Τίτλος: Ζωή, οδηγίες χρήσεως
Πρωτότυπος τίτλος: La Vie, mode d'emploi
Συγγραφέας: Ζωρζ Περέκ (George Perec)
Μετάφραση: Αχιλλέας Κυριακίδης
Εκδόσεις: ύψιλον/βιβλία
Χρονολογία έκδοσης: 1991
Σελίδες: 620
Ο Ζωρζ Περέκ ξεκινάει το βιβλίο με ένα προοίμιο αφιερωμένο στην πολύπλοκη τεχνική του παζλ, στο οποίο καταλήγει σε αλληγορικά συμπεράσματα, όπως "παρά τα φαινόμενα, το παζλ δεν είναι μοναχικό παιχνίδι: κάθε κίνηση που κάνει ο παίκτης του παζλ, ο κατασκευαστής του παζλ την έχει κάνει πριν απ' αυτόν· κάθε κομμάτι που ο παίκτης το πιάνει και το ξαναπιάνει, που το εξετάζει, που το χαϊδεύει, κάθε συνδυασμός που δοκιμάζει και ξαναδοκιμάζει, κάθε ψηλάφηση, κάθε διαίσθηση, κάθε ελπίδα, κάθε απογοήτευση, έχουν αποφασιστεί, έχουν υπολογιστεί κι έχουν μελετηθεί απ' τον άλλο."
Το ίδιο το βιβλίο πρόκειται για ένα παζλ: οι ιστορίες όλων των ανθρώπων που πέρασαν από την πολυκατοικία στον αριθμό 11 της οδού Σιμόν-Κρυμπελιέ, από το 1833 έως το 1975, είναι τα κομμάτια του παζλ, που ο Περέκ ενώνει, για να δημιουργήσει ένα και μοναδικό σύνολο, μία ολοκληρωμένη εικόνα, που δεν είναι άλλη από την εικόνα της ζωής.
Μας περιγράφει ένα- ένα τα διαμερίσματα της πολυκατοικίας, αφηγείται ιστορίες για τους κατοίκους και τους φίλους τους, τα έπιπλα, τους πίνακες, τις ιστορίες πίσω από τους πίνακες, ακόμα και τις ιστορίες πίσω από τους πίνακες στα σπίτια των ζωγράφων που έφτιαξαν τους πρώτους πίνακες και όλα αυτά με εξονυχιστικές λεπτομέρειες, που θα μπορούσαν να προκαλέσουν νευρικό κλονισμό, αν δεν το έκανε με τέτοια μαεστρία. Οι ιστορίες εναλλάσσονται συνειρμικά, ενσωματώνοντας τον αναγνώστη στο μυαλό του Περέκ∙ είναι ιστορίες ματαιότητας, ιστορίες ευτυχίας, ιστορίες τραγικές· έχουν ζουμί, έχουν έρωτα, έχουν θάνατο, έχουν έγκλημα, πλούσιους κλεπτομανείς, ακροβάτες που δεν θέλουν να ξανακατέβουν από την αιώρα τους, κρυπτογραφημένες λέξεις σε διάφορες φράσεις και κρυμμένα νοήματα σε όλες τις ιστορίες, με ύφος καθημερινό, εγκυκλοπαιδικό ενίοτε, πολλές φορές χιουμοριστικό, αλλά σίγουρα όχι διδακτικό. Ανάμεσα στις χιλιάδες ιστορίες που υπάρχουν, υπάρχει και μια κεντρική ιστορία, η οποία εκτυλίσσεται αποσπασματικά στα διάφορα κεφάλαια του βιβλίου ∙ αυτή του Μπάτερλμπουθ, ενός νέου που αποφασίζει να αφιερώσει την ζωή του στην δημιουργία και την καταστροφή παζλ, ένα μυστικό σκοπό, που λίγοι γνωρίζουν και η οποία ιστορία λειτουργεί ως πλαίσιο του παζλ, αλλά και ως το τελευταίο κομμάτι που χρειάζεται για να λυθεί ο γρίφος (της ζωής).
Ο Ζωρζ Περέκ ήταν μέλος της ομάδας των Oulipo (Ouvroir de litterature potentielle-Εργαστήρι Δυνητικής Λογοτεχνίας) και το έργο του είναι γεμάτο με τις τεχνικές αυτής της ομάδας, όπως ο περιορισμός των τριών ενοτήτων, τα λιπογράμματα και το LSD* (Litterature Semo-definitionnelle), μεταξύ άλλων. Η δουλειά του μεταφραστή εμένα μου φαίνεται βασανιστική και όχι απλά δύσκολη και ο ίδιος στο τέλος του βιβλίου αναφέρει ενδεικτικά δύο από τις «συναρπαστικές δυσκολίες» που του παρουσιάστηκαν, αλλά εν τέλει η δουλειά του είναι τρομερή.
LSD*: Σε μία ήδη διατυπωμένη πρόταση, αντικαθιστούμε την κάθε λέξη με τον ορισμό της από το λεξικό. Επαναλαμβάνουμε την ίδια διαδικασία στην καινούρια πρόταση που προκύπτει μέχρι να φτάσουμε στο τελικό αποτέλεσμα. (sic!) Δεν βρίσκω μετάφραση του όρου στα ελληνικά.
Βάζω και μια φωτογραφία του Περέκ, γιατί θεωρώ ότι η εξωτερική του εμφάνιση συνάδει απόλυτα με την τρέλα του και γιατί τον θεωρώ απ' τα πιο γλυκά πλάσματα που πέρασαν από την λογοτεχνία.
Πηγή: pancreta.gr