήρξε επί χρόνια Γαλλική αποικία. Η αποικιοκρατική εκμετάλλευση και αδικία που υπέστησαν όλες αυτές οι χώρες, δεν όπλισε σε κάποιο βαθμό και τον θρησκευτικό φανατισμό; Όλοι οι Δυτικοί που κοιτούν με δέος τους επικίνδυνους θρησκόληπτους, δεν πρόσφεραν επιχειρήματα κατά κάθε φιλελεύθερης τάσης; Συμφωνείτε πως η ιστορία του φανατισμού συμβαδίζει, ή μάλλον ακολουθεί κατά βήμα, την ιστορία της αδικίας;
Είναι πάντα χρήσιμο να θυμόμαστε την Ιστορία. Τη σχέση χριστιανισμού και σταυροφοριών. Την εξόντωση των Ινδιάνων της Αμερικής στο όνομα του Καθολικισμού. Τις σφαγές στην Αφρική στο όνομα της θρησκείας. Πιστεύω πως σήμερα το Ισλάμ διανύει το δικό του Μεσαίωνα. Όμως πώς φτάσαμε εδώ; Θα σας μιλήσω για την πατρίδα μου την Αλγερία. Όπως ξέρετε, η Αλγερία ήταν γαλλική αποικία και ανεξαρτητοποιήθηκε μόλις το 1962. Όταν οι Γάλλοι έφυγαν, άφησαν πίσω τους έναν αναλφάβητο πληθυσμό (μόλις το 10% ήξερε γραφή και ανάγνωση!), στον πολιτισμό του οποίου είχαν φερθεί με πλήρη απαξίωση. Οι Αλγερινοί δεν αισθάνθηκαν ποτέ πολίτες υπό την κατοχή των Γάλλων. Ο πατέρας μου, για παράδειγμα, που είχε πολεμήσει κατά των Γάλλων, δεν είχε καν το δικαίωμα να πάει σχολείο! Μετά την ανεξαρτησία μας, αυτό που βιώσαμε ήταν η μετάβαση στη νεότερη μορφή αποικιοκρατίας, η οποία κοστίζει λιγότερο γιατί δεν απαιτεί την παρουσία στρατού, αλλά απλώς τον έλεγχο των τοπικών πολιτικών και θρησκευτικών ελίτ και μέσω αυτών κάθε πλουτοπαραγωγικού πόρου της χώρας, όπως το πετρέλαιο. Επίσης, είναι πολύ επικερδές να εξοπλίζεις τις διάφορες ισλαμιστικές οργανώσεις, που βρίσκονται σε διαρκή αντιπαράθεση.
Αυτό συνέβη στην Αφρική και σήμερα έχει επεκταθεί στο Ιράκ, στη Συρία και τα άλλα μέρη με πλούσιο υπέδαφος. Κατά τη γνώμη μου, όσα συμβαίνουν σήμερα είναι κυρίως ευθύνη της Αμερικής, της Γερμανίας, της Γαλλίας και όλων των άλλων ισχυρών δυτικών κρατών. Όλοι αυτοί αποφάσισαν να βομβαρδίσουν αθώους ανθρώπους στο όνομα της Δημοκρατίας και τώρα πια δεν χρειάζεται καν να μπαίνουν στα έξοδα, καθώς έχουν προκαλέσει τη δημιουργία τόσων φανατικών πυρήνων που είναι αρκετοί για να αλληλοεξοντωθούν με βομβιστικές επιθέσεις αυτοκτονίας.
Θα σας πω χαρακτηριστικά πως, όταν οι ισλαμιστές άρχισαν να διεκδικούν την εξουσία στην Αλγερία, η πρώτη τους επιδίωξη ήταν να εξοντώσουν τους καλλιτέχνες και τους ανθρώπους του πνεύματος. Και τότε, οι Γάλλοι, τη δεκαετία του 90, επί Μιτεράν, αρνούνταν να χορηγήσουν βίζα σε πολλούς από εκείνους τους ανθρώπους, ενώ αντίθετα έδιναν ακόμη και υποτροφίες σε δηλωμένους φανατικούς ισλαμιστές! Εμείς φωνάζαμε πως υπέθαλπαν εγκληματίες και εκείνοι έδειχναν να θεωρούν τέτοιους όσους είχαν πολεμήσει παλιότερα υπερασπιζόμενοι την ανεξαρτησία της χώρας τους, ενώ ταυτόχρονα εξέθρεφαν το θηρίο του θρησκευτικού φανατισμού. Ένα γεγονός που δε θα ξεχάσω ποτέ ήταν όταν ο σπουδαίος θεατράνθρωπος της Αλγερίας, ο Azedine Mezzubi, δεν μπόρεσε να πάρει βίζα και πέντε μέρες μετά δολοφονήθηκε. Για μένα, ανάμεσα στους δολοφόνους του ήταν και η Γαλλική κυβέρνηση.
Τότε ζούσαμε σε μια κατάσταση που περιέγραψε πολύ καλά ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Tajar Jaout (που δολοφονήθηκε επίσης από τους φανατικούς ισλαμιστές), ο οποίος έγραψε: “Μιλάς και πεθαίνεις. Δε μιλάς και πάλι πεθαίνεις. Οπότε μίλα πριν πεθάνεις”!
Αυτή η φράση ακούγεται και σε κάποιο σημείο της ταινίας, η ιστορία της οποίας εκτυλίσσεται στην Αλγερία στα μέσα της δεκαετίας του 90. Υπάρχει κάποια σύνδεση μεταξύ των ζυμώσεων που συνέβαιναν τότε στην αλγερινή κοινωνία και στη μετέπειτα έξαρση του φονταμενταλισμού, με την επιβλητική εμφάνιση του Ισλαμικού Κράτους; Η Δύση άρχισε να ασχολείται με όλα αυτά μετά την 11η Σεπτεμβρίου. Μέχρι τότε, οι δυτικές κοινωνίες ήταν μακάριες. Αναρωτιέμαι, λοιπόν, συνέβαιναν από τότε πράγματα στις μουσουλμανικές χώρες, τα οποία πέρναγαν απαρατήρητα στο δυτικό κόσμο, αλλά εν τέλει δημιούργησαν καταστάσεις που μετουσιώθηκαν στον φανατισμό που ζούμε σήμερα;
Όταν οι Αμερικάνοι για να εναντιωθούν στους Ρώσους έριχναν χιλιάδες αντίτυπα του Κορανίου στο Αφγανιστάν, καλώντας τους νέους να γίνουν Μουσουλμάνοι και να πολεμήσουν κατά των Ρώσων, απέβλεπαν προφανώς στην εκμετάλλευση των πετρελαίων. Δεν πέτυχαν μόνο να δυσκολέψουν τους Ρώσους. Εξέθρεψαν και ένα στρατό φανατικών, ο οποίος τώρα επιτίθεται και στους ίδιους.
____________________
Η ταινία της Rayhana Obermeyer, «Ακόμη κρύβομαι για να καπνίσω» (“A mon Age je me cache Encore Pour Fumer”), γυρίστηκε στο Μπέη Χαμάμ της Θεσσαλονίκης και είναι ένα στρατευμένο οπτικό ποίημα. Ίσως η θεατρική της ρίζα να στερεί από την ταινία κάποιες από τις τεχνικές αρετές της έβδομης τέχνης. Όμως, το μήνυμά της παραμένει βαρυσήμαντο και απόλυτα επίκαιρο. Σε καιρούς όπου ο φανατισμός θεριεύει καταβροχθίζοντας κάθε θηλυκή υπεραξία (είτε με την άμεση βία στις ακραίες μουσουλμανικές κοινωνίες, είτε με τις συγκαλυμμένες διακρίσεις και τις πουριτανικές πιέσεις στις φιλελεύθερες δυτικές κοινωνίες), οι γυναίκες καλούνται να αναστηλώσουν την αλληλεγγύη τους και τη συνεργασία τους, αποφεύγοντας τις κοινωνικές συμπληγάδες των πατροπαράδοτων ρόλων και των νέων διεκδικήσεων.
Γράφει: Παναγιώτης Μπάρλας
Πηγή: pancreta