Στην εξαιρετική μελέτη του ο φιλόλογος Αντώνης Καρτσάκης με θέμα: «Το λογοτεχνικό Ηράκλειο του Μεσοπολέμου. Κείμενα, έντυπα, δημιουργοί», εκδ. Δήμος Ηρακλείου Βικελαία Βιβλιοθήκη, αναπλάθει με έξοχο τρόπο την πνευματική ζωή της πόλης, τη διακίνηση ιδεών και απόψεων, τη διασταύρωση των ρευμάτων σκέψης και τις αντιθέσεις τους, το μέγεθος των δημιουργών και τις αγωνίες τους, τις σχέσεις και τους ανταγωνισμούς με την Αθήνα, τις επιρροές με τα ευρωπαϊκά ρεύματα και τις πρωτοπορίες.
Τα λογοτεχνικά στέκια και σαλόνια, τα βιβλιοπωλεία, οι παρέες ξαναζωντανεύουν με μία μουσική και ένα άρωμα ποιητικών θιάσων όπου αναδύεται τη συλλογική μνήμη της πόλης.
Αναγκαίο στοιχείο γνώσης και βιώματος για να υπάρξει ανάδραση. Τα λογοτεχνικά περιοδικά τα οποία παρουσιάζονται είναι τα «Νεοελληνικά Γράμματα» (1926-1928), του Γιάννη Μουρέλλου, «Το Κάστρο» (1934-1938) του Λευτέρη Αλεξίου, τα «Φύλλα Τέχνης» (1935-1938) του ποιητή Μηνά Δημάκη, οι «Κρητικές Σελίδες» (1936-1939) της Θάλειας Καλλιγιάννη (που πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση και διώχθηκε) και οι εφημερίδες που ασχολούνται με λογοτεχνικά και καλλιτεχνικά θέματα. Προηγουμένως παρουσιάζει τα πολυσήμαντα περιοδικά των αρχών του αιώνα «Κρητική Ηώς» (1906-1908) και «Κρητική Στοά» (1909 -1911).
Από τον πνευματικό πλούτο του Μεσοπολέμου ξεχωριστή θέση κατέχει το διεθνών προδιαγραφών «Studio» (που παρακολουθεί τις εξελίξεις στον ευρωπαϊκό πολιτισμό) του πολύπλευρου δημιουργού και καθολικού ανθρώπου Λευτέρη Αλεξίου που είναι μουσικός και συνθέτης συμφωνικής μουσικής, ποιητής κ.λπ. Το «Studio» γίνεται κόμβος των πνευματικών ανθρώπων του Ηρακλείου.
Αποθεωτική όμως είναι η άποψη του Χένρι Μίλερ για την προσωπικότητα τόσο του Λευτέρη Αλεξίου όσο και για το «Studio», ο οποίος έρχεται στο Ηράκλειο το 1940 και γράφει στο έργο του «Ο κολοσσός του Μαρουσιού». Ενδεικτικά ο μελετητής αναδημοσιεύει:
Μιλούσε (ο Αλεξίου) γαλλικά, γερμανικά, ιταλικά, ισπανικά, ρούσικα, πορτογαλικά, τούρκικα, αραβικά, και ελληνικά στη δημοτική, την καθαρεύουσα και την αρχαία. Ηταν συνθέτης, ποιητής, φιλόλογος και εραστής του καλού φαγητού και του καλού ποτού. Αρχισε ρωτώντας με για τον Τζέιμς Τζόις, τον Τ.Σ. Ελλιοτ, τον Ουόλτ Ουίτμαν, τον Αντρέ Ζιντ, τον Μπρετόν, τον Μακ Λιούις, τον Χάινριχ Γκεόργκ, τον Ρ.Μ. Ρίλκε… Επιασα το κεφάλι μου…
Η διθυραμβική άποψη του Χένρι Μίλερ για το «Studio» είναι χαρακτηριστική για την οικουμενικότητα της πνευματικής ζωής που παρείχε το στέκι του Λευτέρη Αλεξίου ήδη από το 1930. Σημείωνε ο Μίλερ μεταξύ των άλλων: «Πέρα, στην κυρίως Ευρώπη, ένας άλλος κόσμος ερειπωνόταν. Σε λίγο θα πρέπει να ταξιδεύει κανείς ώς την Κρήτη για να βρει αποδείξεις ενός πολιτισμού που αφανίστηκε.
Σ' αυτή τη μικρή καλύβα υπήρχε μια διασταύρωση από οτιδήποτε αποτελούσε τον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Το δωμάτιο αυτό θα συνέχιζε να ζει, όπως συνέχιζαν να ζουν οι μοναχοί του Μεσαίωνα».
Η πολυπρισματική οπτική του συγγραφέα, ο πλούτος του υλικού που διαχειρίζεται με μαεστρία ανοίγει δρόμους για μελέτες σύνδεσης της περιφερειακής λογοτεχνικής και πνευματικής ζωής με αυτήν της Αθήνας σε συνδυασμό με τα διεθνή ρεύματα σκέψης.
Πηγή: pancreta