Ο Πάτρικ Λη Φέρμορ στο σπίτι του στην Καρδαμύλη/Φωτογραφίες: Key Books
Μιλήσαμε με τη συγγραφέα του βιβλίου «Πίνοντας με τον Πάτρικ Λη Φέρμορ» για τον άνθρωπο που έζησε στην Ελλάδα ως ένα κράμα ανάμεσα σε Ιντιάνα Τζόουνς και Τζέιμς Μποντ.
Δεκέμβριος, 1933. Ο ταξιδιωτικός συγγραφέας και φιλέλληνας Πάτρικ Λη Φέρμορ αποφασίζει να διασχίσει την Ευρώπη, έχοντας μαζί του μερικές αλλαξιές ρούχα και δυο βιβλία: έναν τόμο των Ωδών του Οράτιου και το Βιβλίο Αγγλικών Στίχων της Οξφόρδης. Ξεκινά από το ολλανδικό Αγκίστρι με προορισμό την εξωτική Κωνσταντινούπολη. Είναι μόλις 18 ετών κι όμως, ασφυκτιά ήδη στο αρτηριοσκληρωτικό περιβάλλον της λονδρέζικης κοινωνίας - το δριμύ αεράκι του κόσμου τον καλεί. Στο Λονδίνο, «τα πάντα έδειχναν αφόρητα, απεχθή, επιφανειακά, προβληματικά, αδιάφορα. Ξαφνικά, όλα τα πάρτι μού προκαλούσαν αποστροφή. Περιφρονούσα τους πάντες, αρχίζοντας και τελειώνοντας με τον εαυτό μου. Τα πάντα με αποκαρδίωναν, με πλήγωναν, με αποθάρρυναν. Κάθε μου πτυχή είχε συρρικνωθεί, ό,τι άξιζε πάνω μου είχε ζαρώσει, οι χειρότερες πλευρές μου είχαν πάρει κεφάλι. Ζούσα μέσα σε μια ατμόσφαιρα εξοντωτικής αεργίας μετά από ξέφρενο μεθύσι», θα αποκαλύψει στο βιογραφία του «Πάτρικ Λη Φέρμορ – Μια περιπέτεια», η Άρτεμις Κούπερ, συγγραφέας και προσωπική φίλη του μεγάλου Βρετανού περιηγητή.
Η ομάδα της απαγωγής του στρατηγού Κράιπε, στην Κρήτη.
Το μακρύ ταξίδι για την Κωνσταντινούπολη έμελλε να αποτελέσει το εφαλτήριο μιας μυθιστορηματικής ζωής, στο πέρασμα της οποίας, ο Πάτρικ Λη Φέρμορ έζησε εξημμένα κι ατρόμητα δίχως να λογαριάζει, λογιστικά, την κάθε μέρα. Έγραψε βιβλία, ταξίδεψε ως τη Μολδαβία για τα μάτια μιας Ρουμάνας ευγενούς, της οικογένειας των Καντακουζηνών, κατετάγη στην Ιρλανδική Φρουρά κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, πολέμησε στην Κρήτη και την ηπειρωτική Ελλάδα κατά τη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής, ενώ επέστρεψε πίσω στο αγαπημένο του νησί άλλες τρεις φορές -τη μία με αλεξίπτωτο- για να σταθεί στο πλευρό των Κρητικών συντρόφων του. Για δύο χρόνια ζούσε ψηλά στα βουνά, μεταμφιεσμένος σε βοσκό. Οι ντόπιοι τον φώναζαν «Μιχάλη». Το 1944 οργάνωσε και πρωταγωνίστησε στην επική απαγωγή του Γερμανού διοικητή, Χάινριχ Κράιπε, στην Κρήτη, μαζί τον συμπατριώτη του, Στάνλεϊ Μος και Κρήτες συντρόφους.
Η Ντολόρες Παγιάς με τον Πάτρικ Λη Φέρμορ, στο σπίτι του στην Καρδαμύλη.
«Τι ζωή ε;», γνέφει χαμογελώντας η Ντολόρες Παγιάς, ενώ καθόμαστε σε ένα μικρό καφέ στην πλατεία Εξαρχείων. Είναι ομολογουμένως δύσκολο να ακολουθήσει κανείς την ξέφρενη διαδρομή του Πάτρικ Λη Φέρμορ. Από τη μία πλευρά, ο ιντελεκτουέλ συγγραφέας, ο μεγάλος περιηγητής και από την άλλη ο άνθρωπος της περιπέτειας, πάντα πρόθυμος και ανοιχτός στον κίνδυνο -ένα εκρηκτικό μείγμα! «Αυτός ο συνδυασμός είναι που τον έκανε τόσο γοητευτικό. Αγαπούσε τη λογοτεχνία, όσο αγαπούσε και τη δράση. Ακόμα και στο τέλος της ζωής του, όσο πρόλαβα να τον ζήσω από κοντά, έκαιγε μια καταβροχθιστική φλόγα μέσα του που δεν έχω ξαναδεί», λέει η Ντολόρες. Γνωρίστηκε με τον Πάτρικ Λι Φέρμορ το 2009, όταν του τηλέφωνησε για να μεταφράσει κάποια βιβλία του στα ισπανικά. Εκείνος την κάλεσε στο σπίτι του στην Καρδαμύλη. «Ήταν πολύ ευγενικός από την πρώτη στιγμή – πραγματικός τζέντλεμαν. Γίναμε αμέσως φίλοι, αν και ήταν περίπου 90 ετών, μια ηλικία που άλλοι άνθρωποι κλείνονται στον εαυτό τους και δεν θέλουν να κάνουν νέες φιλίες. Εκείνος, όμως, ήταν ανοιχτός όπως ένα μικρό παιδί». Από τη φιλία τους γεννήθηκε το βιβλίο «Πίνοντας με τον Πάτρικ Λη Φέρμορ» (εκδ. Key Books), το οποίο κυκλοφόρησε πρόσφατα και σκιαγραφεί το πορτρέτο του τολμηρού Άγγλου συγγραφέα στη δύση της ζωής του.
«Ο τίτλος "Πίνοντας με τον Πάτρικ Λη Φέρμορ" πώς προέκυψε;», ρωτώ τη Ντολόρες. «Μα, επειδή πίναμε συνέχεια», μου λέει γελώντας δυνατά. «Ο Πάτρικ είχε τρομερή αγάπη στο καλό κρασί και εξίσου δυνατή αντοχή σε κάθε είδους αλκοόλ –το παράδοξο είναι πως δεν θυμάμαι να τον είδα ποτέ μεθυσμένο, αν και υπήρχαν φορές που πίναμε από το μεσημέρι». «Έπινε στα 90 του;», παρατηρώ, απορημένος. Η Ντολόρες κουνά το κεφάλι καταφατικά. «Ναι και παρότι έπινε μεγάλες ποσότητες, είχε μια αξιοζήλευτη διαύγεια –μπορούσες να συζητήσεις τα πάντα μαζί του. Δεν του άρεσε, όμως, να μιλάει πολύ για εκείνον. Σπανίως και έπειτα από μεγάλες πιέσεις έλεγε πράγματα για τη ζωή του, ήταν ένας πολύ σεμνός άνθρωπος». «Δεν τον ρώτησες ποτέ για την απαγωγή του Κράιπε;», παρεμβαίνω ξανά.
Το BBC, κάποτε τον χαρακτήρισε ένα «κράμα ανάμεσα σε Ιντιάνα Τζόουνς, Τζέιμς Μποντ και Γράχαμ Γκριν»
«Είχε ένα μοναδικό τρόπο, κάθε φορά που πήγαινες να του μιλήσεις για κάποια περιστατικά, εκείνος μετατόπιζε, μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα, το επίκεντρο της συζήτησης πίσω σε εσένα. Μετά τις πρώτες συναντήσεις μας, του είχα διηγηθεί ολόκληρη τη ζωή μου –έδειχνε μεγάλο ενδιαφέρον για τις ιστορίες των ανθρώπων γύρω του. Ήταν ένας άνδρας μιας άλλης εποχής. Δεν χρησιμοποποιούσε κινητά, λάπτοπ, δεν έβλεπε τηλεόραση –ζούσε μέσα στα βιβλία του. Ακόμα και στο τέλος που δεν έβλεπε καλά, τον θυμάμαι να παλεύει με ένα μεγεθυντικό φακό, να δίνει μάχη με κάθε σελίδα. Μιλούσαμε ατέλειωτες ώρες για βιβλία, μου ζητούσε να τον ενημερώνω για νέους Ισπανούς συγγραφείς και καλά βιβλία που δεν είχαν υποπέσει στην αντίληψή του».
Το σπίτι του στην Μάνη, θα ανοίξει σύντομα για το κοινό.
Η Ντολόρες Παγιάς γεννήθηκε στη Βαρκελώνη και έζησε αρκετά χρόνια στο Μεξικό. Σπούδασε κινηματογράφο, εργάστηκε ως σεναριογράφος στην τηλεόραση, ενώ σκηνοθέτησε στο παρελθόν και δύο ταινίες μεγάλου μήκους. Σήμερα ασχολείται σχεδόν αποκλειστικά με τη λογοτεχνία, έχοντας μεταφράσει στα ισπανικά τα βιβλία του Πάτρικ Λη Φέρμορ «Ρούμελη – Οδοιπορικό στη Βόρεια Ελλάδα», «Ώρα για σιγή» και «Τρία γράμματα από τις Άνδεις», καθώς και τη βιογραφία του, από την Άρτεμις Κούπερ. Η ίδια πιστεύει πως αυτό που τους έφερε κοντά με τον Βρετανό περιηγητή ήταν η κοινή αγάπη τους για την Ελλάδα. «Αγαπούσα την χώρα σας από μικρό κορίτσι, απ' όταν διάβασα στα ισπανικά, την Οδύσσεια –ήταν ένα παιδικό βιβλιαράκι, όμως αρκούσε για να λατρέψω το ελληνικό πνεύμα. Όταν επισκέφτηκα την Καρδαμύλη για να συναντήσω τον Πάτρικ Λη Φέρμορ, ένιωσα πως βρήκα το δικό μου παράδεισο. Πούλησα το σπίτι μου στην Ισπανία και αγόρασα ένα σπιτάκι σε ένα μικρό χωριό, εκεί κοντά. Οι φίλοι μου στην Ισπανία μου έλεγαν, "Μα είναι δυνατόν να πας στην Ελλάδα, τόσο μακριά;" και εγώ τους απαντούσα "Μακριά από τι; Eκεί είναι το κέντρο του δικού μου κόσμου". Έτσι ένιωθε και ο "Πάντι", πως η Ελλάδα ήταν το κέντρο του δικού του κόσμου». Το Σάββατο (10/6) κλείνουν έξι χρόνια από το θάνατο του Πάτρικ Λι Φέρμορ, του ανθρώπου που το BBC κάποτε χαρακτήρισε ένα «κράμα ανάμεσα σε Ιντιάνα Τζόουνς, Τζέιμς Μποντ και Γράχαμ Γκριν», του ταξιδιωτικού συγγραφέα που περισσότερο από το θάνατο φοβόταν να μη ζήσει μια ανεπαρκή ζωή.
Το βιβλίο «Πίνοντας με τον Πάτρικ Λη Φέρμορ», κυκλοφορεί στα ελληνικά από την Key Books.
Αντώνης Ντινιακός
Πηγή: pancreta