Με προτροπή μιας φίλης αναγνώστριας δοκίμασα να διαβάσω την Μπουραζοπούλου. Άρχισα να διαβάζω την «Ενοχή της αθωότητας» και από την αρχή μου δημιουργήθηκε η αίσθηση πως «ίσως αυτό που διαβάζεις να μην ανήκει στα αναγνώσματα που σου είναι οικεία και αρεστά, αλλά μήπως είναι ένα πολύ έξυπνο και πολυσήμαντο κείμενο;» Αφού ενέδωσα –ως όφειλα- στον κώδικα της συγγραφέως, απόμεινα καθηλωμένος από την ενάργεια, τη ζωντάνια των εικόνων, την ευρύτητα πληροφοριών που υποκρύπτει η γραφή της και τέλος από την πολιτική που αποπνέει το κείμενο, χωρίς να συνθηματολογεί. Κεφάλαιο με το κεφάλαιο ζωντάνευε μπροστά μου ο «μύθος της Ευρώπης, έτσι όπως θα μπορούσε να γίνει». Μύθος, καθώς πρόκειται για μυθιστόρημα, αλλά μια εξαίσια αλληγορία για την σημερινή ευρωπαϊκή εικόνα και πραγματικότητα.

Ερχόμαστε στο νέο βιβλίο της Μπουραζοπούλου. Πρόκειται για το «Ο Δράκος της Πρέσπας ΙΙ: Κεχριμπαρένια έρημος» (που εξέδωσε πάλι ο Καστανιώτης) και αποτελεί τη νοηματική συνέχεια του προηγούμενου της μυθιστορήματος «Ο Δράκος της Πρέσπας I – Η Κοιλάδα της Λάσπης». Όποιο κι αν διαβαστεί πρώτο ή δεύτερο δεν έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς η ιστορία δεν έχει μια χρονολογική ακολουθία (πριν-μετά), αλλά αποτελεί την άλλη ματιά στην ίδια ιστορική στιγμή.
Η λίμνη Πρέσπα είναι χωρισμένη στα τρία –Ελλάδα, Βόρεια Μακεδονία και Αλβανία- και ενώ αποτελεί σύνορο αναπόφευκτα ενώνει τις τρεις χώρες. Τις ενώνει καθώς είναι ενιαία και αδιαίρετη, αλλά τις ενώνει δραματικά, καθώς η ύπαρξη ενός Δράκου –που δεν εμφανίζεται ο ίδιος- την έχει στοιχειώσει καταστρέφοντας την.
Αυτό που είναι αδιανόητο οφείλεται στον διαφορετικό τρόπο με τον οποίο η κάθε κοινότητα αντιλαμβάνεται την καταστροφή. Στο συγκεκριμένο –δεύτερο τόμο- παρακολουθούμε την υπόθεση από τη σκοπιά των Βορειομακεδόνων, ενώ στον πρώτο τόμο είχαμε να κάνουμε με τη δράση από τη σκοπιά των Ελλήνων.
Η εξερεύνηση των αιτίων της καταστροφής, άρα ο εντοπισμός και η εξουδετέρωση του Δράκου αναπόφευκτα φέρνει τις κοινότητες κοντά, δημιουργώντας ένα τεράστιο ερωτηματικό για το διαφορετικό τρόπο που αντιδρά η καθεμία στην καταστροφή και εντείνοντας την έλλειψη κατανόησης της μιας προς την άλλη. Οι προκαταλήψεις και ο ανταγωνισμός συντηρούν την εχθρότητα. Η πρόοδος του ενός αποτελεί απειλή για τον άλλο. Επιπλέον, το πεδίο δράσης καθώς και η όλη αναζήτηση της αλήθειας έχουν ιδιοκτήτη. Η πολυπλόκαμη μαμά εταιρεία αγοράζοντας χρέος των τριών χωρών απέκτησε τη λίμνη, τον μύθο της, τα δικαιώματα έρευνας της, την απόλυτη δικαιοδοσία στην επίλυση ή συντήρηση του μυστηρίου της. Με τον τρόπο αυτό η Μπουραζοπούλου γειώνει το παραμύθι της στην πραγματικότητα όπως την γνωρίζουμε σήμερα.

Το μεγάλο επίτευγμα της συγγραφέως είναι η ικανότητα να δημιουργεί συνεχή «σύγχυση» στον αναγνώστη ανάμεσα στην αλήθεια και το ψέμα. Διαβάζοντας και αυτό το βιβλίο της και έχοντας αποδεχθεί τη θεμιτή λογοτεχνική σύμβαση του ψεύδους, αναγκάζεσαι να παραδέχεσαι συνεχώς τις αλήθειες που κρύβει (;) το κείμενο. Αλήθεια, ποιος είναι ο Δράκος; Υπάρχει ή αποτελεί κατασκεύασμα; Αυτό που όλοι αντιλαμβάνονται σαν διαφορετικό μήπως είναι το ίδιο και το αυτό; Αλήθεια, ποιος έχει και με την ανοχή ποιων απέκτησε το δικαίωμα να καθοδηγεί και να ελέγχει την έρευνα, συχνά έχοντας λόγο ακόμα και για τη ζωή των ερευνητών; Ποιος αναγνώστης δεν αντιλαμβάνεται πως αυτά είναι πολιτικά ερωτήματα;

Όποιος διαβάσει το βιβλίο την Μπουραζοπούλου θα καταλαγιάσει την ανησυχία του για την τόλμη της να μιλήσει για τη Βαλκανική περιπέτεια (μια από τις πολλές) μέσα από τη λογοτεχνία. Πραγματικά, τα μεγάλα θέματα μπορεί να θέλγουν περισσότερο τους συγγραφείς, αλλά είναι και πιο εύκολο να κακοπάθουν στα χέρια λογοτεχνών που υπερεκτίμησαν τις δυνάμεις τους. Φαίνεται, όμως, πως η πλέον ενδιαφέρουσα συγγραφέας πολιτικής φαντασίας που έχουμε, έχει διαβάσει πολύ, αλλά και ελέγχει τα εκφραστικά της μέσα με περισσή άνεση. Επίσης, διαθέτει και πολιτική άποψη. Η ρήξη στην πίστη της παντοδυναμίας των ισχυρών που εκδηλώνεται από τους ερευνητές –τους δρακολόγους, όπως τους ονομάζει- ανοίγει ένα παράθυρο ελπίδας για την ειρηνική συμβίωση και συναντίληψη των λαών της περιοχής. Και όλα αυτά χωρίς διδακτισμούς και μανιφέστα.
Για την τελική έκβαση θα περιμένουμε και τον τρίτο τόμο της Μπουραζοπούλου. Ας ευχηθούμε να μην αργήσει!

Βιβλιοπωλείο Αναλόγιο

Πηγή: pancreta.gr