Σαν σήμερα, 14 Γενάρη 1951, σε ηλικία 84 χρόνων, πέθανε ο Ζακυνθινός μυθιστοριογράφος, συγγραφέας θεατρικών έργων και εξαιρετικός κριτικός Γρηγόριος Ξενόπουλος.
Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος γεννήθηκε στις 9 Δεκεμβρίου του 1867 στο Φανάρι, πρωτότοκος γιος του ζακύνθιου πρώην στρατιωτικού και εμπόρου Διονυσίου Ξενόπουλου με καταγωγή από την Πελοπόννησο και της πολίτισσας Ευθαλίας Θωμά. Σε βρεφική ηλικία εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στη Ζάκυνθο.
Ο Ξενόπουλος καλλιέργησε όλα τα είδη του λόγου, εκτός από την ποίηση:διήγημα, μυθιστόρημα, θέατρο, χρονογράφημα, παιδική λογοτεχνία, ακόμα και μυθιστορηματική βιογραφία και ταξιδιωτικές εντυπώσεις. Και σε όλα τα είδη ήταν δάσκαλος. Σε όλα τα έργα του καθρεφτίζεται η νεοελληνική ζωή σε μια συγκεκριμένη στιγμή της ανέλιξής της.
Μιλώντας ο ίδιος στην αυτοβιογραφία του λέει πως σε μερικά πράγματα ήταν ο πρώτος, χρονολογικά τουλάχιστον. Και έτσι είναι
Εγραψε περισσότερα από 80 μυθιστορήματα, ενώ θεωρείται ο «εισηγητής» του «αστικού μυθιστορήματος». Εγραψε πλήθος διηγημάτων, «αθηναϊκά» και «ζακυνθινά». Μερικά απ’ αυτά είναι από τα καλύτερα νεοελληνικά διηγήματα. Πρώτος έμπασε τη δημοτική στο διήγημα. Πατέρα του μυθιστορήματος τον χαρακτήρισαν και δεν είναι υπερβολικό. Πρωτοπόρος και στο θέατρο (με 46 θεατρικά έργα). Μέχρι τότε κυριαρχούσαν οι αρχαιοπρεπείς τραγωδίες και ηη καθαρεύουσα. Ο Ξενόπουλος έβαλε στο θέατρο τη νεοελληνική ζωή. «Ο ψυχοπατέρας» είναι σταθμός στην ιστορία του νεοελληνικού θεάτρου, γι’ αυτό και τον είπαν πατέρα του νεοελληνικού θεάτρου και ο Ψυχάρης τον ανακήρυξε πατέρα της θεατρικής δημοτικής. Ως κριτικός, επίσης, ήταν ο πρώτος που παρουσίασε τον Κωνσταντίνο Καβάφη, το 1903 και ήταν ο πνευματικός πατέρας πολλών από τους «μεγάλους» λογοτέχνες του προηγούμενου αιώνα. Επίσης, ήταν αυτός που έδωσε περίοπτη θέση σε ένα είδος που ήταν άγνωστο στην Ελλάδα, την παιδική λογοτεχνία.
Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος δεν έμεινε ανεπηρέαστος από τις νέες για την εποχή του, ιδέες, τις σοσιαλιστικές. Ενωσε τις δυνάμεις του με εκείνες των πρώτων Ελλήνων σοσιαλιστών, βοήθησε στην έκδοση των εφημερίδων τους «Αρδην» και «Κοινωνία», ενώ εξέθεσε τις θέσεις του για το σοσιαλισμό στο έργο «Πλούσιοι και Φτωχοί» του 1919, το οποίο θεωρείται από τα καλύτερά του και πρόδρομος της κοινωνικής μας πεζογραφίας.
Κατά τη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής έδρασε στα πλαίσια του Ε.Α.Μ. και το 1944 άγνωστοι ανατίναξαν το σπίτι του στην οδό Ευριπίδου με αποτέλεσμα να χαθεί το τεράστιο αρχείο του. Μετά το 1947 αντιμετώπισε έντονες οικονομικές δυσκολίες.
Πηγή: pancreta