Φαίνεται πως δεν έχουμε καλοκαταλάβει την ένταση του προβλήματος της ακροδεξιάς παρουσίας στη Βόρεια Ευρώπη. Υπάρχει η βιβλιογραφία των “μελανοχιτώνων”, δηλαδή ιστορικά – πολιτικά δοκίμια σχετικά με το θέμα, αλλά η αλήθεια είναι πως η λογοτεχνία μπορεί να αποδειχτεί πολύ πιο διαφωτιστική.

Κεντρικό πρόσωπο του βιβλίου η νεαρή ιστορικός Άγκνες. Είναι Ισλανδή, αλλά από γονείς Λιθουανούς πολιτικούς – οικονομικούς μετανάστες στο Ρέικιαβικ. Ο σύντροφος της Ομάρ και ο Άρνορ, νεοναζί διανοούμενος, συνοδεύουν την Άγκνες και τον αναγνώστη σε όλο το βιβλίο. Οι αφηγητές ποικίλουν.
Αυτό το εύρημα της διπλής υπηκοότητας της Άγκνες βοηθά τον συγγραφέα να απλώσει τη δράση του βιβλίου και έξω από την Ισλανδία, καθώς αναφέρεται εκτενώς στην ιστορία των παππούδων της (οι μισοί από αυτούς Εβραίοι) στη Λιθουανία. Ο Νόρδνταλ μέσα από την αφήγηση μας παρουσιάζει την “δική του” αλήθεια: το Ολοκαύτωμα στην Ευρώπη είναι μια πληγή ανοικτή. Όπου αυτό συνέβη, πραγματοποιήθηκε με την συνδρομή μικρών ή μεγάλων τμημάτων του τοπικού πληθυσμού. Ο εθνικισμός υπήρξε το όπλο για το ξεκαθάρισμα πολιτικών, οικονομικών, αλλά και οικογενειακών διαφορών. Ο εθνικισμός ακόμα υπάρχει. Και το μίσος ακόμα υπάρχει.
Αν επέμενε κάποιος να βρει αδύναμα σημεία στο κείμενο του Νόρδνταλ θα μπορούσε να πει για τον χαρακτήρα του Άρνορ, αλλά και την ερωτική του ιστορία με την Άγκνες. Ωστόσο, οι αρετές του κειμένου είναι καθοριστικές. Πρόκειται για θαρραλέα λογοτεχνία, καταγγελτική, χωρίς αυτολογοκρισία. Είναι μια αφήγηση – ποταμός στην οποία ο συγγραφέας δεν χάνει κανένα από τα νήματα που κρατά. Ο νεαρός Έιρικουρ μας φωνάζει πως όλες οι ιστορίες που σας λέω είναι μια. Στο κείμενο του η σχέση μικροαστισμού και φασισμού είναι χαρακτηριστική. Η φτώχεια, η ελλιπής παιδεία, η ανούσια καθημερινή τριβή βασανίζουν τις ζωές των ανθρώπων και τους οδηγούν στην αγκαλιά των εύκολων απαντήσεων. Και πάνω απ΄ όλα, δεν διαπράττει το λάθος να πει πως φταίνε όλοι το ίδιο.
Ο Νόρντδαλ μας παραδίδει ένα κείμενο 560 σελίδων όπου πάλλεται από αγωνία για ένα “παρελθόν” που ακόμα υπάρχει, δρα και γιγαντώνεται. Ενσωματώνει παρατηρήσεις από άλλες εποχές και τόπους. Στην ιστορία του η Ιστορία είναι γραμμένη από μαζικές εξοντώσεις και την αφάνιση ολόκληρων ομάδων. Στην ιστορία του η Ιστορία άρχισε ήδη να μας εκδικείται για τις απαράδεκτες, συχνά φαιδρές, σιωπές μας.

Βιβλιοπωλείο Αναλόγιο

Πηγή: pancreta