Επενδυμένο στις εικόνες από την ανακάλυψη του ομαδικού τάφου στο Κατίν, στη διπλά κατεχόμενη Πολωνία (ένα από τα μεγάλα εγκλήματα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, που χρεώνουν οι Γερμανοί στους Σοβιετικούς και οι Ρώσοι πια στους Γερμανούς), το τραγούδι «Τα παιδιά κάτω στον κάμπο» είναι από τα λίγα του που πλησιάζουν αυτό που πάντα πάλευε ο Χατζιδάκις να αποκαλύψει σε σχέση με τον ίδιο : Mια κοσμοθεώρηση βαθιά πολιτική, που ήταν αδύνατον να συμπλεύσει και να ενταχθεί σε κανένα από τα εγκατεστημένα πολιτικά δόγματα της εποχής του.
Επέλεξε, με όχι αυτό του το πολιτικό κριτήριο, να συνθηκολογήσει εκεί που θα είχε την περισσότερη ελευθερία κινήσεων ο ίδιος, γιατί ήξερε εντελώς καλά ότι αυτό το αγαθό το στερούνταν πολλοί σύγχρονοί του.
Βαθιά απαισιόδοξος, από την γνώση που καταθέτει σε αυτό το τραγούδι, ότι τα παιδιά δεν έχουν μνήμη, εννοώντας φυσικά όχι ότι δεν μπορούν μέσω πληροφοριών να ανασυνθέσουν μια εικόνα του παρελθόντος, αλλά ότι δεν έχουν παρόλα αυτά ιδέα για την φρίκη, το μηδενισμό κάθε θεωρίας, σε μια αμείλικτη πραγματικότητα, που κάποια στιγμή θα υποχρεωθούν να καταλάβουν και τα ίδια.
Στα τελευταία του, εμπέδωσε και το ακόμα πιο πεσιμιστικό, ότι ούτε οι μεγάλοι έχουν μνήμη, είδε τους ανθρώπους της γενιάς του και συνοδοιπόρους της νιότης του, να συνδράμουν στη γελοιωδέστερη μεταπολιτευτική φάρσα.
Θα έπρεπε να το περιμένει, ή και το περίμενε. Με πολλούς από αυτούς έτρωγε και έπινε εγκάρδια, πρωταγωνιστώντας ο ίδιος σε ένα αριστοκρατικό παιχνίδι, με εστέτ αποχρώσεις και λεπτή ειρωνεία, που συνόρευε επικίνδυνα με την μεγαλύτερη ξετσιπωσιά, ήδη από τα μαύρα δεξιά χρόνια πριν την χούντα.
Τελικά ο πεσιμισμός του, στον σκληρό του πυρήνα, πήγαζε από την παραδοχή του, ότι ο άνθρωπος ήταν υποκείμενος στις συνθήκες παρά διαμορφωτής τους. Έτσι στέρησε από τον εαυτό του και τους άλλους, να προσφέρει, όπως ο Μίκης, μια μεγάλη φαντασμαγορία ελπίδας, που εξέπνευσε κι αυτή στην ώρα της, κι απέκτησε μια στενάχωρη διαχρονικότητα του αμφισβητία ονειροπόλου, δίπλα πάντα στους εφήβους, στα παιδιά, που από μια άποψη ευτυχώς, δεν έχουν μνήμη.
Ισαάκ Σούσης
Πηγή: pancreta