Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος βρίσκει τον Pablo Picasso στο Παρίσι, όπου εντάσσεται στη Γαλλική Αντίσταση. Το 1944 γίνεται μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Γαλλίας, στο οποίο θα παραμείνει μέχρι το τέλος της ζωής του. «Πήγα στο Κομμουνιστικό Κόμμα όπως πάει κανείς στην πηγή. Θα είμαι πια με τους δύστυχους ανθρώπους, στο δρόμο», έλεγε απαντώντας σε όσους ενοχλούνταν ή ενοχλούνται για την ένταξή του. Η σημαντική συνεισφορά του στη διαμόρφωση και εξέλιξη της μοντέρνας και σύγχρονης τέχνης τον καθιστούν σε μία από τις σημαντικότερες διαχρονικά καλλιτεχνικές προσωπικότητες. Με αφορμή την μέρα θανάτου στις 8 Απρίλη 1973, αναδημοσιεύουμε ένα μικρό αφιέρωμα για την περίφημη «Γκουέρνικα» του.

Στις 26 Απριλίου του 1937, Γερμανοί πιλότοι της αεροπορίας των εθνικιστών – στα πλαίσια του Ισπανικού Εμφυλίου και της βοήθειας που είχε δοθεί από Χίτλερ και Μουσολίνι στον Φράνκο – βομβαρδίζουν την κωμόπολη Guernica της Χώρας των Βάσκων. Ρίχνουν 32 τόνους εκρηκτικών, σκοτώνουν 1.650 ανθρώπους και ισοπεδώνουν το 70% της πόλης. Ο Picasso, που βρισκόταν στο Παρίσι, καθώς είχε αναλάβει να διακοσμήσει το ισπανικό περίπτερο στη Διεθνή Έκθεση εκείνης της χρονιάς, πληροφορείται την 1η Μάη, το γεγονός από την εφημερίδα «Le soir», ξεκινάει το έργο του αμέσως και το ολοκληρώνει στις 3 Ιούνη.

Ο Picasso στον τεράστιο καμβά του, διαστάσεων 3,54 χ 7,82 , αποτυπώνει τη φρίκη και τη θηριωδία του πολέμου. Οι κεντρικές μορφές του δεν είναι άνθρωποι, αλλά ένας ταύρος και ένα διαμελισμένο άλογο, υποδηλώνοντας με αυτό τον τρόπο την απανθρωπιά του πολέμου, το γεγονός ότι η φρίκη που φέρνει ταιριάζει μόνο στο ζωικό βασίλειο. Τέσσερις γυναίκες ουρλιάζουν κρατώντας νεκρά μωρά, ενώ διάσπαρτα στον πίνακα βρίσκονται διαμελισμένα ανθρώπινα μέλη. Το χρώμα απουσιάζει εντελώς από τον πίνακα, καθώς χρησιμοποιείται το μαύρο και αποχρώσεις του γκρι. Όπως παρατηρεί ο Carlo Argan, ιστορικός και κριτικός τέχνης: «Η αφαίρεση του χρώματος και του ανάγλυφου αποτελεί διακοπή της σχέσης του ανθρώπου με τον κόσμο: όταν διακόπτεται δεν υπάρχει πια η φύση ή η ζωή».

Ο πίνακας παρουσιάστηκε στη Διεθνή Έκθεση του Παρισιού την ίδια χρονιά και αρχικά εισέπραξε αρνητικές κριτικές. Ύστερα, όμως, αναγνωρίστηκε η καλλιτεχνική του αξία και μάλιστα έγινε σύμβολο του αγώνα των δημοκρατών ενάντια στο φασισμό. Το έργο περιόδευσε κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου σε διάφορες πόλεις της Ισπανίας, για να ενισχύσει τον αγώνα των δημοκρατικών. Οι περιοδείες σταμάτησαν, όταν το 1939 κατέλαβε την εξουσία ο Φράνκο και το έργο φυγαδεύτηκε στις ΗΠΑ για να αποφευχθεί η καταστροφή του. Ο Picasso είχε δηλώσει ότι το έργο του δε θα επέστρεφε στην Ισπανία, προτού αποκατασταθεί πλήρως η δημοκρατία. Η «Guernica» επέστρεψε στην Ισπανία το 1981 και σήμερα φυλάσσεται στο Εθνικό Μουσείο Τέχνης «Reina Sofia» στη Μαδρίτη.

Ιστορικό έχει μείνει το επεισόδιο που συνέβη κατά τη διάρκεια της Διεθνούς Έκθεσης του 1937 στο Παρίσι, όταν ένας Γερμανός αξιωματικός των Ναζί περνώντας από το ισπανικό περίπτερο ρώτησε τον Picasso αν αυτός είχε φτιάξει τη Guernica και ο καλλιτέχνης του απάντησε: «Όχι, δεν το έφτιαξα εγώ. Εσείς το φτιάξατε».

Πηγή: toperiodiko.gr