Ο Κρητικός συγγραφέας Παντελής Πρεβελάκης (1909 - 1986) μια πολυεδρική πνευματική προσωπικότητα, ποιητής, πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας, ιστορικός της τέχνης, δοκιμιογράφος με πολύ σημαντικές μελέτες τον Ρίτσο, τον Σικελιανό, τον Καζαντζάκη, τον Γκρέκο, την Ιταλική Αναγέννηση κ.λπ. Συμπυκνώνει τον καθολικό άνθρωπο.

Δημιούργησε κάτω από τη σκιά του μεγάλου Καζαντζάκη, με τον οποίο διατηρούσε φιλία, έσκυψε πάνω στην κρητική γη και στην Ιστορία της για να μιλήσει για τις μεγάλες αξίες της πολιτισμικής μας παράδοσης. Στο έργο του «Το Χρονικό μιας Πολιτείας», που είναι ύμνος στη γενέτειρά του, την πόλη του Ρεθύμνου, γράφει σχετικά:

«Περιγιάλι καθαρό και πλατύ, με ψιλή κι άσπρην άμμο, ξεκινά από την ανατολική Πόρτα του Ρεθέμνου και φεύγει θαρρείς σαν καροτσόδρομος να πάει να σμίξει την πρώτη χώρα του νησιού, το Μεγαλόκαστρο.

»Από την άλλη μεριά που πέφτουν τα Χανιά, μια μολυβένια βραχουριά -να τη θωρείς και να φοβάσαι!– κατακυλά τα κοτρώνια της ίσαμε τα πόδια του μουράγιου. Το Ρέθεμνος, μαθές, είναι χτισμένο πάνω στο σύνορο της ημεράδας και της αγριάδας».

Αυτή είναι μία από τις μορφές ταυτότητας που δίνει ο Πρεβελάκης στην αγαπημένη του Πολιτεία. Πολυβραβευμένος ο ίδιος τιμήθηκε μεταξύ άλλων και με το βραβείο Herder. Από το πολυδιάστατο έργο του ενδεικτικά παρουσιάζουμε στοιχεία από το ποιητικό του έργο «Ο νέος Ερωτόκριτος», 4.670 ομοιοκατάληκτοι δίστιχοι, στον οποίο υμνείται η Ελευθερία που φυλάκισε η Χούντα.

Για το έργο αυτό ο Στυλιανός Αλεξίου σημειώνει: «Τιμά ιδιαίτερα τον Πρεβελάκη το ότι, αντίθετα από άλλους ποιητές μας, δεν ακολούθησε ποτέ τους συρμούς της εποχής, και δεν κατέβαλε κανένα φόρο στη μόδα της ασυνάρτητης και νεωτερικής έκφρασης».

Από το κεφάλαιο «Η νεκρή πολιτεία και ο Γυρισμός», επιλέγουμε: «Νησί για δόξα αχόρταγο, ποιητής θα σε μερώσει μ’ ένα τραγούδι που με φως θα σε περιχρυσώσει. Κρήτη! Με κράζεις με φωνή θελητική, που μοιάζει με τον αχό του σήμαντρου που το ’σφιξε αγιάζι.

Μα αυτός δεν είναι αντίλαλος από καμπάνας στόμα, μόν’ αντρειωμένου στεναγμός που βγαίνει από το χώμα. Το κλάμα σου, πολύπαθο νησί, το ’δα από πέρα ν’ αχνίζει σα ζεστή πηγή στον παγωμένο αγέρα. Κ’ ένα λυράκι απ’ την πλαγιά, π’ όμοιο δεν είχα ακούσει στον παιδεμό μου, λάλησε, βοσκός που το ’χε κρούσει.

Αχός πικρός κ’ ερωτικός παρ’ άλλος εδώ χάμου από τ’ αυτιά μου κύλησε βαθιά μες στην καρδιά μου. Χαμήλωσα και λύγισα, το χώμα να φιλήσω, μα το κορμί απ’ τους λυγμούς πήγαινε μπρος και πίσω. "- Αν είσαι, Κρήτη, μάνα μου, πες μου το για να ζήσω." "- Παιδί μου! Με το στόμα σου γυρεύω να μιλήσω."

Δασκαλοράβδι δε βαστώ, την εξουσία την έχει μια γλώσσα φως που στο γυμνό σου βράχο απάνω τρέχει».

Εκδόσεις «Βιβλιοπωλείον της Νέας Εστίας». Ο Πρεβελάκης με νοσταλγία για το αγαπημένο του νησί, βυθίζεται στην Ιστορία της Κρήτης και γίνεται καθολικός καμπανοκρούστης ελευθερίας, χτυπώντας τη Χούντα και κάθε μορφή ολοκληρωτισμού διαχρονικά και πλανητικά.

πηγή