Να πουλάς τον καπνό και την απόλαυση. Να πουλάς την ηδονή και την ενημέρωση. Να πουλάς το χαρτί και τα όνειρα σου. Τι γίνεται, όμως, όταν το σύννεφο επιμένει και η βροχή που ξέρεις δεν έρχεται; Τότε ψάχνεις να πουλήσεις ελπίδα, προσδοκία και αναμνήσεις. Τα σύννεφα είναι το περιτύλιγμα του κόσμου και τα προσωπικά διδάγματα το χρώμα και το σχήμα του. Αν από μια ήττα έμαθες ότι πρέπει να ηττηθεί όλος ο κόσμος για να κερδίσεις, τότε το σύννεφο φωτιά και μολύβι θα φέρει. Αν από μια σύγκρουση έμαθες ότι η εξουσία θρέφεται από κορμιά και μαχαίρια, τότε φροντίζεις να βομβαρδίσεις τα σύννεφα με τη λαχτάρα για λευτεριά. Κι αν από τους ανθρώπους έμαθες να περιμένεις τα πάντα και τίποτα, τότε φρόντισε να διαβάσεις σωστά το σύννεφο. Αν, λοιπόν, πουλάς καπνό και εφημερίδες, μίλα με τους ανθρώπους, άκου και δες ποιοι είναι αυτοί που θα έρθουν μέσα από το απειλητικό σύννεφο. «Ο καπνοπώλης» (Εκδόσεις Ποταμός) ανήκει στα μυθιστορήματα που μελετούν την εύθραυστη ισορροπία του κόσμου τούτου. Ο καπνός πάντα θα προειδοποιεί και θα πάντα θα είναι το πρώτο και το τελευταίο σημάδι της καταστροφής. Ας χαθούμε στο σύννεφο που μας δίνει ο Ρόμπερτ Ζέεταλερ.

Ο Ζέεταλερ περιγράφει αυτό που έρχεται και θα σαρώσει τα πάντα. Τόπος δράσης η Αυστρία και σκηνικό η ήσυχη προσάρτηση της στη ναζιστική Γερμανία. Όπως προετοιμάστηκε το έδαφος για άνευ όρων παράδοση της χώρας, έτσι και ο ήρωας του βιβλίου προετοιμάζεται για την αποδοχή της απώλειας. Αυτά που χάνει αφορούν τον μικρόκοσμο του, αφορούν το σώμα και την ψυχή του. Ένας ανυποψίαστος 17χρονος μαθαίνει τον κόσμο «διαβάζοντας» τη Βιέννη. Εκεί μετακομίζει από την ειδυλλιακή τοποθεσία που ζούσε και εκεί θα μάθει τη δουλειά του καπνοπώλη. Δάσκαλος του Ότο Τρσνιέκ. Αυτός θα του πει ότι ένας καλός καπνοπώλης δεν πουλάει μόνο καπνό και χαρτί. Ένας καλός καπνοπώλης πουλάει απόλαυση και ηδονή – και ενίοτε κακές συνήθειες! (σ. 38). Στην ουσία ο Τρσνιέκ δείχνει τον δρόμο στον νεαρό Φραντς Χούχελ. Δεν είναι, όμως, μόνο αυτός. Ανάμεσα στους τακτικούς πελάτες του καπνοπωλείου είναι ο καθηγητής Σίγκμουντ Φρόιντ. Ο νεαρός Φραντς βρίσκει σημείο επαφής μαζί του και αυτός τον συμβουλεύει για τον απελπισμένο έρωτά του. Οι ναζί όμως έρχονται…

Ο Ζέεταλερ μέσα από την απειρία του νεαρού Φραντς και την εμπειρία των Τρσνιέκ. Φρόιντ εξηγεί αυτό που συνέβαινε τότε στην Αυστρία. Η παραίτηση, η εγκατάλειψη, ο ακυρωμένος έρωτας, η απώλεια, όλα φιλτράρονται μέσα από τους διαλόγους των εμπλεκομένων, μέσα από τις εξομολογήσεις και τα όνειρα τους! Η πραγματικότητα της εποχής συνδυάζεται με τις ταπεινές ελεύθερες σκέψεις και την αναπόφευκτη βαρβαρότητα. Αν και μερικές φορές η αφηγηματική ισορροπία χάνεται, το αποτέλεσμα συγκινεί και αγγίζει βαθιά τον αναγνώστη. Ο Ζέεταλερ μέσα στον ζόφο φωτίζει την ανθρωπιά και το θάρρος. Η μετάφραση είναι των Καρίνα Λάμψα, Παυλίνα Δηράνη.